ลดอิทธิพลความรู้เก่าก่อนรู้ใหม่ | บวร ปภัสราทร

ต้องลืมกุญแจแล้วหาปุ่มสตาร์ทแทนถึงจะไปไหนต่อไหนได้ รู้กันว่ารถต้องมีเกียร์ วันหน้าพบเจอรถที่ไม่มีเกียร์ แล้วยังมองหาเกียร์เพื่อขับเคลื่อนรถ ก็คงขับรถคันนั้นไม่ได้ จนกว่าจะเลิกมองหาเกียร์แล้วหาหนทางอื่นแทน

หลายอย่างที่เราทำในแต่ละวันล้วนกระทำโดยอัตโนมัติตามอิทธิพลของความรู้และทักษะดั่งเดิมที่เรามีอยู่ ไม่ใช่กระทำตามการตัดสินใจภายใต้บริบทใหม่ที่พบเจอ ความรู้และทักษะดั่งเดิมมาโปรแกรมการวิธีการทำงานของเรา

การเรียนรู้สิ่งใหม่หลายเรื่องจึงต้องเริ่มต้นด้วยการลดบทบาทของความรู้เก่าที่มาสั่งการให้การกระทำของเราเกิดขึ้นโดยอัตโนมัติ เพื่อให้เราตัดสินใจปรับเปลี่ยนการกระทำให้สอดคล้องกับสรรพสิ่งที่เกิดขึ้นใหม่ได้อย่างเหมาะสม 

เมื่อใดที่เรา “ไม่ยอม” ให้ความรู้และทักษะที่มีมาแต่เดิมมาโปรแกรมให้เรากระทำอย่างใดอย่างหนึ่ง การเรียนรู้ที่จะมีวิธีทำแบบใหม่จะเกิดขึ้นได้ โดยมีการคิดวิเคราะห์ และตัดสินใจเลือกวิธีการที่สอดคล้องกับบริบทในขณะนั้น มีทักษะในการใช้แป้นพิมพ์สั่งการคอมพิวเตอร์มาแต่เดิม

วันนี้เราสั่งการคอมพิวเตอร์ได้ด้วยเสียงพูด ถ้ายังจำแต่ว่าต้องพิมพ์สั่งการจากแป้นพิมพ์ แล้วมองหาแป้นพิมพ์ทุกครั้งที่จะใช้คอมพิวเตอร์พิมพ์เอกสาร งานของเราก็ไปได้ในระดับหนึ่ง ถ้าอยู่ระหว่างเดินทางที่ไม่สะดวกในการใช้แป้นพิมพ์ ก็ทำงานไม่ได้

อยากเรียนรู้วิธีการใหม่ๆ ในการสั่งการคอมพิวเตอร์ ต้องเปิดใจรับว่าวันนี้มีหนทางใหม่ๆ ในการสั่งการคอมพิวเตอร์เพิ่มเติมขึ้นแล้ว เปิดใจเชื่อว่าปั้นน้ำเป็นตัวได้ แม้ว่าจะเกิดและเติบโตในเขตร้อนที่ไม่เคยเห็นหิมะและน้ำแข็งก็ตาม

เหตุที่เรายังถูกความรู้และทักษะดั่งเดิมโปรแกรมตัวเราให้ทำงานด้วยวิธีเดิมๆ เพราะการกระทำแบบเดิมๆ ตามที่ถูกโปรแกรมไว้นั้นสร้างความสบายใจให้เรามากกว่า

เราไม่รู้สึกว่าถูกท้าทายจากการเปลี่ยนแปลงทางดิจิทัล ตราบเท่าที่เรายังทำงานร่วมกันในสำนักงานได้ พอโควิดระบาดน้อยลงแต่ยังไม่ทันที่จะจางหายไป เราก็โหยหาการทำงานในสำนักงานกันเต็มเวลากันอีกครั้ง

เชื่อว่าทำงานร่วมกันในสำนักงานได้ผลดีที่สุด เพราะเคยทำเช่นนั้นมายาวนาน โดยไม่คิดว่าสองสามปีที่มีโรคระบาดอยู่นั้น เราก็ยังทำงานได้ผลโดยแทบไม่ต้องเข้าไปสำนักงานเลย

อิทธิพลของทักษะดั้งเดิมในการทำงานในสำนักงาน ทำให้เราเชื่อว่าทำเหมือนเดิมสบายใจกว่าเลยหมดความพยายามที่จะทำใหม่ภายใต้บริบทดิจิทัลที่นำไปสู่ผลลัพธ์การทำงานที่ดีกว่า เราเรียนรู้ใหม่ไม่ได้ ถ้ายังอยากอยู่สบายๆ กับความรู้เก่า แล้วทำเสมือนหนึ่งว่าความรู้ใหม่มีแต่สร้างความยากลำบากให้เกิดขึ้น

เมื่อความรู้และทักษะเก่า ผนวกเข้ากับ ความเชื่อ ความกลัว หรือความกังวลใดๆ ที่มีมาแต่เดิมจะมีอิทธิพลต่อวิธีทำงานของเราอย่างมาก

เรายึดติดอยู่กับความรู้และทักษะที่ช่วยขจัดความกลัวนั้นไปตลอด ตราบเท่าที่เรายังเกรงกลัวสิ่งนั้น ถ้าต้องการลดบทบาทของความรู้เดิม ก็ต้องดูว่าความกลัวนั้นควรจะคงอยู่ต่อไปหรือไม่ 

ผู้ใหญ่บอกว่าเดินตามผู้ใหญ่แล้วหมาจะไม่กัด ทักษะการเดินตามผู้ใหญ่จะกำหนดวิธีทำงานของเรา ตราบเท่าที่เรายังกลัวหมากัด เราจะไม่มีเส้นทางใหม่ใดๆ ในชีวิตนอกจากเส้นทางที่ผู้ใหญ่บอกเรา

ถ้าเชื่อว่าไปทำงานซาอุดิอาระเบีย ต้องไปเป็นกรรมกรเหมือนที่เคยบอกกันมา ก็เตรียมตัวแต่ทักษะการเป็นกรรมกร เลยหมดโอกาสที่จะได้ไปเป็นเชฟในโรงแรมนับแสนห้องที่กำลังจะสร้างขึ้น 

ลองนึกถึงความสำเร็จที่พึงปรารถนา แล้วมาเทียบกับสิ่งที่เรากำลังทำอยู่ในวันนี้ ถ้าพบว่าที่ทำกับที่หวังไว้ไปด้วยกันได้ ก็ไม่ต้องกังวลอะไรกับความรู้และทักษะที่มีอยู่

ถ้าพบว่าไปคนละทางระหว่างวิธีที่ทำกับเป้าหมายที่ใฝ่ฝันไว้ วันนี้ต้องรีบหาทางลดอิทธิพลของความรู้เก่าเพื่อรู้ใหม่กันได้แล้ว

 

คอลัมน์ : ก้าวไกลวิสัยทัศน์
รศ.ดร.บวร ปภัสราทร
คณะเทคโนโลยีสารสนเทศ
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี