เปิดเบื้องหลัง ‘ราคาน้ำมัน’ ขึ้น หรือ ลง เกิดจากอะไร ?

“ราคาน้ำมัน” เป็นอีกหนึ่งประเด็นที่ถูกพูดถึงมากในช่วงนี้ เนื่องจาก “ราคาน้ำมันขึ้น” ถี่ๆ จนหลายคนเกิดคำถามว่า  “ทำไมช่วงนี้ราคาน้ำมันถึงสูงนัก” แล้วก็อดเทียบไม่ได้ว่าช่วงนี้เมื่อปีที่แล้ว ราคาน้ำมันถูกกว่าตอนนี้ตั้งเยอะ แล้วอะไรทำให้ราคาน้ำมันพุ่งในช่วงนี้บ้าง ?

“กรุงเทพธุรกิจออนไลน์” ชวนไปดูสาเหตุที่ราคาน้ำมันขึ้น พร้อมปัจจัยอื่นๆ ที่มีส่วนทำให้ราคาน้ำมันผันผวนได้ทุกเมื่อ

 

•  ความเชื่อมโยงของราคาน้ำมันดิบและราคาน้ำมันสำเร็จรูป 

น้ำมันดิบจะผ่านขั้นตอนการกลั่นเพื่อได้ผลผลิตเป็นน้ำมันสำเร็จรูป ต้นทุนของน้ำมันดิบในแต่ละช่วงมีผลต่อราคาน้ำมันสำเร็จรูปด้วย

 

•  ความต้องการน้ำมันดิบและน้ำมันสำเร็จรูปที่เพิ่มขึ้น 

ความต้องการน้ำมันดิบและน้ำมันสำเร็จรูปที่กำลังเพิ่มขึ้นทั้งภายในประเทศและระดับโลก มีส่วนทำให้ราคาน้ำมันเพิ่มขึ้นหรือลดลงในแต่ละช่วงเวลา

อ่านข่าว : รีเฟล็กซ์ตรึงน้ำมันดีเซล กระทบหุ้น 4 ปั๊มรายใหญ่ไทย

•  ข้อจำกัดของกำลังการกลั่นน้ำมันในตลาดโลก 

โรงกลั่นน้ำมันทั่วโลกที่ดำเนินอยู่ในขณะนี้ ใกล้จะเต็มกำลังพิกัดแล้ว การสร้างโรงกลั่นน้ำมันใหม่ต้องใช้ เงินลงทุนมหาศาลเพื่อให้เป็นไปตามมาตรฐานการรักษาสิ่งแวดล้อมที่เข้มงวดขึ้นทั่วโลก จึงมีส่วนทำให้ราคาน้ำมันเพิ่มขึ้นเช่นกัน

 

•  เสถียรภาพซัพพลาย หรืออุปทานของน้ำมันดิบ 

ความไม่มั่นคงและไร้เสถียรภาพทางการเมืองในภูมิภาคตะวันออกกลาง ยังเป็นสาเหตุของความไม่แน่นอนในการผลิตน้ำมันดิบ และเป็นหนึ่งในต้นเหตุของการผันผวนของราคาน้ำมันดิบด้วย

 

•  สภาพอากาศที่รุนแรงและยากต่อการพยากรณ์หรือคาดเดา 

สภาพอากาศที่ส่งผลกระทบรุนแรง เช่น พายุเฮอร์ริเคน ในสหรัฐอเมริกา ทำให้กำลังการกลั่นน้ำมันทั่วโลกลดลงเป็นระยะๆ ประกอบกับการเก็งกำไรจากปริมาณการกลั่นน้ำมันสำเร็จรูปในตลาด เป็นที่มาของราคาน้ำมันสำเร็จรูปที่มีความผันผวนทั่วโลก

 

•  ปรากฏการณ์ตามฤดูกาล 

ราคาน้ำมันสำเร็จรูปได้รับอิทธิพลจากความต้องการใช้น้ำมันบางชนิดที่เปลี่ยนไปตามฤดูกาล ของแต่ละภูมิภาค

 

•  การเก็งกำไรของตลาด 

น้ำมันดิบและน้ำมันสำเร็จรูปนั้นทำการซื้อขายกันในตลาดเปิด จึงไม่สามารถหลีกเลี่ยงการเก็งกำไรของตลาดได้ รวมทั้งน้ำมันเป็นสินค้าใที่ได้รับความสนใจเพิ่มขึ้นจากบรรดานักลงทุนและการเก็งกำไร มีส่วนทำให้ราคาน้ำมันผันผวนได้

 

•  ความผันผวนของค่าเงิน 

น้ำมันดิบและน้ำมันสำเร็จรูปในตลาดหลักของโลกซื้อขายกันด้วยเงินสกุลดอลลาร์สหรัฐ เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงหรือความผันผวนเกิดขึ้นกับอัตราแลกเปลี่ยนระหว่างสกุลเงินท้องถิ่น กับเงินดอลลาร์สหรัฐ ต้นทุนในการซื้อน้ำมันดิบหรือน้ำมันสำเร็จรูปก็จะเปลี่ยนแปลงไปด้วย

​​​​​​

ด้วยปัจจัยต่างๆ เหล่านี้จึงเป็นคำตอบของคำถามที่ว่า ทำไมราคาน้ำมันในช่วงเดียวกันของคนละปีถึงมีราคาต่างกัน 

 

•  ทำไมน้ำมันปี 2564 ถึงแพงขึ้น ? 

ส่วนเหตุผลที่ราคาน้ำมันของช่วงเดียวกัน (ตุลาคม) ในปี 2563 และ 2564 มีราคาที่ต่างกันออกไปตามสถานการณ์ที่เข้ามากระทบดังนี้

ข้อมูลการวิเคราะห์ราคาน้ำมันในช่วง ต.ค. 63 พบว่าสาเหตุหลักๆ ที่ทำให้ราคาน้ำมันลดลง คือ ความต้องการใช้น้ำมันลดลงเพราะสถานการณ์โควิด-19 ที่ทำให้กิจกรรมทางเศรษฐกิจหลายอย่างชะงัก ทำให้ราคาน้ำมันเบนซินในช่วงนั้น ปรับตัวลดลงมากกว่าราคาน้ำมันดิบดูไบ และซัพพลายน้ำมันเบนซินในภูมิภาคปรับเพิ่มจากการส่งออกของจีน ขณะที่ดีมานด์ยังถูกกดดันจากการแพร่ระบาดโดยเฉพาะประเทศมาเลเซียที่มีการออกมาตรการปิดเมือง

ส่วน ราคาน้ำมันดีเซล ช่วง ต.ค. 63 ก็ปรับตัวลดลงมากกว่าราคาน้ำมันดิบดูไบเช่นกัน เพราะความต้องการใช้น้ำมันดีเซลในภูมิภาคยังถูกกดดันจากการแพร่ระบาด

ส่วนสาเหตุที่ทำให้ราคาน้ำมันในช่วง ต.ค. 64 สูงกว่า ข้อมูลการวิเคราะห์ราคาน้ำมันระบุว่า ที่ทำให้ราคาน้ำมันน้ำมันสูง ส่วนหนึ่งมาจากราคาน้ำมันดิบปรับตัวเพิ่มขึ้น หลังบริษัทขุดเจาะน้ำมันดิบหลายแห่งในอ่าวเม็กซิโกหยุดดำเนินการผลิตจากพายุเฮอริเคนไอดาที่เข้าพัดถล่มในอ่าวเม็กซิโก

ทำให้กำลังการผลิตน้ำมันดิบ 1.7 ล้านบาร์เรลต่อวันต้องหยุดดำเนินการผลิต หรือคิดเป็นมากกว่า 90% ของกำลังการผลิตในอ่าวเม็กซิโก หรือเป็น 16% ของกำลังการผลิตสหรัฐฯ นั่นหมายความว่าในครั้งนี้กำลังการผลิตเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้ราคาน้ำมันสูงขึ้นด้วย

อย่างไรก็ตาม นอกจากเรื่องกำลังการผลิตลดลงที่มีผลต่อราคาน้ำมันดิบแล้ว ราคาน้ำมันหน้าปั๊มยังมีค่าใช้จ่ายอื่นๆ ภายในประเทศเข้ามาประกอบด้วย

ที่มา:

• shell
• กระทรวงพลังงาน
• กรุงเทพธุรกิจ 2563 
• กรุงเทพธุรกิจ 2564