‘มีเทน’ ตัวการ ‘ก๊าซเรือนกระจก’ รั่วไหลจาก ‘บ่อขยะ’ 1,200 ครั้งทั่วโลก

สำนักข่าว The Guardian เปิดเผยการวิเคราะห์ข้อมูลจากดาวเทียมทั่วโลก พบว่าเกิดการรั่วไหลของ “ก๊าซมีเทน” เป็นหนึ่งใน “ก๊าซเรือนกระจก” ตัวการที่ทำให้เกิด “ภาวะโลกร้อน” จากบ่อขยะมากกว่า 1,000 ครั้งนับตั้งแต่ปี 2019 โดยประเทศที่พบการรั่วไหลของก๊าซมีเทนจากประเทศในเอเชียใต้ทั้ง ปากีสถาน อินเดีย และบังกลาเทศ ตามมาด้วย อาร์เจนตินา อุซเบกิสถาน และสเปน ซึ่งเป็นประเทศเดียวในกลุ่มประเทศที่พัฒนาแล้วที่มีปัญหาการปล่อยก๊าซมีเทนจากบ่อขยะ

พื้นที่ฝังกลบขยะจะปล่อยก๊าซมีเทนเมื่อขยะอินทรีย์ เช่น เศษอาหาร ไม้ การ์ด กระดาษ และซากพืชซากสัตว์ ย่อยสลายโดยไม่มีออกซิเจน ซึ่งมีเทนสามารถดักจับความมร้อนในชั้นบรรยากาศได้มากกว่าคาร์บอนไดออกไซด์ถึง 86 เท่าในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา ทำให้หลายประเทศตั้งเป้าหมายจะลดการปล่อยก๊าซมีเทนให้ได้

นักวิทยาศาสตร์กล่าวว่าจำนวนการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากหลุมขยะที่ไม่มีการจัดการที่ดีจะเพิ่มขึ้นเป็นสองเท่าภายในปี 2050 หากประชากรในเมืองจะยังเพิ่มขึ้น และไม่สามารถหลีกเลี่ยงพิบัติทางธรรมชาติได้เลย 

ข้อมูลใหม่นี้ระบุว่าตั้งแต่ปี 2019 จนถึง มิถุนายน 2566 มีการปล่อยก๊าซมีเทนครั้งใหญ่จากหลุมขยะ 1,256 ครั้ง

• ก๊าซมีเทน ตัวการใหญ่ปัญหาโลกร้อน

การปล่อยก๊าซมีเทนเพิ่มขึ้นตั้งแต่ปี 2007 และคิดเป็น 1 ใน 3 ทั้งหมดก๊าซเรือนกระจกที่ทำให้เกิดวิกฤตสภาพภูมิอากาศทั่วโลกในปัจจุบัน และยังเพิ่มขึ้นอยู่เรื่อย ๆ โดยที่ไม่มีใครให้ความสำคัญ นอกจากจะเกิดจากบ่อขยะแล้วยังมีเกิดในธรรมชาติ โดยเฉพาะในพื้นที่ชุ่มน้ำ 

ประเด็นนี้ทำให้นักวิทยาศาสตร์ตระหนักว่า มีเทนอาจจะเป็นตัวขัดขวางที่ใหญ่ที่สุดในการรักษาอุณหภูมิโลกให้ต่ำกว่า 1.5 องศาเซลเซียส และอาจก่อให้เกิดหายนะต่อสภาพอากาศ

เมื่อจำแนกประเภทการปล่อยก๊าซมีเทนทั้งหมดในปัจจุบัน พบว่า มี 20% ที่ปล่อยมาจากการทิ้งขยะอินทรีย์ของมนุษย์ อีก 40% เกิดจากการทำนาและปศุสัตว์

ส่วนการเผาไหม้ของเชื้อเพลิงฟอสซิลก่อให้เกิดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกถึง 40% โดยในปี 2022 เพียงปีเดียวเกิดเหตุการณ์ปะทุก๊าซมีเทนครั้งใหญ่จากแหล่งน้ำมัน ก๊าซ และถ่านหินมากกว่า 1,000 ครั้ง 

ศ.ยวน นิสเบต ผู้เชี่ยวชาญด้านก๊าซมีเทนจากมหาวิทยาลัยรอยัลฮอลโลเวย์แห่งลอนดอน กล่าวว่า “การฝังกลบขนาดใหญ่ทำให้เกิดก๊าซมีเทน ที่มีกลิ่นเหม็นจะติดไฟง่าย อีกทั้งจุลินทรีย์ในดินยังเปลี่ยนก๊าซมีเทนเป็นคาร์บอนไดออกไซด์ ส่งให้เกิดก๊าซเรือนกระจกถึง 97%”

ทางด้าน คาร์ลอส ซิลวา ฟิลโญ ประธานสมาคมขยะมูลฝอยระหว่างประเทศกล่าวว่า ปัจจุบันมี 150 ประเทศที่ลงนามในคำมั่นสัญญาที่จะลดการปล่อยก๊าซมีเทนลดลง 30% ภายในปี 2030 ซึ่งจะทำไม่ได้เลย ถ้าเกิดประเทศต่าง ๆ ยังไม่สามารถจัดการกับการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากอุตสาหกรรมขยะได้ เพราะในตอนนี้มีขยะทั่วโลกประมาณ 40% ยังคงไม่ได้ถูกจัดการ

อองตวน ฮาล์ฟ ผู้ร่วมก่อตั้งบริษัท Kayrros บริษัทให้บริการการวิเคราะห์ภาพดาวเทียม กล่าวว่า “หลุมขยะเป็นแหล่งผลิตก๊าซมีเทนขนาดใหญ่ ซึ่งเป็นเรื่องที่น่าเสียดายที่หลาย ๆ ประเทศสูญเสียโอกาสในการเปลี่ยนก๊าซเหล่านี้กลายเป็นเชื้อเพลิงใช้ในประเทศได้ กลับกลายเป็นแค่ก๊าซเรือนกระจกเท่านั้น”

 

• ปัญหาขยะเป็นเรื่องที่ไม่ควรมองข้าม

ในปี 2020 เกิดการรั่วไหลของ นิวเดลี เมืองหลวงของอินเดีย มีเหตุการณ์ปลดปล่อยก๊าซมีเทนครั้งใหญ่อย่างน้อย 124 ครั้งจากการฝังกลบขยะ ดร. ริชา ซิงห์ จากศูนย์วิทยาศาสตร์และสิ่งแวดล้อมในเมืองนี้ กล่าวว่า ในตอนนี้มีเทนรั่วไหลจากอุตสาหกรรมน้ำมันและก๊าซทั่วโลก ซึ่งจำเป็นต้องได้รับการแก้ไขอย่างเร่งด่วน

เหตุการณ์เลวร้ายที่สุดจากการรั่วไหลของก๊าซมีเทนในอินเดีย เกิดขึ้นในเดือนเมษายน 2022 ที่กรุงนิวเดลี ในครั้งนั้นมีก๊าซมีเทนไหลเข้าสู่ชั้นบรรยากาศในอัตรา 434 ตันต่อชั่วโมง เทียบเท่ากับมลพิษที่เกิดจากรถเบนซินจำนวน 68 ล้านคันที่วิ่งพร้อมกัน

นอกจากจะทำให้อากาศสกปรกแล้ว “ภูเขาขยะ” ที่มีสูงถึง 60 เมตร และมีความกว้างสุดลูกหูลูกตา ยังส่งกลิ่นเหม็นคละคลุ้งไปทั่วอาณาบริเวณ และในช่วงฤดูร้อนจะเกิดไฟลุกไหม้ตลอดสัปดาห์ ทำให้ผู้คนในละแวกนั้นหายใจไม่ออกและส่งผลกระทบต่อสุขภาพ อาจทำให้เป็นโรคมะเร็งได้

ดร.ซิงห์กล่าวว่า ปรกติแล้วมีเทนเป็นก๊าซที่อยู่ในชั้นบรรยากาศประมาณ 0.0002% แต่บ่อขยะในอินเดียมีปริมาณก๊าซมีเทนระหว่าง 3-15% ซึ่งเป็นตัวเลขที่สูงมาก

อินเดียเผชิญกับผลกระทบอย่างมากจากวิกฤติสภาพภูมิอากาศ ดังนั้นการลดก๊าซมีเทนจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง การจัดการกับหลุมขยะจะสามารถช่วยลดการเกิดเหตุเพลิงไหม้ มลพิษทางอากาศและน้ำได้

แม้ว่าประเทศที่ร่ำรวยส่วนใหญ่จัดการกับการรั่วไหลของมีเทนจากการทิ้งขยะได้อย่างดีเยี่ยม แต่การก็ยังมีการรั่วไหลอยู่ อย่างเช่น สหราชอาณาจักรก็ยังมีก๊าซรั่วถึง 4%

“ขยะยังคงเป็นประเด็นที่ถูกละเลยและไม่ได้รับความสำคัญในหลายประเทศ โดยเฉพาะในประเทศแถบซีกโลกใต้ ผู้คนไม่ได้สนใจว่าขยะจะถูกส่งไปที่ไหน ถูกจัดการอย่างไร ขอแค่เอาขยะออกไปให้พ้นสายตาเท่านั้นก็พอแล้ว” ซิลวา ฟิลโญกล่าว

 

• จัดการการฝังกลบขยะให้ถูกวิธี

การฝังกลบขยะสามารถทำได้อย่างรวดเร็วและราคาถูก แต่เป็นเพียงวิธีแก้ปัญหามลพิษบางส่วนเท่านั้น แถมสถานที่ฝังกลบส่วนใหญ่ในอินเดียและประเทศกำลังพัฒนา ไม่ได้ถูกสร้างขึ้นมาถูกต้องตามหลักวิทยาศาสตร์ และไม่มีกลไกกำจัดของเสียและก๊าซมีเทน

“หลุมขยะถือเป็นศูนย์กลางมลพิษก็ว่าได้ เพราะคุณจะพบมลพิษครบทุกประเภท ทั้งทางบก หน้าดิน น้ำใต้ดิน และอากาศอยู่ในนั้น ซึ่งเป็นเรื่องที่น่ากังวลอย่างมาก” ซิงห์กล่าว

ทั้งนี้เราสามารถลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการฝังกลบได้ด้วยการไม่ทิ้งขยะอินทรีย์ หรือมีการดักจับมีเทนที่ออกมาจากหลุมฝังกลบ ซึ่งทุกคนสามารถเริ่มต้นทำได้ด้วยตัวเอง และมีต้นทุนต่ำ และถือเป็นว่าอีกวิธีที่ช่วยลดก๊าซเรือนกระจกได้อย่างรวดเร็ว

เมืองอินเทาร์ รัฐมัธยประเทศ ของอินเดีย ได้รับคัดเลือกให้เป็นเมืองที่สะอาดที่สุดของอินเดีย มีมาตรการแยกขยะอินทรีย์จำนวนมากตั้งแต่ต้นทาง เพื่อไม่ให้เกิดการฝังกลบขยะที่สามารถสร้างก๊าซมีเทนในอนาคตได้ พร้อมส่งขยะอินทรีย์เหล่านั้นให้กับโรงงานไบโอมีสำหรับผลิตเชื้อเพลิงแทน นอกจากนี้ เมืองยังได้ปรับปรุงพื้นที่ฝังกลบขนาด 100 เอเคอร์ และมีการปลูกต้นไม้เพื่อช่วยกำจัดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์อีกด้วย

การลดก๊าซมีเทนนับเป็นการลงทุนด้านสภาพอากาศที่ดี ทำได้ง่าย เห็นผลได้อย่างรวดเร็ว และเป็นสิ่งที่หลาย ๆ ประเทศมองข้าม

 

ที่มา: The Guardian