ระวังการเติบโตของปัญหาการพนันออนไลน์

เนื่องจากความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีการสื่อสารและธุรกิจออนไลน์ ที่ทำกำไรให้เจ้ามือได้สูงปัญหาโรคระบาดโควิด-19 ที่ทำให้คนจำกัดการเดินทาง ยิ่งทำให้การพนันออนไลน์เติบโตมากขึ้นอีก เป็นปัญหาที่มีผลกระทบต่อเศรษฐกิจสังคมและปัญหาสุขภาวะของคนที่ติดการพนันและกลุ่มเสี่ยงสูง จึงเป็นเรื่องสำคัญที่รัฐบาลควรให้ความสนใจว่าควรจะจัดการดูแลอย่างไรเพื่อให้เกิดผลกระทบทางลบน้อยที่สุด

รัฐบาลแต่ละประเทศมีนโยบายและการควบคุมธุรกิจการพนันออนไลน์ที่แตกต่างกันไป บางรัฐบาลหรือบางมลรัฐในประเทศแบบสหพันธรัฐฯ มีนโยบายให้มีการจดทะเบียนบริษัทที่ให้บริการอย่างถูกต้องตามกฎหมาย บางมลรัฐถือเป็นเรื่องผิดกฎหมาย ในทางปฏิบัติ กฎหมายจากรัฐบาลกลางสหรัฐอเมริกาที่ไม่ยอมรับเรื่องการพนันออนไลน์ มีผลบังคับใช้จริงได้น้อยมาก

บริษัทธุรกิจให้บริการการเล่นพนันออนไลน์ส่วนใหญ่ตั้งอยู่ในประเทศหมู่เกาะ ที่มีนโยบายให้บริษัทต่างๆ ไปตั้งกิจการได้ง่ายเพื่อเลี่ยงภาษีในประเทศของประเทศตน คนทั่วโลกรวมทั้งไทย นิยมเล่นการพนันออนไลน์จากเว็บไซต์ทั้งในและนอกประเทศกันมากขึ้น เพราะสนุก สะดวก ปลอดภัย ปิดบังไม่ให้คนอื่นรับรู้ได้ง่าย ฯลฯ 

การพนันออนไลน์แพร่หลายในไทยเพิ่มขึ้น รัฐบาลไทยยังไม่สามารถควบคุมไดดีนัก ในช่วงวิกฤตโรคระบาด มีข่าวเจ้าหน้าที่องค์กรปกครองท้องถิ่นจังหวัดหนึ่งทุจริตนำเงินไปเล่นการพนันออนไลน์ถึงราว 39 ล้านบาท และมีข่าวการก่ออาชญากรรมที่เกิดจากการติดการพนันออนไลน์อื่นๆ และการจับกุมผู้เปิดบ่อนหรือเว็บไซต์เล่นการพนันออนไลน์ในบางจังหวัด เช่น เชียงราย ประจวบคีรีขันธ์ (รวมทั้งบ่อนการพนันในสถานที่จริงด้วย) นี่คือปัญหาทางสังคมที่สำคัญที่คนไทยควรติดตามข้อมูลข่าวสารในเรื่องนี้ไว้เพื่อช่วยกันคิดหาทางลดผลเสียหาย

การเล่นการพนันออนไลน์มีหลายรูปแบบ เช่น ไพ่โปกเกอร์ ไพ่ชนิดต่างๆ คาสิโน การเล่นเดิมพันผลการแข่งขันกีฬา ฯลฯ พอๆ กับการเล่นการพนันในสถานที่จริง และมีบางประเภทเป็นประเภทที่สร้างขึ้นใหม่แบบออนไลน์โดยเฉพาะ ทำให้เร้าใจ สนุก ตื่นเต้น เพิ่มขึ้น

พรรคเลเบอร์อังกฤษรายงานเมื่อปีที่แล้ว ว่า การเล่นการพนันออนไลน์ที่อังกฤษในปัจจุบันมีมูลค่าเกือบครึ่งหนึ่งของการพนันทุกประเภท และเด็กเยาวชนรวมทั้งเด็กอายุ 11-16 ปี เข้าไปเล่นการพนันออนไลน์มากขึ้น ทั้งๆที่กฎหมายไม่อนุญาตให้คนอายุต่ำกว่า 18 ปีเล่นการพนัน แต่บริษัทธุรกิจที่ให้บริการการพนันไม่มีการตรวจสอบเรื่องอายุคนเข้าไปใช้บริการอย่างเอาจริง คนเล่นก็อาจจะปลอมแปลงชื่ออายุได้ ทางหน่วยงานรัฐไม่สามารถติดตามตรวจตราลงโทษการเล่นการพนันออนไลน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ แม้จะเป็นบริษัทที่จดทะเบียนขอใบอนุญาต ก็ควบคุมได้ระดับหนึ่ง แต่สำหรับเว็บไซต์ในต่างประเทศยิ่งตรวจสอบควบคุมได้ยากหรือแทบไม่ได้เลย

มีธุรกิจหลายเว็บไซต์ส่งเสริมให้คนเข้ามาเล่นเกมออนไลน์หลายอย่างได้ฟรี โดยไม่ได้ใช้เงินจริง ไม่เกี่ยวกับเงิน กฎหมายจึงไม่ถือว่าเป็นการพนัน แต่เกมเหล่านี้หลายอย่างมีการแข่งขัน มีการเล่นแบบเสี่ยงเช่นเดียวกับการพนัน เพื่อจะได้รางวัลเป็นเงินแบบสมมติ/เสมือนจริง หรือได้แต้มเป็นรางวัลให้เข้าไปเล่นได้นานขึ้น ได้รับการจัดลำดับให้เป็นผู้ชนะ การให้รางวัลเป็นเงินเสมือนจริงที่มีตัวเลขสูงมาก บางเกมให้คนได้รางวัลแบบเสมือนจริงไปแลกเงินจริงได้ ฯลฯ การเล่นเกมเหล่านี้ทำให้คนเล่นเกมแบบทุกวัน วันละหลายชั่วโมงหรือสัปดาห์ละหลายวันก็ตาม กลายเป็นคนเสพติดเกมและมีปัญหาด้านสุขภาพกายและจิต ปัญหาการเรียน การทำงาน การสัมพันธ์กับผู้คนได้

เกมหลายอย่างที่คล้ายกับการพนัน (เพียงแต่ไม่ใช่เงินจริง) เป็นการฝึกให้เด็กเยาวชนและคนทุกวัยสนุกสนุกๆ เพลิดเพลินกับการเล่นเกมแบบกึ่งการพนัน รวมทั้งยั่วยุส่งเสริมให้คนเล่นเห็นว่ามีโอกาสชนะหรือได้มากกว่าเสีย หรือฝันหวานว่าตนอาจจะมีโอกาสรวยได้ถ้าได้เข้าไปเล่นการพนันออนไลน์จริง เกมออนไลน์จำนวนมากก็แทรกโฆษณาบริษัทธุรกิจการพนันเข้าไปด้วย

การเล่นเกมออนไลน์ทำให้คนติดการเล่นเกมมีปัญหาเรื่องเสียเวลา การเรียน การทำงาน เสียสุขภาพทั้งกายและใจ และปัญหาอื่นๆ ได้ ทั้งส่วนหนึ่งยังเท่ากับการฝึกฝนเตรียมการให้เด็ก เยาวชน คนหนุ่มสาวที่ติดการเล่นเกมยกระดับไปเล่นเกมการพนันออนไลน์ต่อไป การเล่นเกมคล้ายกับการพนันเหล่านี้ โดยหลักการแล้วจะกำหนดว่าคนเล่นควรอายุ 21 ปีขึ้นไป แต่ก็ไม่มีการตรวจสอบที่จริงจัง มีประสิทธิภาพ เด็กอายุ 13 ปีก็สามารถเปิดบัญชีกับ Facebook ได้

การพนันออนไลน์กำลังขยายตัวไปทั่วโลกในอัตราที่สูงกว่าการพนันในสถานที่จริง เพราะความก้าวหน้า ความสะดวกทางเทคโนโลยี และธุรกิจทำกำไรได้สูง แทรกซึมไปได้ทั่วโลก คนสามารถเล่นแบบปิดบังอยู่คนเดียวในห้องส่วนตัวได้ โดยไม่ต้องคำนึงถึงการประเมินจากคนอื่นๆ ในสังคม ประชาชนโดยเฉพาะวัยรุ่นและคนหนุ่มสาววัยต้นที่ชอบใช้เวลาอยู่กับอินเทอร์เน็ตมากอยู่แล้วมีโอกาสเข้าไปเล่นการพนันและติดการพนันทางออนไลน์ มากกว่ากลุ่มวัยอื่นๆ เนื่องจากเป็นวัยที่มีพัฒนาทางสมองแบบชอบลองของใหม่ ชอบเสี่ยง มีโอกาสที่จะชอบเล่นเกมการพนัน การทดลองเกมและติดสารเสพติดอย่างอื่นสูงอยู่แล้ว รวมทั้งกลุ่มผู้หญิง ซึ่งก่อนหน้านี้มีสัดส่วนเล่นการพนันในสถานที่จริงน้อยกว่าผู้ชาย เพราะวัฒนธรรมค่านิยมของสังคมคอยกั้นไว้ แต่การพนันออนไลน์เปิดโอกาสให้ผู้หญิงเข้าไปเล่นการพนันออนไลน์ได้เพิ่มขึ้น เพราะปิดบังไม่ให้ครอบครัว คนอื่นในสังคมทราบได้ง่ายกว่า

การติดการพนันออนไลน์สร้างปัญหาต่อการเรียน การทำงาน สุขภาพทั้งกายและใจ ความสัมพันธ์ในครอบครัว ปัญหาการติดหนี้สิน ฉ้อโกง อาชญากรรม และปัญหาทางเศรษฐกิจสังคมของชุมชนและประเทศ รัฐบาลบางประเทศมีทัศนะว่าถ้ารัฐบาลเปิดให้มีบริษัทให้บริการจดทะเบียนตามกติกาที่รัฐบาลกำหนด จะควบคุมดูแลได้ดีกว่า ทำให้เกิดประโยชน์ทางรายได้ต่อเศรษฐกิจของประเทศได้ดีกว่า

แต่แพทย์และนักวิชาการโต้แย้งว่าการส่งเสริมให้คนเข้าถึงการพนันได้ง่ายขึ้น อย่างถูกกฎหมายด้วย จะยิ่งเป็นการส่งเสริมให้คนนิยมเล่นและเสพติดการพนันออนไลน์เพิ่มขึ้น รายได้ที่รัฐจะได้นั้น จะไม่คุ้มค่ากับความเสียหายทางสังคมที่จะตามมา

(บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการวิจัยเรื่องการพนันออนไลน์ฯ ที่ผู้เขียนทำให้ศูนย์ศึกษาปัญหาการพนัน จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ที่ได้รับทุนสนับสนุนจาก สสส.)