'OPEC+' ล้ม ทฤษฎีสมคบคิด หรือ ทฤษฎีเกม?

ยุคปี 2020 ถือว่ามีหลายเรื่องราวอะไรที่ไม่เคยเกิด ก็ได้เห็นกันในปีนี้ ไม่ว่าจะเป็นโคโรนาไวรัสที่กระจายไปทั่วโลก หรือไปถึงกระทั่งการประชุมผู้ส่งออกน้ำมันของโลกอย่างโอเปคกับรัสเซีย หรือ OPEC+ ที่จบด้วยการไม่มีข้อตกลงใดๆ จนท้ายสุด ทั้งขาใหญ่เจ้าเก่าอย่างซาอุดีอาระเบียและรัสเซียต่างคนต่างความคิด ตัดสินใจสิ้นสุดการร่วมมือคงกำลังการผลิตน้ำมัน กลับหันมาเพิ่มกำลังการผลิตน้ำมันจนราคาน้ำมันดิบแตะระดับ 30 ดอลลาร์ต่อบาร์เรลเมื่อต้นสัปดาห์

2.ภายใต้บรรยากาศที่อุปสงค์น้ำมันของโลกในปีนี้ที่น่าจะตกต่ำจากโคโรน่าไวรัสและภาวะเศรษฐกิจที่ย่ำแย่เดิมอยู่แล้ว การเลือกจะเล่นเกมแบบเน้นผลิตเยอะๆ ณ นาทีนี้ น่าจะทำกำไรต่อผู้เล่นมากกว่าการเลือกที่จะทำให้ราคาน้ำมันสูง เนื่องจากค่าสัมประสิทธิ์ของเส้นอุปสงค์ในช่วงที่เศรษฐกิจตกต่ำมีความยืดหยุ่นต่อการลดราคาหรือเพิ่มกำลังการผลิตมากกว่า กล่าวคือการเลือกผลิตเยอะแต่รับกำไรต่อหน่วยจะคุ้มกว่าเลือกดึงราคาให้สูงแต่ผลิตน้อยๆ

ที่สำคัญในทฤษฎีเกมที่มีผู้เล่นน้อยราย (Oligopoly) การเล่นเกมแบบที่เป็นผู้เลือกก่อนคนอื่น (อย่างที่รัสเซียและซาอุดีอาระเบียทำไปแล้ว) หรือเลือกปริมาณการผลิตให้เยอะก่อนที่ผู้เล่นอื่นๆ จะมีโอกาสขยับตัวในการเลือก อย่างอิรักและสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ขยับปริมาณการผลิตขึ้นตามในตอนนี้ ผู้เลือกก่อนจะสามารถทำกำไรสูงกว่าผู้เล่นคนอื่นๆ หลายเท่าตัว เราเรียกเกมนี้ว่าเกมแบบ Stackelberg

โดยเกมแบบ Stackelberg ผู้เลือกก่อนอย่างรัสเซียและซาอุดีอาระเบียได้เปรียบแบบเต็มๆ

คราวนี้หันมาดูระดับราคาน้ำมันที่จะทำให้งบรัฐบาลของประเทศกลุ่มส่งออกน้ำมันของโลก สามารถทำให้งบสมดุลได้ดังรูป จะเห็นได้ว่ารัสเซียอยู่ที่ราว 40 ปลายๆ ดอลลาร์ต่อบาร์เรล ส่วนซาอุดีอาระเบียที่เกือบ 80 ดอลลาร์ต่อบาร์เรล ส่วนเหตุผลในการทำให้ราคาน้ำมันถูกลงกว่าระดับราคา cut-off ของรัสเซียก็เพื่อแสดง Soft Power ของตนเองให้โลกได้รู้

3.การลดราคาน้ำมันลงครั้งนี้ถือว่าตัดบริษัท Shale Oil ของสหรัฐ ออกจากเกมไปได้พักใหญ่ เนื่องจากลำพังก่อน OPEC+ ก็แทบอยู่ในธุรกิจไม่ได้อยู่แล้ว

คราวนี้ มาถึงเกร็ดเล็กๆ น้อย สำหรับผมที่มองว่าคำอธิบายหรือเรื่องราวสร้างมาอธิบายปรากฏการณ์นี้ อาจดูแล้วไม่ตรงกับความจริงนัก มีดังนี้ 

เริ่มจาก ทำไมทฤษฎีการล้มสกุลเงินดอลลาร์ ผมว่าโอกาสไม่น่าจะเป็นไปได้มากนัก เนื่องจากน้ำมันซื้อขายกันราว 100 ล้านบาร์เรลต่อวัน หรือ 4,000 ล้านดอลลาร์ต่อวัน ต่อให้มีตราสารทางการเงินจาก WTI ก็ยังขึ้นไปกว่านี้ไม่ได้ไกลมากจนเงินสกุลดอลลาร์ที่ใช้ในการนี้จะมีสัดส่วนของการค้าน้ำมันที่มีนัยสำคัญต่อเงินดอลลาร์ทั้งหมด และการที่คู่หูใหม่แห่งยุค 2020 จะโค่นทรัมป์นั้น ผมยังมองว่าทั้งคู่คงอยากจะให้ทรัมป์เป็นผู้นำสหรัฐต่ออีก 4 ปีมากกว่าโจ ไบเดน

ส่วนประเด็นการเปรียบเทียบกับสามก๊กนั้น ผมมองว่าเริ่มต้นจากคาแรกเตอร์ก็ดูไม่เข้ากันนัก ที่ว่าทรัมป์เป็นโจโฉนั้นค่อนข้างยาก ทรัมป์ไม่ถนัดการทหารส่วนโจโฉถนัดการรบ เจ้าชาย MBS ก็ดูแล้วนิสัยตรงข้ามกับเล่าปี่แบบสุดขั้ว โดยถ้าเป็นเจ้าชาย MBS หากขงเบ้งไม่ยอมลงจากเขามาช่วย คงไม่ได้มีโอกาสไปต่ออีกเลย ส่วนปูตินก็ดูแล้วไม่ใช่ซุนกวน เพราะปูตินถนัดการรบแบบภาคพื้นดินมากกว่าทางเรือ รวมถึงอุปนิสัยก็ต่างกันแบบสุดขั้ว

มาถึงทางด้านผู้ได้ประโยชน์จากการลดราคาน้ำมันในรอบนี้ได้แก่ จีน ซึ่งผมมองว่าตลาดหุ้นจีนอาจเป็น Safe Haven แห่งใหม่ในช่วงเวลาที่สหรัฐและยุโรปกำลังวุ่นวายกับการจัดการโคโรนาไวรัสแบบเต็มรูปแบบ ณ นาทีนี้ครับ