ธนาคารซิลิคอนวัลลีย์ล่มสลาย มีผลกระทบมากกว่าที่คิด | ทิวัตถ์ ชุติภัทร์

ธนาคารนี้ถูกก่อตั้งเมื่อปี 2526 และใหญ่อันดับที่ 16 ของสหรัฐ และมีทรัพย์สินอยู่ทั้งหมด 2.09 แสนพันล้านดอลลาร์ แต่ไม่เพียงกี่สัปดาห์หลังจากนั้นธนาคารก็ล่มสลายไปในพริบตา

นี่เป็นการล่มสลายครั้งใหญ่สุดนับตั้งแต่วิกฤตการณ์แฮมเบอร์เกอร์ และก่อให้เกิดแรงสั่นสะเทือนเพิ่มเติมไปยังโลกธุรกิจมากมาย

เมื่อสถาบันคุ้มครองเงินฝากของสหรัฐ หรือ FDIC คุ้มครองเพียงแค่ 250,000 ดอลลาร์เท่านั้น ซึ่งคงไม่เพียงพอกับบริษัทต่างๆ ที่เอาเงินมาฝากในธนาคาร

การล่มสลายนี้ยังส่งผลให้ธนาคารท้องถิ่นของสหรัฐหลายๆ แห่งได้ลดมูลค่าลงและราคาหุ้นก็ตกตามไปด้วย รวมไปถึงบริษัทอย่างเช่น Roblox Vimeo Circle Roku และ Vox Media ก็ยังต้องหาเงินเพื่อมาจ่ายเงินเดือนพนักงาน

เพื่อที่จะเข้าใจผลที่ตามมาในระยะยาว เราต้องเข้าใจที่มาที่ไปของเรื่องนี้ก่อน ธนาคารซิลิคอน วัลลีย์ไม่ได้เป็นธนาคารธรรมดา แต่เป็นธนาคารสำหรับธุรกิจสตาร์ตอัปและนักลงทุนรายใหญ่

ธนาคารมีช่วงเวลาที่ดีของการเติบโตในช่วงปี 2563 จากอัตราดอกเบี้ยที่ต่ำและการพิมพ์เงินมากเกินไปจากเงินสำรองของรัฐบาลกลางสหรัฐ ทำให้สตาร์ตอัปในภาคเทคโนโลยีเติบโตอย่างก้าวกระโดด

ธนาคารซิลิคอน วัลลีย์ ได้รับความนิยมอย่างมากในหมู่ผู้ก่อตั้งสตาร์ตอัป โดยแท้จริงแล้วเกือบร้อยละ 50 ของสตาร์ตอัปในสหรัฐทั้งหมดมีเงินฝากบางส่วนในธนาคารซิลิคอน วัลลีย์

ธนาคารเห็นการไหลเข้าและเงินฝากจำนวนมากจากประมาณ 6.1 หมื่นล้านดอลลาร์ ณ สิ้นปี 2562 เป็นประมาณ 1.89 แสนล้านดอลลาร์ของปี 2564

ตอนนั้นธนาคารต้องการทำกำไรมากขึ้นจากเงินสดทั้งหมดนี้ ซึ่งจู่ๆ พวกเขาก็นั่งอยู่บนการลงทุนที่ปลอดภัย ซึ่งก็คือ “พันธบัตรระยะยาว”

สิ่งเหล่านี้มักถูกมองว่าปลอดภัยกว่าหุ้นและให้ผลตอบแทนที่มั่นคง ความแตกต่างระหว่างอัตราที่สูงขึ้นจากพันธบัตรระยะยาว และต้นทุนในการจ่ายอัตราดอกเบี้ยต่ำสำหรับเงินฝากของพวกเขาคือกำไรของพวกเขา

ข้อตกลงนี้ทำงานได้ดีเป็นพิเศษ แม้ว่าลูกค้าบางรายจะตัดสินใจถอนเงินเร็วกว่านั้น ธนาคารก็สามารถขายพันธบัตรและรับสภาพคล่องที่จำเป็นเพื่อจ่ายคืนผู้ฝากได้

ปัญหาสำหรับธนาคารเริ่มก่อตัวขึ้นในช่วงปลายปี 2564 ในสหรัฐ อัตราเงินเฟ้อเริ่มสูงขึ้น โดยปกติเมื่อสิ่งนี้เกิดขึ้นเงินสำรองของรัฐบาลกลางสหรัฐจะเพิ่มอัตราดอกเบี้ยเพื่อชะลอเศรษฐกิจและต่อต้านเงินเฟ้อ

แต่คราวนี้เงินสำรองของรัฐบาลกลางสหรัฐยืนนิ่งเฉยและไม่ทำอะไรเลยสักระยะหนึ่ง พันธบัตรที่ออกใหม่เริ่มจ่ายอัตราดอกเบี้ยที่สูงขึ้นและทำให้พันธบัตรระยะยาวรุ่นเก่าไม่น่าสนใจสำหรับนักลงทุน

ธนาคารยังคงเป็นเจ้าของพันธบัตรระยะยาวมูลค่าหลายหมื่นล้าน ดังนั้น พวกเขาจึงยอมเสี่ยงภายในสิ้นปี 2565 มีการขาดทุนที่ยังไม่เกิดขึ้นจริงจำนวน 1.5 หมื่นล้านดอลลาร์ จากการร่วงลงของราคาพันธบัตรระยะยาว

โดยปกติแล้วนี่ไม่ใช่ปัญหา ราวกับว่าธนาคารถือพันธบัตรเหล่านี้ไว้จนครบกำหนด พวกเขาจะไม่สูญเสียอะไร แต่นี่ไม่ใช่เวลาปกติ

ในสภาพแวดล้อมที่มีอัตราดอกเบี้ยสูงขึ้น บริษัทสตาร์ตอัปด้านเทคโนโลยีต่างประสบปัญหาในการหาแหล่งเงินทุนเนื่องจากเครดิตเริ่มหมดลง

บริษัทเทคโนโลยีเหล่านี้จำเป็นต้องทุ่มเงินสดเพื่อเป็นทุนในการดำเนินงาน โดยสตาร์ตอัปเป็นลูกค้าหลักสำหรับธนาคาร

เวลาผ่านไปคนฝากก็หายไปเรื่อยๆ เมื่อวันที่ 8 มี.ค. ธนาคารได้ประกาศอย่างถล่มทลายว่าพวกเขากำลังขายพอร์ตพันธบัตรที่มีสภาพคล่องทั้งหมด ซึ่งมีมูลค่ากว่า 2.1 หมื่นล้านดอลลาร์

จนถึงจุดนี้ราคาตราสารหนี้ที่ลดลงเป็นเพียงการขาดทุนบนกระดาษเท่านั้น แต่เมื่อขายไปแล้ว ธนาคารก็ขาดทุน 1.8 พันล้านบาทในการขาย เพื่อชดเชยการขาดทุน ฝ่ายบริหารจึงตัดสินใจเพิ่มทุน

แม้ว่านี่จะดูเหมือนเป็นทางเลือกที่มีเหตุผล แต่นี่เป็นข้อผิดพลาดร้ายแรงจากฝ่ายบริหาร

ระยะเวลาอาจไม่เลวร้ายไปกว่านี้แล้ว ความกลัวต่อปัญหาการล้มละลายแพร่กระจายอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้หุ้นธนาคารสูญเสียมูลค่าเกือบ 60% ในหนึ่งวัน

เมื่อทั้งหมดนี้คลี่คลาย บริษัทเวนเจอร์แคปิตัลหลายๆ แห่งแนะนำให้ผู้ก่อตั้งสตาร์ตอัปดึงเงินออกจากธนาคาร

การถอนเงินเป็นไปอย่างหนักหน่วง จนทำให้ระบบภายในธนาคารล่มเพียงสร้างความกลัวมากยิ่งขึ้น

ผู้ฝากเงินก็มีเหตุผลที่จะตื่นตระหนกในสหรัฐ ภายใต้สถาบันคุ้มครองเงินฝากของสหรัฐ หรือ FDIC รัฐบาลสหรัฐรับประกันการคืนเงินไม่เกิน 250,000 ดอลลาร์เท่านั้น แต่บริษัทมากกว่า 97% ของเงินฝากในธนาคารต่างเกินจำนวนนี้

ดูเหมือนว่า ทันทีที่อัตราดอกเบี้ยเริ่มสูงขึ้น ธนาคารอาจเริ่มลดภาระคลังระยะยาวและแลกเปลี่ยนเป็นพันธบัตรที่ให้ดอกเบี้ยสูงขึ้นเพื่อลดการขาดทุน พวกเขารอและขายพันธบัตรระยะยาวที่มีสภาพคล่องทั้งหมดในคราวเดียว

หลังจากที่มูลค่าลดลงแล้ว ประธานเจ้าหน้าที่ความเสี่ยงของธนาคารที่มีรายละเอียดสูงได้ออกไปในเดือน เม.ย.2565 และไม่ได้ถูกแทนที่จนกว่าจะถึงเดือน ม.ค.2566

หมายความว่าธนาคารไม่มีประธานเจ้าหน้าที่ความเสี่ยงเป็นเวลา 8 เดือน ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ผลตอบรับลดลง ลูปเร่งขึ้นจากอัตราดอกเบี้ยที่สูงขึ้นเมื่อพอร์ตการลงทุนของธนาคาร จำเป็นต้องปรับสมดุลใหม่เพื่อรองรับอัตราดอกเบี้ยที่สูงขึ้น

ความผิดพลาดของธนาคารนั้นไม่เหมือนใคร การผสมผสานระหว่างการเติบโตอย่างรวดเร็ว การจัดการความเสี่ยงที่ไม่ดี อัตราดอกเบี้ยต่ำ การเปิดรับมากเกินไปในตลาดเดียว และเงินฝากจำนวนมากที่ไม่มีประกันจาก FDIC

ล้วนทำให้เรามาถึงจุดนี้ ถึงแม้ว่าทรัพย์สินของธนาคารซิลิคอนแวลลีย์จะยังมีค่าอยู่ และถ้าธนาคารจะถือจนถึงกำหนดก็ยังสามารถทำได้

แต่ธนาคารต้องการเอาเงินเดี๋ยวนั้นเพื่อจ่ายเงินฝากให้กับคนฝากเงินทั้งหลาย ปัญหาของธนาคารซิลีคอน วัลลีย์ล่มไม่เพียงกระทบแบงก์ท้องถิ่นและแบงก์เล็กๆ ในสหรัฐ แต่ยังส่งผลถึงธุรกิจสตาร์ตอัปมากมายทั้งใน สหรัฐ อังกฤษ และจีน

นอกจากจะถูกทางรัฐบาลเล่นงาน ยังเจอปัญหาของธนาคารซิลิคอน วัลลีย์อีก

สุดท้ายนี้ผมขอฝากคำพูดของ แกรี แทน CEO ของ VC ชื่อดังอย่าง Y Combinator ที่พูดว่า “นี่เป็นเหตุการณ์ระดับการสูญพันธุ์สำหรับสตาร์ตอัปและจะทำให้นวัตกรรมของพวกเขากลับคืนมาภายใน 10 ปีหรือมากกว่านั้น”

คุยให้... “คิด”

ทิวัตถ์ ชุติภัทร์

ผู้อำนวยการฝ่ายพัฒนาธุรกิจ

บริษัทหลักทรัพย์ ทรีนีตี้ จำกัด

[email protected]