ส่อง 5 โมเดลต่างประเทศ จัดเก็บ 'ค่าธรรมเนียมรถติด' อย่างไร ?

การจัดเก็บค่าธรรมเนียมรถติด หรือ Congestion Charge เป็นหนึ่งในนโยบายแก้ปัญหาการจราจรในเขตเมือง ซึ่งเกิดจากไอเดียของการศึกษาดูงานในต่างประเทศ ที่มีผลสำเร็จจากการจัดเก็บค่าธรรมเนียมรถยนต์ส่วนบุคคลที่จะเข้ามาพื้นที่ศูนย์กลางเมืองที่การจราจรแออัด และเป็นพื้นที่ที่มีระบบขนส่งสาธารณะเข้าถึงอย่างสะดวก

กระทรวงคมนาคม โดยสำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร (สนข.) ปัจจุบันอยู่ระหว่างศึกษาแนวทางแก้ปัญหาการจราจรติดขัดในกรุงเทพฯ ชั้นใน รวมไปถึงหาแนวทางกระตุ้นให้ประชาชนหันมาใช้ระบบขนส่งสาธารณะ ซึ่งเริ่มศึกษารูปแบบของการจัดเก็บค่าธรรมเนียมรถติด จากการนำความสำเร็จของหลายประเทศที่ใช้โมเดลแก้รถติดจากการจัดเก็บค่าธรรมเนียมมาศึกษาเปรียบเทียบ และต่อยอดสู่โมเดลที่เตรียมใช้ในประเทศไทยโดยพบว่า

โมเดลต่างประเทศที่ สนข.กำลังศึกษามีจำนวน 5 เมืองใหญ่ ประกอบด้วย

1.กรุงลอนดอน สหราชอาณาจักร (อังกฤษ)

• กำหนดเขตพื้นที่การจัดเก็บค่าธรรมเนียมเป็นพื้นที่เขตศูนย์กลางของเมือง
• ราคา 15 ปอนด์ต่อวัน
• กำหนดช่วงเวลาการจัดเก็บเป็น จันทร์-ศุกร์ 07.00-18.00 น. วันเสาร์-อาทิตย์ 12.00 – 18.00 น. ยกเว้นวันหยุดธนาคารและวันหยุดนักขัตฤกษ์
• ระบบการทำงานด้วยการกล้องตรวจจับการรับรู้ป้ายทะเบียนรถอัตโนมัติ
• วิธีการชำระเงินผ่านแอปพลิเคชัน/ออนไลน์ Internet Banking

2.ประเทศสิงคโปร์

• กำหนดเขตพื้นที่การจัดเก็บค่าธรรมเนียมเป็นพื้นที่เขตศูนย์กลางของเมือง และพื้นที่ที่มีการจราจรหนาแน่น
• ราคา 1 - 6 ดอลลาร์สิงคโปร์ต่อวัน
• กำหนดช่วงเวลาการจัดเก็บเป็น จันทร์ -เสาร์ 06.00 - 22.00 น. ยกเว้นวันอาทิตย์และวันหยุดนักขัตฤกษ์
• ระบบการทำงานด้วยเทคโนโลยีวิทยุระบุความถี่ (RFID) เพื่อทำการเก็บค่าธรรมเนียมความแออัดโดยอัตโนมัติจากยานพาหนะที่ติดตั้ง IU ที่ผ่านไปใต้ประตู ERP
• วิธีการชำระเงินด้วยชุดควบคุมภายในรถ (The In-vehicle Unit (IU)) โดยเชื่อมต่อกับเครื่องชำระเงินผ่านบัตรแทนเงินสด หรือบัตรเดบิต/เครดิต (ชำระ ณ ที่จ่าย)

3.เมืองสต๊อกโฮล์ม ประเทศสวีเดน

• กำหนดเขตพื้นที่การจัดเก็บค่าธรรมเนียมเป็นพื้นที่เขตศูนย์กลางของเมือง ทางหลวงพิเศษเอสซิงเกเลเดน
• ราคา 11 – 45 โครนาสวีเดนต่อวัน
• กำหนดช่วงเวลาการจัดเก็บเป็น จันทร์ - ศุกร์ 06.30 – 18.29 น. ยกเว้นวันหยุดราชการและวันหยุดนักขัตฤกษ์
• ระบบการทำงานด้วยการกล้องตรวจจับการรับรู้ป้ายทะเบียนรถอัตโนมัติ
• วิธีการชำระเงินโดยกล้องตรวจจับค่าผ่านทางบนถนน จะบันทึกยานพาหนะทั้งหมด และมีการส่งใบแจ้งหนี้ไปยังเจ้าของยานพาหนะในตอนท้ายของเดือน

4.เมืองโกเธนเบิร์ก ประเทศสวีเดน

• กำหนดเขตพื้นที่การจัดเก็บค่าธรรมเนียมเป็นพื้นที่เขตศูนย์กลางของเมือง ถนนสายหลัก E6
• ราคา 9 – 22 โครนาสวีเดนต่อวัน
• กำหนดช่วงเวลาการจัดเก็บเป็น จันทร์ - ศุกร์ 06.30 – 18.29 น. ยกเว้นวันหยุดราชการและวันหยุดนักขัตฤกษ์
• ระบบการทำงานด้วยการกล้องตรวจจับการรับรู้ป้ายทะเบียนรถอัตโนมัติ
• วิธีการชำระเงินโดยกล้องตรวจจับค่าผ่านทางบนถนน จะบันทึกยานพาหนะทั้งหมด และมีการส่งใบแจ้งหนี้ไปยังเจ้าของยานพาหนะในตอนท้ายของเดือน

5.เมืองมิลาน ประเทศอิตาลี

• กำหนดเขตพื้นที่การจัดเก็บค่าธรรมเนียม ใจกลางเมืองมิลาน บริเวณเซอร์เคีย เดย บาสติโอนี่
• ราคา 2-5 ยูโรต่อวัน
• กำหนดช่วงเวลาการจัดเก็บเป็น จันทร์ อังคาร พุธ ศุกร์ 7.30 – 19.30 น. วันพฤหัสบดี 07.30 – 18.30 น. ยกเว้นวันหยุดราชการและวันหยุดนักขัตฤกษ์
• ระบบการทำงานด้วยการกล้องตรวจจับการรับรู้ป้ายทะเบียนรถอัตโนมัติ
• วิธีการชำระเงินผ่านตู้ชำระเงินบริเวณที่จอดรถ เครื่องเอทีเอ็ม แอปพลิเคชัน และช่องทางออนไลน์

สำหรับ ผลลัพธ์จากการจัดเก็บค่าธรรมเนียมการใช้ถนนในพื้นที่รถติดของทั้ง 5 เมืองดังกล่าว พบว่าส่งผลบวกในการแก้ไขปัญหาปริมาณการจราจรที่แออัด โดยในเมืองมิลาน ประเทศอิตาลี สามารถลดปริมาณการจราจรได้มากถึง 34% ขณะที่ในกรุงลอนดอน ก็สามารถเพิ่มปริมาณผู้โดยสารที่ใช้บริการขนส่งสาธารณะในพื้นที่ดังกล่าวมากถึง 18% รวมทั้งกรุงลอนดอนยังมีรายได้จากการจัดเก็บค่าธรรมเนียมประมาณ 352 ล้านดอลลาร์ต่อปี ซึ่งสามารถนำเงินส่วนนี้ไปพัฒนาระบบขนส่งสาธารณะอื่นๆ ได้

ขณะที่รูปแบบการจัดเก็บค่าธรรมเนียมรถติดของไทยนั้น “สุริยะ จึงรุ่งเรืองกิจ” รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม เผยว่า พื้นที่เป้าหมายในการจัดเก็บค่าธรรมเนียมรถติด อาทิ สุขุมวิท สีลม และรัชดา ซึ่งพื้นที่เหล่านี้ปัจจุบันมีทางเลือกในการเดินทางหลากหลาย มีแนวรถไฟฟ้าตัดผ่าน โดยพื้นที่เหล่านี้มีปริมาณจราจรเฉลี่ย 7 แสนคันต่อวัน

โดยเบื้องต้นจัดเก็บค่าธรรมเนียมในอัตราเพิ่มขึ้นทุก 5 ปี อาทิ ใน 5 ปีแรกจัดเก็บคันละ 40 - 50 บาท หลังจากนั้นจะจัดเก็บคันละ 80 บาท เป็นต้น คาดว่าจะได้รายได้ส่วนนี้ประมาณ 1 หมื่นล้านบาทต่อปี หลังจากนั้นกระทรวงฯ จะนำรายได้เข้ากองทุนโครงสร้างพื้นฐาน หรือ Infrastructure fund เพื่อซื้อคืนรถไฟฟ้าจากเอกชน และปรับราคาค่าโดยสารรถไฟฟ้าให้เหลือ 20 บาทตลอดสาย ลดค่าครองชีพในการเดินทางให้ประชาชน