รู้หรือไม่ 'ผู้หญิง' ก็เป็น 'ไส้เลื่อน' ได้ ไม่ได้เกิดแค่ผู้ชายเท่านั้น

Key Point

• ‘ไส้เลื่อน’ เป็นอีกหนึ่งโรคที่ได้ยินบ่อยครั้ง และมีหลายความเชื่อที่สอดแทรกเข้ามา เช่น ไม่ใส่กางเกงใน จะส่งผลให้ไส้เลื่อน หรือ ไส้เลื่อนจะเป็นเฉพาะผู้ชายเท่านั้น
• แต่ความจริงแล้ว ไส้เลื่อนเกิดขึ้นได้ทั้งชาย และ หญิง ไม่ว่าจะมาจากสาเหตุของความผิดปกติทางช่องท้อง การได้รับการผ่าตัด หรือ การเกิดแรงดันที่มากผิดปกติ
• ไส้เลื่อนรักษาได้ด้วยการผ่าตัด ยกเว้นในเด็ก 4 เดือน - 1 ปี ที่อาจพบว่ามีสะดื้อจุ่น นูนออกมา สามารถหายเองได้เมื่อโตขึ้น 

 

 

หลายคนอาจเข้าใจผิดว่า ‘ไส้เลื่อน’ เป็นโรคที่เกิดขึ้นได้เฉพาะผู้ชายเท่านั้น แต่ความจริงแล้วผู้หญิงก็สามารถเป็นไส้เลื่อนได้ โดยเกิดจากความผิดปกติของผนังช่องท้องที่อ่อนแรงตั้งแต่เกิด หรือเกิดจากผู้ป่วยได้รับการผ่าตัดจนทำให้ผนังช่องท้องบริเวณนั้นอ่อนแอ ในบางกรณีเกิดจากแรงดันที่มากผิดปกติในช่องท้อง เช่น ไอ จาม ยกของหนัก ทำให้ลำไส้หรือกลุ่มไขมันบริเวณนั้น เลื่อนออกมาจากตำแหน่งที่เคยอยู่

 

ในตอนเริ่มต้น ผู้ป่วยที่เป็นไส้เลื่อนจะไม่มีอาการใดๆ แสดงให้เห็นชัดเจน ต้องอาศัยการสังเกตจากลักษณะภายนอกเป็นหลัก หากทิ้งไว้ไม่รีบรักษา จะมีอาการจุก ไปจนถึงรู้สึกแน่นท้อง ปวดแสบปวดร้อน ซึ่งเป็นอาการที่รุนแรงจนต้องได้รับการผ่าตัดโดยด่วน

 

 

ข่าวที่เกี่ยวข้อง 

• 'ทาสแมว' ต้องรู้ โรคติดเชื้อจากแมว ภัยใกล้ตัวที่ไม่ควรมองข้าม
• เช็ก 5 สัญญาณเตือน ร่างกายกำลังขาด 'วิตามิน B'
• คันยุบยิบตามตัว คันเรื้อรัง ผื่นคัน ผื่นแดง เรื่องเล็กๆ ที่ไม่ควรปล่อยไว้

 

 

ผศ.นพ.พงศศิษฏ์ สิงหทัศน์ สาขาวิชาศัลยศาสตร์อุบัติเหตุและเวชบำบัดวิกฤตศัลยกรรม ภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวในรายการลัดคิวหมอรามาฯ ผ่าน รามาแชนแนล Rama Channel  ว่า ไส้เลื่อน คือ ลักษณะของอวัยวะที่เคยอยู่ตำแหน่งหนึ่ง แต่เลื่อนไปอยู่ตำแหน่งหนึ่ง ที่เราได้ยินกันบ่อยๆ คือ ไส้เลื่อนในช่องท้อง แต่ความจริงมีการเลื่อนของอวัยวะอื่นๆ เช่น สมองที่มีการเลื่อนไปตำแหน่งอื่น

 

สำหรับไส้เลื่อนในช่องท้อง เกิดจากลำไส้ ไขมันในช่องท้องเลื่อนออกมาจากตำแหน่งในช่องท้อง ไปอยู่ตำแหน่งอื่น ที่เจอบ่อยที่สุด คือ เลื่อนไปยังบริเวณขาหนีบ หรือเลื่อนไปที่ถุงอัณฑะ รองลงมาที่เจอ คือ ไส้เลื่อนของแผลผ่าตัด เกิดจากการที่เคยผ่าตัด และเกิดการอ่อนแรงของผนังหน้าท้อง ทำให้ไส้ปูนออกมา

 

“อวัยวะที่เลื่อนส่วนใหญ่จะเป็นไส้เล็ก เพราะสามารถเคลื่อนไปมาได้ หรือ ไขมันในช่องท้อง สามารถเลื่อนลงไปได้ เพราะในช่องท้องจะมีชั้นหนึ่งที่แข็งแรง หากชั้นตรงนี้อ่อนแรงก็ทำให้เกิดการดันและเลื่อนออกมาในตำแหน่งที่อ่อนแรงตรงนั้นได้”

 

ปัจจัยเสี่ยง ไส้เลื่อน

• ยกของหนัก
• ขับถ่ายยาก
• ปัสสาวะลำบาก
• ไอเรื้อรัง

 

ไส้เลื่อนเกิดกับใครได้บ้าง

คนที่เจ็บท้องเมื่อก้มตัวหรือไอ

คนที่มีความดันในช่องท้องสูง

คนอ้วน ผู้สูงอายุ

คนที่เป็นต่อมลูกหมากโต

 

“การเกิดไส้เลื่อน มี 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่เป็นไส้เลื่อนตั้งแต่เด็ก และ กลุ่มผู้ใหญ่ เกิดจากตามวัย มีสิ่งกระตุ้น เช่น การเบ่ง ไอเรื้อรัง ผนังอ่อนแรง ต่อมลูกหมากโต ยกของหนัก หากมีการเกร็งมากๆ ก็มีความเสี่ยงที่จะเป็นไส้เลื่อนได้ อย่างไรก็ตาม ผู้หญิงจะเจอน้อย และส่วนใหญ่เจอในกลุ่มหลังผ่าตัดมากกว่า”

 

 

อาการไส้เลื่อนในผู้หญิง-ผู้ชาย ต่างกันหรือไม่

ผศ.นพ.พงศศิษฏ์ อธิบายว่า อาการของไส้เลื่อนของผู้หญิงและผู้ชายคล้ายกัน เบื้องต้นจะด้วยอาการมีก้อน คลำเจอ เป็นลักษณะเข้าๆ ออกๆ ได้ เวลายืนอาจจะยื่นออกมา แต่พอนอนอาจจะหายไป หรือบางคนไอ เบ่ง ทำให้ความดันสูงขึ้นทำให้นูนออกมา ซึ่งบางคนสามารถดันกลับเข้าไปได้

 

"เริ่มแรกจะมีอาการจุก เหมือนโดนต่อยท้อง เป็นอาการปวดของลำไส้ แต่หากเลื่อนออกมาเยอะ และโดนรัดจะปวดมาก และเมื่อลำไส้ขาดเลือดจะปวดจนทนไม่ไหว บางคนรูที่ไส้เลื่อนออกมาไม่ชัด จะต้องส่งอัลตร้าซาวน์" 

อาการ

• ปวดหน่วง จุก บริเวณที่มีก้อน
• มีก้อนตุงนูน
• ถ้าก้อนถูกรัดจะปวดรุนแรงได้
• ก้อนบางครั้งยุบได้
• ปวดที่ก้อนมากขึ้น เมื่อก้ม ยกของ หรือไอ

 

ไส้เน่า อันตราย

ผศ.นพ.พงศศิษฏ์  อธิบายต่อไปว่า หากไม่รักษา รูที่ลำไส้เลื่อนออกมาอาจจะรัดลำไส้ ทำให้ลำไส้ขาดเลือด และเน่า ลำไส้เน่าอันตราย สามารถติดเชื้อรุนแรงและเสียชีวิตได้ ยกเว้นในบางกรณีดี เช่น ไส้เลื่อนสะดือในเด็ก ซึ่งพบได้เพราะรูสะดือเป็นรูที่ยังเปิดอยู่ บางคนช่วง 4 เดือน – 1 ปีแรก อาจจะเห็นไส้ออกมา  และสามารถปิดเองได้เมื่อโต

 

วิธีการรักษา

สำหรับ 'การรักษา' คือต้องผ่าตัดเท่านั้น เพราะเหมือนกำแพงที่มีรูอยู่ ไม่มีทางที่รูจะปิดเอง ดังนั้น ต้องปิดรู ซึ่งจากเดิมเป็นการซ่อมรูโดยการเย็บให้ชนกัน แต่ปัจจุบัน มีวิธีการวางตาข่าย วางผนังเทียม ลดการเป็นซ้ำได้ มีทั้งการผ่าตัดเปิด หากรูใหญ่มากจะต้องเปิดแผลให้กว้างขึ้นเพื่อซ่อมรูให้หมด และ การผ่าตัดส่องกล้อง เจาะประมาณ 3 รู เพื่อใส่เครื่องมือเข้าไป แผลจะเล็กลง โดยผู้หญิง และ ผู้ชาย รักษาด้วยวิธีเดียวกัน ขณะที่เด็กเล็ก ที่สะดือจุ่นออกมา สักพักสามารถหายเองได้ แต่ไส้เลื่อนขาหนีบในเด็กก็ยังต้องผ่าตัดเช่นกัน

 

"การป้องกัน ทั่วไป คือ อย่าพยายามเบ่งเยอะ แต่สุดท้าย หากผนังหน้าท้องอ่อนแรงได้ง่าย ก็อาจจะเป็นได้ แต่ไม่ใช่ว่าทุกคนจะเป็น และการที่ไม่ใส่กางเกงในก็ไม่เกี่ยวกับการเป็นไส้เลื่อน" ผศ.นพ.พงศศิษฏ์ กล่าว