“ชินวัตร”รีเทิร์น รีแบรนด์ “30บาท”#2 ต้องครอบคลุม “ทุกคนบนแผ่นดินไทย”

 “30บาทรักษาทุกโรค”เป็นนโยบายสำคัญที่ทำให้ “ทักษิณ ชินวัตร” ได้เป็นนายกรัฐมนตรีและครองใจคนไทยจำนวนไม่น้อยมายาวนาน เมื่อ “แพทองธาร ชินวัตร”ผู้เป็นลูก มานั่งเก้าอี้นายกรัฐมนตรี คนย่อมคาดหวังในการ “ยกระดับ 30 บาท”  
 สำหรับ“ชินวัตรรีเทิร์น รีแบรนด์30บาท ตอนที่ 2” เป็นการสัมภาษณ์พิเศษ “นิมิตร์ เทียนอุดม ที่ปรึกษามูลนิธิเข้าถึงเอดส์” ถึงข้อเสนอแนวทางการปรับปรุง 30บาทหลังผ่านมา22 ปี 

 “สิทธิประโยชน์ต่างๆของผู้มีสิทธิ 30บาทเริ่มดีขึ้น  ถึงแม้ชินวัตรจะไม่อยู่ ไม่ได้เข้ามาบริหารประเทศ แต่บัตรทอง 30บาทก็พัฒนาเดินหน้าไปเรื่อยๆ”นิมิตร์กล่าว

30บาท ครอบคลุมทุกคนบนผืนแผ่นดินไทย

ข้อเสนอแนวทางปรับปรุงที่อาจจะจำเป็นต้องอาศัยการขับเคลื่อนและสนับสนุนจากภาคการเมือง นิมิตร์ มองว่า 1.แก้โจทย์ให้ครอบคลุมคนทุกคนตามเจตนารมณ์ของพ.ร.บ.หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ตั้งแต่เริ่มต้น “ครอบคลุมคนทุกคนบนผืนแผ่นดินไทย” 

ทั้งนี้ แรงงานข้ามชาติที่เข้ามาอยู่ในประเทศไทยจำนวนมากมาเป็นกลไกสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจ จึงควรมีการขายประกันสุขภาพให้กับคนกลุ่มนี้  โดยการแก้พ.ร.บ.หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2545 มาตรา 5 วรรคท้ายให้อำนาจสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ(สปสช.) สามารถจัดบริการสุขภาพให้คนที่ไม่ใช่คนไทย  สปสช.จะเป็นเหมือนคนขายประกันให้แรงงานข้ามชาติเป็นรายปี ตามเวลาที่อยู่ในประเทศไทย

และให้บอร์ดสปสช.กำหนดสิทธิประโยชน์เบื้องต้นที่ควรเท่ากันกับคนไทย แต่บริหารการเงินกำหนดให้มีการสมทบร่วมจ่ายค่าประกันสุขภาพของเขาเอง ส่วนราคาเท่าไหร่ขึ้นกับบอร์ดสปสช.พิจารณา เบื้องต้นฝ่ายการเมืองต้องเข้ามาช่วยแก้กฎหมายก่อน

30บาท ให้สปสช.ขายประกันฯแรงงานข้ามชาติ

“ที่เสนอเรื่องนี้เนื่องจากปัจจุบันการจะขายประกันสุขภาพให้แรงงานข้ามชาติขึ้นอยู่กับผู้อำนวยการโรงพยาบาลแต่ละแห่ง ที่ไหนอยากขายก็ขาย ที่ไหนไม่อยากขายก็ไม่ขาย เป็นความเสี่ยงเฉพาะแห่ง  รพ.ที่ขายก็ต้องรับความเสี่ยงว่าจะมีคนงานป่วยขนาดไหน ความเสี่ยงจึงกระจุกอยู่ในแต่ละรพ. แต่ถ้าระบบใหญ่ขาย จะนำความเสี่ยงมาเฉลี่ยทั้งประเทศ โอกาสที่รพ.จะประสบปัญหาค่าใช้จ่ายสูงสำหรับแรงงานข้ามชาติก็จะน้อยลง”นิมิตร์กล่าว 

ระบบปัจจุบันที่ให้รพ.แต่ละแห่งขายประกันสุขภาพแรงงานข้ามชาติยังไม่ใช่ระบบที่ดี เพราะแรงงานมีลักษณะของการย้ายที่ทำงาน ย้ายถิ่นอาศัยเมื่อข้ามจังหวัดก็จะไม่กลับมารักษาที่รพ.แห่งนั้น เป็นภาวะยากลำบาก จึงควรที่จะให้ซื้อแล้วไปรักษาที่ไหนก็ได้ ภายในระบบหลักประกันฯ นอกจากนี้ ที่ผ่านมามีปัญหาเรื่องเม็ดเงินที่จะกระจายจ่ายให้รพ.ในภาวะโรคที่มาค่าใช้จ่ายสูง

จัดสรรงบฯอย่างเท่าเทียม

และ2.ต้องจัดสรรงบประมาณให้เพียงพอและลดความเหลื่อมล้ำของงบประมาณค่ารักษาพยาบาลของกองทุนประกันสุขภาพภาครัฐ โดยปัจจุบันสวัสดิการข้าราชการเทียบเป็นงบเหมาจ่ายรายหัวยังแพงที่สุดน่าจะอยู่ที่ราว 20,000 บาท ขณะที่บัตรทอง 30บาท อยู่ที่ราว 4,000 บาท ต่างกัน 3-5 เท่า
 รัฐต้องพิจารณาว่าจะเกลี่ยงบประมาณ ลดความเหลื่อมล้ำโดยการจัดสรรงบประมาณให้แต่ละกองทุนได้อย่างเท่าเทียมและเพียงพอได้อย่างไร  โจทย์ตอนนี้รพ.ก็จะบ่นว่าการดูแลรักษาผู้ป่วยบัตรทองได้ค่าตอบแทนน้อย ถ้าเทียบกับการเรียกเก็บจากสิทธิสวัสดิการข้าราชการ

เพราะฉะนั้น รัฐต้องคิดเรื่องนี้ว่าจะปล่อยให้เหลื่อมล้ำต่อไปเช่นนี้หรือจะสร้างความเป็นธรรมอย่างไร ข้อเสนอจึงต้องจัดสรรให้เท่าเทียม ค่าเหมาจ่ายรายหัวของแต่ละกองทุนควรจะใกล้เคียงกันที่สุด จะทำให้อัตราค่ารักษาพยาบาลที่แต่ละกองทุนฯจะเบิกใกล้เคียงกันด้วย

เมื่อนำงบประมาณมาเกลี่ยกันแล้ว จะทำให้งบประมาณของบัตรทอง 30บาทดูจะสมเหตุสมผลมากขึ้น จำเป็นต้องให้นักการเมืองมาเคาะ ยิ่งเรื่องรักษาทุกที่จำเป็นที่จะต้องมีงบประมาณมากองไว้ตรงกลางเพื่อทำให้ขายให้หน่วยบริการได้ หรืองบผู้ป่วยในที่มีปัญหาว่าน้อยก็ควรจะเพิ่ม

หลักประกันสุขภาพระบบเดียว

“ใจจริงอยากให้ประเทศไทยมีหลักประกันสุขภาพระบบเดียว แต่ถ้ายังไม่ซื้อเรื่องนี้ ก็ควรจะทำเรื่องการเงินก่อน จัดการเรื่องงบประมาณแต่ละกองทุนให้ใกล้เคียงกันที่สุด เป็นธรรม สิทธิประโยชน์ก็ต้องเสมอหน้ากัน เมื่อถึงตรงนั้นการที่จะบอกว่าระบบประกันสุขภาพหนึ่งเดียวก็เป็นไปได้ ”นิมิตร์กล่าว 

นิมิตร์ ยืนยันว่า หลักการเรื่องนี้ คือ ไม่ได้ไปลดสิทธิใคร สิทธิประโยชน์ต้องเท่ากัน แล้วใช้มาตรการทางการเงินมาจัดการ เช่น ตอนนี้ข้าราชการเจ็บป่วยเล็กน้อย ไม่สามารถไปใช้บริการร้านขายยาได้ ขณะที่บัตรทองใช้ได้ หรือการตรวจวินิจฉัยที่แล็ปอื่นๆแล้วค่อยเอาผลไปใช้ในการรักษา ข้าราชการทำไม่ได้ แต่บัตรทองทำได้

ณ ภาพการณ์ตอนนี้สิทธิประโยชน์เหลื่อมกันอยู่ บางกองทุนมาก บางกองทุนน้อย โดยบัตรทองสิทธิประโยชนืเพิ่มขึ้นเรื่อย ขณะที่กองทุนประกันสุขภาพภาครัฐอื่นๆไม่ขยับ อย่างการรักษาได้ทุกที่บัตรทองก็ขยับไปใกล้เคียงข้าราชการ ที่ไปได้ทุกที่มานานแล้ว ดังนั้น การจัดสรรงบประมาณให้ใกล้กันจึงไม่ใช่การไปลดสิทธิของใคร

“นักการเมืองที่บริหารงบประมาณควรต้องตั้งคำถามว่า สิทธิประโยชน์แต่ละกองทุนก็ใกล้กัน เกือบจะเท่าๆกัน แล้วถ้าเป็นโรคเดียวกันทำไมจะต้องจ่ายต่างกัน ฉะนั้น ถ้าจะบริหารประเทศบนความมีประสิทธิภาพของการจัดสรรงบประมาณต้องคิดเรื่องนี้”นิมิตร์กล่าว 

หากสามารถดำเนินการได้ตามข้อเสนอ นิมิตร์ บอกว่า 1.เม็ดเงินงบประมาณที่มีอยู่จำกัดจะได้กระจายอย่างเป็นธรรม ใช้ให้เต็มที่

2.เมื่อนำงบประมาณมาเกลี่ยเท่ากัน รักษาผู้ป่วยบัตรทองได้ 10,000 บาท รักษาข้าราชการได้ 20,000 บาท แต่ถ้าทำให้รักษาทุกคนได้ 15,000 บาท ก็รักษาได้มากขึ้น

3.ลดเหลื่อมล้ำสร้างความเป็นธรรมให้ทุกคน ทำให้สังคมน่าอยู่ขึ้น

และ4.มีผลต่อการพัฒนาระบบบริการด้วย จากที่ได้เงินมามากขึ้น 

30บาท สิทธิประโยชน์ครอบคลุมมากขึ้น

ช่วงกว่า 20 ปีที่ผ่านมา นิมิตร์ มองว่า 30บาทรักษาทุกโรคมาไกลมากพอสมควร  โดยสิทธิประโยชน์ครอบคลุมโรคที่เคยยกเว้นในระยะแรก ยกตัวอย่าง การฟอกไตในผู้ป่วยไตวายระยะท้าย ผู้ป่วยไม่ต้องร่วมจ่าย 500 บาทแรก

• ยาต้านไวรัสเอชไอวีมีการปรับปรุงสูตรตัวยาให้อยู่ในเกณฑ์การรักษาที่มีประสิทธิภาพที่สุดเรื่อยมาก
• โรคมะเร็ง สามารถรักษาที่ไหนก็ได้ อาจจะต้องปรับเพิ่มเติมในเรื่องการวินิจฉัยให้เร็ว รู้เร็ว การตรวจแล็ปต่างๆยังเป็นปัญหาเรื่องคิวที่ต้องรอนาน แต่โดยรวมถือว่าดีขึ้นมาก และการให้ยารักษามะเร็งใหม่ๆที่เรียกว่ายามุ่งเป้า (target therapy)
• ความหลากหลายทางเพศ ซึ่งเคยมีการตีความว่า “การแปลงเพศ”เป็นเรื่องของความสวยงาม ถูกนิยามใหม่ว่า “เป็นการรักษาภาวะความเจ็บป่วยอย่างหนึ่ง” เป็นการเริ่มต้นอาจจะต้องมีการพัฒนาาปรับอีกพอสมควร ตั้งแต่การให้ฮอร์โมนคนที่แปลงเพศแล้วที่จะต้องใช้ไปตลอดชีวิต รวมถึง คนที่มีปัญหาเรื่องเพศสภาพและเพศวิถีไม่ตรงกัน การผ่าตัดเปลี่ยนเพศที่เดิมห้าม แต่ปัจจุบันขึ้นกับแพทย์วินิจฉัยว่าเป็นความเจ็บป่วยแบบใด
• และการรักษาภาวะผู้มีบุตรยาก เริ่มต้นเมื่อปี 2566 แต่ชะลอไว้ก่อนด้วยปัญหาเรื่องงบประมาณ  แต่เป็นปัญหาหนึ่งของสังคม เพราะจำนวนประชากรที่มีการคลอดน้อยลง  ซึ่งการเพิ่มสิทธิประโยชน์เรื่องนึ้คณะกรรมการหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ(บอร์ดสปสช.)เริ่มให้ทำได้แต่มีเงื่อนไขข้อจำกัด จึงต้องรอการตัดสินใจสุดท้ายในการสนับสนุนงบประมาณเพิ่มเติมจากรัฐบาล

รพ.50 เขต โจทย์ใหญ่คนกรุงเทพ

นอกจากนี้  นิมิตร์ กล่าวว่า ในตอนที่แถลงนโยบายต่อรัฐสภา สมัยนพ.ชลน่าน ศรีแก้ว เป็นรมว.สาธารณสุข มีเรื่องของการสร้างรพ.ในทุกเขตของกรุงเทพฯ จึงฝากถึง “แพทองธาร ชินวัตร”นายกรัฐมนตรี ให้เอาจริงเอาจังกับเรื่องนี้ เพราะคนกรุงเทพมีปัญหาเรื่องการเข้าถึงบริการ จากการที่ไม่มีหน่วยบริการทุติยภูมิ ระดับรพ.อำเภอ  อยากให้พิจารณาขับเคลื่อนตามนโยบายพรรคที่แถลงไว้ก่อนหน้า
 ไม่ควรแก้โจทย์ด้วยการสร้างที่ใดที่หนึ่ง หรือ 4 มุมเมือง ลองนึกภาพเป็นคนกรุงเทพแล้วต้องขับรถหรือนั่งแท็กซี่ไปรพ.ต่างเขตออกไป จะไปอย่างไร เฉพาะแค่ภายในเขตก็กว้างใหญ่ลำบากอยู่แล้ว จึงควรทำให้ทุกเขตกทม.มีรพ. ถ้าทำได้ถือว่าช่วยให้คนกรุงเทพเข้าถึงการดูแลรักษาที่ดี

"นี่เป็นโจทย์ใหญ่ของคนกรุงเทพ และเป็นรากเหง้าที่มาของปัญหางบประมาณบัตรทอง 30บาทในกทม. จึงต้องการนักการเมืองที่มีอำนาจมากพอที่จะตัดสินใจ ลำพังผู้ว่าราชการกทม.แก้ปัญหาเรื่องนี้ไม่ได้”นิมิตร์กล่าว

อ่านเพิ่มเติม : "ชินวัตร" รีเทิร์น รีแบรนด์“30บาท”#1 ถึงเวลาควรให้ผู้ป่วยมีสิทธิร่วมจ่าย