พฤติกรรมของผู้นำที่ครองใจคน | บวร ปภัสราทร

ความสำเร็จของงานจึงขึ้นกับความสามารถของคนที่เรียกตัวเองว่าผู้บังคับบัญชา ฉลาดแค่ไหนก็ได้งานแค่นั้น การใช้อำนาจสั่งการมีให้เห็นกันทั่วไปในบ้านเรา ผู้บริหารบางคนหลงไปเลยว่าการบริหารมีแค่การบังคับบัญชา หลงไปภูมิใจว่าตนเองบริหารงานได้ดีมากหลายจากการที่ได้สั่งการไปทุกเรื่อง

ทางที่สองคือ ตั้งรางวัลล่อใจให้คนทำตาม แจกกล้วยจูงใจให้คนทำอะไรสักอย่าง ถ้ารางวัลที่ตั้งไว้นั้นตรงกับความอยาก ความปรารถนาของคนที่จะทำงานให้เรา งานนั้นก็เกิดขึ้นได้ รางวัลล่อใจมีหลากหลายรูปแบบ

ใครทำงานสำเร็จได้ดีกว่า คนนั้นได้เก้าอี้ตำแหน่งไปนั่ง ยกเว้นกฎเกณฑ์ต่างๆ ให้ใครก็ตามที่ยอมทำตามที่ต้องการ การตั้งรางวัลมักได้งานที่มีการทุ่มเทกระทำมากกว่าการใช้อำนาจสั่งการ

คนอยากได้รางวัลพร้อมที่จะทุ่มเททำมากกว่าที่กำหนดไว้ให้ทำ เพื่อให้งานของตนเตะตาคนให้รางวัล แต่ถ้าตั้งรางวัลมากไปจนเคยตัว วันหน้าจะริเริ่มอะไรใหม่สักอย่างก็ต้องเริ่มด้วยการคิดว่าจะเอาอะไรมาเป็นรางวัล และจะเอารางวัลนั้นมาจากไหน

ถ้าเป็นการทำงานเพื่อรางวัล งานไหนรางวัลน้อย งานนั้นก็ไม่สำเร็จ เพราะถ้างานไหนมีรางวัลใหญ่ คนก็ทิ้งงานเล็กงานน้อยมาแย่งกันทำงานที่มีรางวัลใหญ่กันก่อน

ทางที่สามไม่มีการใช้อำนาจไปสั่งการ ไม่มีการตั้งรางวัลล่อใจ แต่ได้ใจคนทำงานจากเรื่องราวเกี่ยวกับตัวผู้นำ ถ้าผู้นำเป็นบุคคลที่มีตำนานกล่าวขานกันมาในทางที่ดี มีตำนานในเรื่องความสำเร็จ มักจะได้ใจจากคนทำงาน

ไม่ต้องสั่งก็ทำให้ด้วยมีความชื่นชอบในตำนานของผู้นำ มีอำนาจแต่ไม่ต้องใช้อำนาจในการบังคับบัญชา มีเงินมีรางวัลสารพัดรูปแบบ แต่ไม่ต้องใช้ไปล่อใจคนให้ทำงาน ตรงข้ามคนทำงานกลับช่วยกันคิดช่วยกันทำเพราะต้องการเป็นส่วนหนึ่งของตำนานที่ตนเองชื่นชม

ผู้นำที่กลายเป็นตำนานได้นั้น มักจะเป็นคนที่มีค่านิยมตรงใจคนร่วมงาน ค่านิยมกำหนดพฤติกรรมของผู้นำ ถ้าเชื่อในเรื่องทำงานอย่างเท่าเทียมกันแต่ต่างบทบาทหน้าที่ ก็จะมองคนทำงานเป็นเหมือนเพื่อนร่วมงาน ถ้าเชื่อเรื่องอำนาจนิยม ฉันใหญ่กว่าใคร ก็จะมองคนทำงานเป็นเพียงไพร่พล สั่งการได้ตามใจชอบ 

คนอยากได้หัวหน้าที่เป็นเหมือนเพื่อนร่วมทำงานด้วยกัน มากกว่าหัวหน้าที่เป็นนักสั่งการ ถ้าสั่งเก่ง คนสั่งก็รับไปทั้งดีทั้งเลว สั่งดีงานดีก็ได้หน้าไป สั่งเลวงานเลวก็เสียหน้าไป คนถูกสั่งไม่ได้หน้า และไม่เสียหน้าแต่อย่างใด

หัวหน้าที่เป็นเสมือนเพื่อนร่วมงานนั้นได้การร่วมมือทุ่มเททำงานมากกว่า งานของเพื่อนเป็นเหมือนงานของเรา ความสำเร็จของเราก็เหมือนความสำเร็จของเพื่อน
 

ผู้นำที่เป็นตำนานนั้นจะอธิบายบทบาทของตนเองได้อย่างชัดเจน บอกชัดๆ ได้ว่าทำไมองค์กรต้องมีตนเองมาทำบทบาทหน้าที่ใด สามารถบอกให้ทุกคนที่ร่วมงานรู้ได้ว่าเส้นชัยของการงานที่ช่วยกันทำนั้นอยู่ที่ไหน จะไปถึงเส้นชัยนั้นได้อย่างไร บอกวิสัยทัศน์ให้คนได้ทราบทั่วกัน 

ไม่ใช่แค่บอกว่าฉันเป็นประธานเจ้าหน้าที่บริหาร ฉันชี้นิ้วสั่งการ แต่บอกว่าฉันมาช่วยประสานการทำงานของสารพัดหน่วยงานในองค์กร โดยมุ่งหวังว่าอีกสี่ห้าปีองค์กรนี้จะได้เป็นองค์กรในระดับโลก บอกได้ด้วยว่าจะไปเป็นหน่วยงานระดับโลกนั้นต้องทำร้อยสองร้อยแผนงาน แต่ละแผนงานยังบอกด้วยว่าแค่ไหนคือที่คาดหวัง

ทุกเรื่องที่นำไปสู่ความสำเร็จของงานหลอมรวมกันกลายเป็นเรื่องราวที่บอกได้ตั้งแต่ว่าเราเป็นใคร ทำไมต้องมีเรา เรากำลังจะไปไหน และจะไปถึงที่นั่นเราต้องทำงานให้บรรลุผลในเรื่องใดบ้าง คนทำงานทำงานประหนึ่งว่าตนเองเป็นตัวละครหนึ่งในตำนานนั้น

ผู้นำในสงครามในวันนี้ ก็เป็นผู้นำที่มีตำนาน ไม่ใช่จอมสั่งการเหมือนแต่ก่อน

 

คอลัมน์ : ก้าวไกลวิสัยทัศน์
รศ.ดร.บวร ปภัสราทร
คณะเทคโนโลยีสารสนเทศ
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี