สมรภูมิตะวันออกกลางเดือด สะเทือนตลาดยุทธศาสตร์ “ส่งออกไทย”

วิกฤตความขัดแย้งในภูมิภาคตะวันออกกลาง ปะทุขึ้นใหม่อีกครั้งและทวีความรุนแรงมากขึ้น เมื่ออิหร่านเข้าสู่สมรภูมิสงคราม ด้วยการเปิดฉากยิงขีปนาวุธหลายร้อยลูกเข้าใส่อิสราเอลเพื่อตอบโต้อิสราเอลเพื่อตอบโต้ต่อการสังหารประชาชนในฉนวนกาซา รวมทั้งผู้นำของกลุ่มฮามาส และฮิซบอลเลาะห์  

เหตุการณ์ดังกล่าวสร้างความกังวลไปทั่วโลกเพราะยังมีการข่มขู่กันไปมาจนเป็นความเสี่ยงที่จะทำให้สงครามในตะวันออกกลางยืดเยื้อและบานปลายออกไป นั่นก็จะส่งผลต่อการค้าโลก และเศรษฐกิจโลกอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ทั้งราคาน้ำมันและการขนส่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งราคาน้ำมันในตลาดโลกที่อาจพุ่งทะยานแตะ 100 ดอลลาร์ต่อบาร์เรล เหมือนเช่นกรณีสงครามระหว่างรัสเซียและยูเครน ส่วนผลกระทบด้านการขนส่งก็จะทำให้ค่าระวางเรือปรับตัวสูงขึ้นอีกครั้ง

แม้ว่าประเทศไทยเราแม้จะไม่ใช่คู่ขัดแย้งในครั้งนี้ แต่สงครามดังกล่าวก็สะเทือนไปทั่วโลกไม่เว้นแม้แต่ประเทศไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง “การส่งออก”ของไทยไปยังประเทศในกลุ่มตะวันออกกลาง โดยปัจจุบันไทยมีสัดส่วนการส่งออกไปยังตะวันออกกลางที่ 2.8  % ของการส่งออกทั้งหมด ส่วนการนำเข้าคิดเป็น 10.7% ของการนำเข้าทั้งหมดของไทย  ซึ่งประเทศคู่ค้าหลักของไทยเช่น ซาอุดิอาระเบีย  สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ อียิปต์ จอร์แดน เป็นต้น

“ชัยชาญ เจริญสุข” ประธานสภาผู้ส่งสินค้าทางเรือแห่งประเทศไทย (สรท.) แสดงความกังวลว่า ความรุนแรงรอบใหม่ในตะวันออกกลางจะส่งผลกระทบต่อการส่งออกของไทยไปยังตะวันออกกลาง เพราะถือเป็น  “ตลาดยุทธศาสตร์”ของไทย  ที่ปัจจุบันไทยส่งออกสินค้าไปยังตลาดตะวันออกกลางมากขึ้น และมีแนวโน้มขยายตัวอย่างต่อเนื่อง

โดยจุดเสี่ยงสำคัญที่สุดของ “เศรษฐกิจการค้าโลก” อยู่ที่บริเวณพื้นที่ยุทธศาสตร์ คือ  “ช่องแคบฮอร์มุซ” เป็นจุดยุทธศาสตร์การขนส่งน้ำมันโลกจากประเทศในอ่าวเปอร์เซีย หากมีการปิด“ช่องแคบฮอร์มุซ” แน่นอนว่า ราคาน้ำมันจะพุ่งแบบฉุดไม่อยู่ กระทบต่อเศรษฐกิจทั่วโลกที่ต้องพึ่งพาน้ำมัน ซึ่งไทยเป็นผู้นำเข้าน้ำมันก็ได้รับผลกระทบแน่นอนจากราคาน้ำมันที่ปรับตัวสูงขึ้น สถานการณ์สงครามตะวันออกกลางน่าเป็นห่วงจึงต้องติดตามใกล้ชิด

“พูนพงษ์ นัยนาภากรณ์ “ผู้อำนวยการสำนักงานนโยบายและยุทธศาสตร์การค้า (สนค.)กระทรวงพาณิชย์ ให้ข้อมูลว่า  ช่องแคบฮอร์มุซ เป็นเส้นทางขนส่งน้ำมันที่สำคัญแห่งหนึ่งของโลก ที่มีการขนส่งน้ำมันวันละ 21 ล้านบาร์เรลหรือคิดเป็น 21 % ของปริมาณการขนส่งน้ำมันทั่วโลกในแต่ละวัน และยังเป็นเส้นทางเดินเรือส่งออกสินค้าสำคัญของประเทศที่ส่งออกน้ำมันและก๊าซธรรมชาติเกือบทั้งหมดในตะวันออกกลาง

การปิดช่องแคบฮอร์มุซ ส่งผลกระทบต่อไทยอย่างมาก เนื่องจากไทยพึ่งพาการนำเข้าน้ำมันดิบจากตะวันออกกลาง เมื่อปี 2566 ไทยนำเข้าพลังงาน ทั้งน้ำมันดิบ ก๊าซธรรมชาติ และน้ำมันสำเร็จรูปจากกลุ่มประเทศในตะวันออกกลาง สัดส่วนประมาณ 50 % ของการนำเข้าสินค้ากลุ่มดังกล่าวทั้งหมด

หากช่องแคบฮอร์มุซถูกปิด อุปทานน้ำมันดิบกว่าครึ่งหนึ่งของประเทศจะประสบปัญหาการขนส่ง เกิดภาวะขาดแคลนน้ำมันดิบ ราคาน้ำมันพุ่งสูง กระทบการผลิตภาคอุตสาหกรรมและภาคการขนส่ง ซึ่งจะนำไปสู่ภาวะเงินเฟ้อและปัญหาค่าครองชีพ

ด้านการส่งออก “ช่องแคบฮอร์มุซ ”เป็นช่องทางสำคัญในการกระจายสินค้าไทยเข้าสู่ประเทศตะวันออกกลาง โดยส่วนใหญ่สินค้าไทยจะขนส่งผ่านทางช่องแคบฮอร์มุซเพื่อเข้าสู่ท่าเรือในเมือง Jebel Ali ของสหรัฐอาหรับเอมริเรตส์

สำหรับการค้าของไทยกับตะวันออกกลาง ข้อมูลจากกรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ ระบุว่า  การส่งออกไทยไปตะวันออกกลาง 15 ประเทศ ในปี 2566  มูลค่า 11,167  ล้านดอลลาร์   มีอัตราการเติบโตขยายตัว 1.6% เทียบกับปีที่ผ่านมา  แบ่งเป็นการส่งออกไปสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ สัดส่วน 28.9% ซาอุดีอาระเบีย 23.9% ตุรกี 13.8% อิรัก 8.0% อิสราเอล  6.9% โอมาน 3.9% คูเวต 3.7% กาตาร์  2.9% เยเมน 2.02% จอร์แดน 2.0%

ไทยส่งออกสินค้าสำคัญ 10 รายการแรกได้แก่ ยานพาหนะ  เครื่องใช้ไฟฟ้า เครื่องประดับอัญมณี ผลิตภัณฑ์ไม้ ผลิตภัณฑ์ยาง เครื่องอิเล็กทรอนิกส์ ปลากระป๋อง เครื่องจักรกลและส่วนประกอบ สิ่งทอ และ เคมีภัณฑ์

จากข้อมูลดังกล่าว “ตลาดตะวันออกกลาง” จึงมีความสำคัญต่อการส่งออกของไทย ซึ่งต้องติดตามสถานการณ์สงครามอิหร่านและอิสราเอล  อย่างใกล้ชิด และพิจารณาผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง เพราะหากสงครามลุกลาม จะส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจไทย ทั้งทางตรงและทางอ้อมได้