ความล้มเหลวที่ควรยกย่อง | บวร ปภัสราทร

ถ้าไปยึดมั่นกันว่าความล้มเหลวทั้งปวงที่เกิดขึ้นเป็นความผิดพลาดแต่เพียงอย่างเดียว คนทำงานต้องถูกเล่นงานแน่ ๆ การงานจะไม่มีนวัตกรรมใด ๆ เกิดขึ้นได้ ไม่มีใครเสี่ยงกับความล้มเหลว เลือกทำแต่เรื่องที่แน่ใจว่าไปรอดแน่ ๆ

ปัญหาเล็กน้อยอาจได้รับการใส่ใจแก้ไข แต่ปัญหาใหญ่ที่ซับซ้อนจะถูกละเลย เหมือนกับว่าไม่มีปัญหานั้นอยู่เลย

หากต้องการให้เกิดความก้าวหน้า เกิดนวัตกรรมใหม่ ๆขึ้นที่ใด ที่นั่นต้องละทิ้งวัฒนธรรมตำหนินิยม ที่ให้ความสำคัญกับคนติมากกว่าคนทำ ซึ่งไม่น่าจะมีที่ใดในโลกนี้ที่มีวัฒนธรรมแบบนี้

แต่เชื่อหรือไม่ว่ามีประเทศหนึ่ง ที่มีจำนวนผู้ประเมินเพื่อรับรองมาตรฐานการศึกษาระดับอุดมศึกษาสูงสุดเป็นอันดับต้นของภูมิภาค ในขณะที่มีจำนวนสถาบันอุดมศึกษาที่ได้รับการรับรองมาตรฐานเพียงไม่กี่แห่ง

เป็นประเทศที่มีผู้ตรวจงานคนอื่นเยอะ แต่มีคนทำงานได้มาตรฐานน้อย ติงานคนอื่นเก่ง แต่ทำงานของตนไม่เก่ง  ถ้าปรับเปลี่ยนจากวัฒนธรรมตำหนินิยม มาเป็นปฏิบัตนิยมได้

ที่นั่นจะแยกแยะได้ว่าล้มเหลวจากสาเหตุใดสมควรถูกด่า ล้มเหลวจากสาเหตุใด สมควรได้รับการยกย่อง ที่นั่นจะมีคนยอมเสี่ยงสร้างนวัตกรรมใหม่ ๆ

เพราะตระหนักว่า ถ้าพยายามอย่างมีหลักการแล้วยังเกิดความล้มเหลวขึ้นมา ความพยายามนั้นจะไม่สูญเปล่า ความล้มเหลวนั้นจะไม่เป็นพิษภัยกับตนเอง เมื่อคนกล้าเสี่ยงอย่างมีความรอบคอบมากขึ้น  โอกาสใหม่ ๆยอมมาถึงมากขึ้นไปด้วย

ความล้มเหลวที่สมควรได้รับการยกย่องอย่างยิ่ง คือความล้มเหลวที่นำไปสู่ความรู้ใหม่ ๆ

ทดลองทำอะไรสักอย่างหนึ่งแล้วพบว่าผลที่เกิดขึ้นไม่ได้เป็นไปตามที่เคยคิด ที่เคยรู้กันมาก่อน ทดลองสร้างยาใหม่ ๆ ขึ้นมา แม้ว่าสุดท้ายจะใช้ไม่ได้ผลตามที่คาดไว้ แต่ได้ความรู้ว่ายานั้นต้องปรับปรุงอย่างไรจึงจะใช้ได้ผล

หรือบางครั้งตั้งใจว่าจะได้ยารักษาโรคภัยไข้เจ็บอย่างหนึ่ง แต่ทดลองไปแล้วพบว่าที่ตั้งใจไว้นั้นใช้ไม่ได้ แต่ได้ความรู้ใหม่ขึ้นมาว่าเอาไปใช้รักษาอีกโรคหนึ่งได้

ถ้าคิดรอบคอบแล้วยังไม่รู้แน่ชัดว่าทำด้วยวิธีการไหนจะได้ผลดี วิธีไหนจะไม่ได้ผล คำตอบจะได้มาจากการลองทำดูทั้งสองวิธี ซึ่งย่อมมีทั้งที่ประสบความสำเร็จ และความล้มเหลว

ความล้มเหลวที่เกิดขึ้นนั้นไม่ได้สูญเปล่า เรารู้ว่าวิธีใดที่ใช้ได้ วิธีใดใช้ไม่ได้จากความล้มเหลวที่เราพบจากการลองทำดูนั้น ล้มเหลวแบบนี้ควรได้รับการยกย่อง

ภายใต้ความไม่แน่นอนที่ยากจะคาดการณ์ได้ว่าอะไรจะเป็นอย่างไร ต่อให้เก่งแค่ไหน คิดรอบคอบมากเพียงใด ความไม่แน่นอนนั้นอาจทำให้วิธีการที่เราว่าดีที่สุดนั้น นำไปสู่ความล้มเหลวขึ้นมาได้

หลายวิธีการที่เคยใช้ได้ผลดีก่อนมีโรคระบาดใหญ่ กลายเป็นวิธีการที่นำไปสู่ความล้มเหลวหลังจากมีโรคระบาด

ถ้าที่ใดตำหนิทุกความล้มเหลวที่มาจากการทำงานภายใต้ความเปลี่ยนแปลงที่ไปอย่างเกินการคาดเดา ที่นั่นจะไม่มีใครทำงานอะไรเพื่อแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นในยามที่เผชิญหน้ากับความไม่แน่นอน 

กัปตันเรือจะปล่อยให้เรือเผชิญหน้ากับพายุ หากทราบว่าตนจะถูกลงโทษจากการตัดสินใจใด ๆ ของตนเอง ซึ่งความผิดพลาดร้ายแรงที่สุดในการทำงานท่ามกลางวิกฤติที่เต็มไปด้วยความไม่แน่นอนนั้น คือการปล่อยไปตามยถากรรม โดยไม่มีการตัดสินใจใด ๆเพื่อให้รอดพ้นจากวิกฤตินั้น

ถ้างานซับซ้อน หรือเป็นงานที่มีความท้าทายใหม่ ๆ หากเกิดความล้มเหลวขึ้นมาต้องแยกแยะว่าทำงานไปโดยรู้ตัวหรือไม่ว่ากำลังทำงานที่ซับซ้อน หรือรู้ตัวหรือไม่ว่ากำลังเจอปัญหาใหม่ที่ไม่คุ้นเคยมาก่อน

รู้ตัวแล้วตระเตรียมการรับมือไว้อย่างรอบคอบหรือไม่ ถ้ารู้ตัวและเตรียมการไว้อย่างเต็มที่แล้วยังล้มเหลวขึ้นมาอีก จะเป็นความล้มเหลวที่ให้บทเรียนบางอย่างที่จะใช้ป้องกันไม่ล้มเหลวซำ้อีกได้ ซึ่งไม่ควรได้รับการตำหนิแต่อย่างใด

ในทางตรงข้ามถ้าเจองานซับซ้อน แล้วเตรียมตัวเหมือนกับงานทั่วไป คนทำสมควรถูกด่า

ถ้าทำโดยไม่ใส่ใจ ถ้าทำโดยไม่คำนึงถึงขั้นตอนที่พึงกระทำ สักแต่ว่าได้ทำเท่านั้น ความล้มเหลวย่อมเกิดขึ้นตั้งแต่ยังไม่ได้เริ่มงาน ถ้าด้อยฝีมือแล้วยังจะขออยู่ต่อเพื่อสร้างความล้มเหลวเพิ่มเติมขึ้นมาอีก ไม่ใช่แค่สมควรถูกด่า แต่ต้องเอาออกไปจากงานนั้นโดยเร็วอีกด้วย

คอลัมน์ ก้าวไกลวิสัยทัศน์

รศ.บวร ปภัสราทร 

นักวิจัย Digital Transformation

 

มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี

email. [email protected]