ภาพรวม ‘อุตสาหกรรมก่อสร้าง’ ในวิกฤติโควิด

กองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF) จึงปรับการคาดการณ์การเติบโตทางเศรษฐกิจทั่วโลกในปีนี้ลง บนพื้นฐานข้อบ่งชี้ว่าประเทศต่างๆ ทั่วโลกและในภูมิภาค รวมถึงประเทศไทย จะต้องเผชิญกับแรงกดดันทางเศรษฐกิจอย่างต่อเนื่อง

ภาคธุรกิจก่อสร้างนั้นก็ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์ครั้งนี้อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ การจำกัดการเดินทาง การปิดประเทศ เพื่อควบคุมการแพร่ระบาดของโควิด-19 ทำให้โครงการก่อสร้างต่างๆ ต้องชะลอหรือหยุดชะงักลง เส้นทางซัพพลายเชนที่ขาดตอนเนื่องจากการล็อกดาวน์ ส่งผลต่อการเข้าถึงวัสดุก่อสร้างและแรงงาน และยิ่งช่วยเร่งให้ภาพรวมของภาคอุตสาหกรรมนี้ดูซบเซา

ในปีนี้ ทาง Fitch Solutions ได้ปรับลดอัตราการเติบโตของภาคอุตสาหกรรมก่อสร้างในภูมิภาคไว้ต่ำมาก

เมื่อพิจารณาจากสภาพเศรษฐกิจที่ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์โรคระบาดนี้แล้ว ภาครัฐและภาคเอกชนจึงมีนโยบายใช้เงินงบประมาณอย่างรัดกุม โดยให้ความสำคัญกับโครงการขนาดใหญ่ก่อน โดยหวังว่าจะช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจ

สำหรับประเทศไทย คณะรัฐมนตรีได้อนุมัติการตัดเงินงบประมาณในกิจกรรมที่มีไม่มีความสำคัญเร่งด่วน (เช่น การจัดงานประชุม สัมมนา การอบรม เงินเบี้ยเลี้ยงและค่ายานพาหนะ) ของปี 2564 ลงครึ่งหนึ่ง และนำงบไปใช้กับการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานทางคมนาคม 

อย่างไรก็ดี คาดว่าจะมีการชะลอการเปิดประมูลโครงการใหม่ๆ ซึ่งรวมไปถึงโครงการรถไฟฟ้าสายสีส้ม (ตลิ่งชัน-ศูนย์วัฒนธรรม) ภายใต้งบประมาณ 9 หมื่นล้านบาท ซึ่งเดิมมีกำหนดเปิดประมูลในช่วงเดือนธ.ค.ปีนี้

* มองก้าวข้ามวิกฤติโควิด * 

เป็นที่สังเกตว่าบริษัทก่อสร้างในประเทศไทยค่อนข้างล่าช้าในการปรับใช้เทคโนโลยี เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของกระบวนการก่อสร้าง แต่สถานการณ์โรคระบาดและสภาพเศรษฐกิจในปัจจุบันเป็นตัวเร่งให้ธุรกิจก่อสร้างต้องหันมาใช้เทคโนโลยี เพื่อเข้าถึงโอกาสทางธุรกิจใหม่ๆ มากขึ้น

เรามองเห็น 3 เทรนด์หลัก ที่จะขับเคลื่อนอุตสาหกรรมนี้ในอนาคต ได้แก่ การเปลี่ยนสู่ดิจิทัล (Digitalisation) การกระจายห่วงโซ่อุปทาน และความปลอดภัยในงานก่อสร้าง

โควิด-19 ผลักดันให้เกิดการปรับใช้เทคโนโลยีในอุตสาหกรรมก่อสร้างมากขึ้น ยกตัวอย่างเช่น เทคโนโลยี Building Information Modeling (BIM) ที่ช่วยสร้างแบบจำลองเสมือนจริงของอาคารที่แม่นยำ และรวบรวมกระบวนการก่อสร้างทั้งหมดเข้าด้วยกัน หรือ การปรับใช้เทคนิคการก่อสร้างแบบโมดูลาร์ หรือผลิตภัณฑ์ก่อสร้างคอนกรีต ที่จะทำให้ความต้องการแรงงานก่อสร้างลดลงอย่างต่อเนื่อง 

อย่างไรก็ตาม การนำเทคโนโลยีมาใช้ในกระบวนการก่อสร้างอาจทำได้ยากในผู้รับเหมาและโครงการขนาดใหญ่ เนื่องจากมีงบการลงทุนที่สูง และผู้รับเหมาขนาดกลางและขนาดเล็กที่ปรับตัวช้า

ขณะเดียวกัน เพื่อเป็นการลดความเสี่ยงจากบริหารจัดการซัพพลายเชน ธุรกิจก่อสร้างควรมองหาซัพพลายเออร์ด้านวัสดุก่อสร้าง รวมถึงแหล่งแรงงานจากหลายๆ ที่ แทนที่จะพึ่งพาเพียงแหล่งใดแหล่งหนึ่ง ซึ่งอาจทำให้เกิดค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้นในระยะสั้น ที่ต้องจัดหาวัตถุดิบจากแหล่งใหม่ แต่การกระจายห่วงโซ่อุปทาน จะช่วยให้ธุรกิจก่อสร้างบริหารจัดการเวลาการส่งมอบงานได้ดีขึ้น และจัดการคลังสินค้าได้มีประสิทธิภาพมากขึ้น จากการสต็อกวัสดุก่อสร้างที่สำคัญและจำเป็น

สถานการณ์โรคระบาดยังทำให้อุตสาหกรรมหันมาให้ความสำคัญกับความปลอดภัยในการทำงานมากขึ้น บริษัทก่องสร้างได้เริ่มใช้มาตรการเพื่อเพิ่มความปลอดภัยมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการสลับกะทำงาน การตรวจวัดอุณภูมิร่างกาย และการฆ่าเชื้อโรคในบริเวณไซต์ก่อสร้าง เพื่อควบคุมและป้องกันการระบาดของโควิด และส่งเสริมความเป็นอยู่ที่ดีของลูกจ้าง

นอกจากเทรนด์ที่กล่าวมาข้างต้นแล้ว ธุรกิจควรให้ความใส่ใจในเรื่องของการเผื่อเวลาในการก่อสร้าง จากการที่ต้องจำกัดจำนวนแรงงานที่ทำงานที่ไซต์ในแต่ละกะ รวมถึงการจัดหาวัสดุที่อาจต้องใช้เวลาในการขนส่งมากขึ้น 

การใช้ผลิตภัณฑ์ก่อสร้างแบบสำเร็จรูปก็เป็นการช่วยลดขั้นตอนและระยะเวลาที่ต้องทำงานที่ไซต์ลง ในแง่ของกฎหมาย ธุรกิจควรศึกษาสัญญาจ้าง และข้อกำหนดในเรื่องการจ่ายเงินชดเชย เพื่อประเมินว่าสามารถรับภาระค่าใช้จ่ายที่อาจเกิดขึ้นจากการที่ต้องหยุดงานก่อสร้างชั่วคราวได้หรือไม่

* แนวโน้มการเติบโตที่น่าจับตามอง * 

เราคาดว่าจะเห็นดีมานด์ที่เพิ่มขึ้นในโครงการก่องสร้างที่เกี่ยวกับสุขภาพและภาคการผลิต ในขณะเดียวกัน โครงการก่อสร้างโรงแรม ห้างสรรพสินค้า และสถานบันเทิง มีแนวโน้มที่จะขาดช่วงไป

สถานการณ์โรคระบาดนี้เอง รัฐบาลของประเทศต่างๆ ในภูมิภาคจะหันมาให้ความสำคัญกับเรื่องสิ่งแวดล้อมมากขึ้น ซึ่งเป็นผลจากการลงนามในข้อตกลง Paris Agreement เมื่อปี 2559 (ส่วนหนึ่งของการสนับสนุนจากองค์การสหประชาชาติในเรื่องการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโลก) เห็นได้จากรัฐบาลในหลายประเทศได้ส่งเสริมให้โครงการก่อสร้างที่คำนึงถึงสิ่งแวดล้อม (green buildings) เพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่ตั้งไว้ในการลดอัตราการปล่อยก๊าซคาร์บอนของประเทศ เป็นต้น

สามารถติดตามอ่านรายงานฉบับเต็มได้ โดยดาวน์โหลดจากเว็บไซต์ของยูโอบี https://www.uobgroup.com/industry-insights/construction-infrastructure/covid19-impact-on-contractors.page