'เหงื่อออกเท้ามากเกินไป'..อย่าชะล่าใจ! ควรรีบพบแพทย์

ถ้าคุณเป็นคนที่ ‘เหงื่อออกเยอะ เหงื่อออกง่าย (Excessive sweating)’ หรือ ‘โรคเหงื่อออกมากผิดปกติ’ ในการทางการแพทย์จะมีชื่อเรียกว่า Hyperhidrosis หมายถึง การที่เหงื่อออกมากเกินความจำเป็น ซึ่งโดยปกติแล้ว ร่างกายจะหลั่งเหงื่อ เพื่อป้องกันไม่ให้ร่างกายมีอุณหภูมิสูงมากเกินไป

โดยจะควบคุมอุณหภูมิร่างกายให้อยู่ในระดับปกติ แต่คนที่เป็นโรคเหงื่อออกมากผิดปกติ จะมีการหลั่งเหงื่อ แม้ในภาวะที่ร่างกายไม่ได้ต้องการระบายความร้อน ซึ่งคนจำนวนมากที่เป็นโรคนี้ จะมีเหงื่อออกมากเป็นบางบริเวณ หรือเฉพาะที่ โดยมักจะเป็นที่ รักแร้ ฝ่ามือ ฝ่าเท้า หรือศีรษะ ในขณะที่บริเวณอื่นแห้งสนิทไม่มีเหงื่อ

การที่มีอาการเหงื่อออกเยอะ (Excessive sweating) เหงื่อออกง่ายนี้ มักจะรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน บางคนที่เหงื่อออกมากบริเวณฝ่ามือ ก็อาจจะทำให้มีปัญหาในการทำงานที่ต้องใช้มือเป็นหลัก หยิบจับสิ่งของไม่ถนัด หรือบางคนที่มีเหงื่อออกมากบริเวณรักแร้จนเปียกเสื้อ เห็นเป็นวง ก็ทำให้เสียบุคลิกภาพ ไม่มั่นใจตนเอง กังวลเรื่องกลิ่นตัวที่ตามมา และอาจจะมีผิวหนังติดเชื้อตามมาได้

ขณะเดียวกัน บางคนเหงื่อออกเท้า ออกมือจำนวนมาก แล้วมองว่าไม่เป็นไรเพราะเป็นธรรมชาติของร่างกาย แต่หากเหงื่อออกเท้ามากผิดปกติ ไม่เพียงแต่ทำให้เกิดกลิ่นเหงื่อ กลิ่นเท้า ยังทำให้ขาดความมั่นใจและอาจเป็นสัญญาณเตือนปัญหาสุขภาพที่คาดไม่ถึง

ข่าวที่เกี่ยวข้อง:

เหงื่อออกมาก..ช่วยเผาผลาญแคลอรี่จริงหรือ!!

'เหงื่อออกที่มือ' สัญญาณผิดปกติ ที่ไม่ควรมองข้าม

จุดเริ่มที่ทำให้เหงื่อออกเยอะ

พล.ต.ต.นพ.วารินทร์ วชิรปัญญานุกูล ศัลยแพทย์อาวุโสผู้เชี่ยวชาญ ด้านการผ่าตัดผ่านกล้อง รพ. พญาไท นวมินทร์ อธิบายว่า ร่างกายของคนเราประกอบไปด้วยอวัยวะต่างๆ ที่ทำงานร่วมกัน เกิดเป็นกระบวนการต่างๆ ซึ่งกระบวนการเมตาบอลิซึ่ม (Metabolism) ก็เป็นอีกกระบวนการทำงานที่สำคัญของร่างกาย ที่ทำหน้าที่เปลี่ยนแปลงอาหารที่เราทานเข้าไปให้เป็นพลังงาน ทำให้ร่างกายเกิดความร้อน

เมื่อร่างกายเกิดความร้อน ร่างกายก็จะมีกลไกในการควบคุมหรือระบายความร้อน นั้นออกมาในรูปแบบของ “เหงื่อ” เพื่อให้ความร้อนในร่างกายอยู่ในระดับที่เหมาะสม หรือเรียกว่า การหลั่งเหงื่อ คือการถ่ายเทความร้อนที่เกิดจากกระบวนการต่างๆ ในร่างกายออกไป

เหงื่อออกเท้าคืออะไร

รศ. นพ. ศิระ เลาหทัย ศัลยศาสตร์ทรวงอก โรงพยาบาลกรุงเทพ กล่าวว่า เหงื่อออกเท้าเป็นกลไกปกติของร่างกายในการทำให้อุณหภูมิร่างกายเย็นลง ช่วยขับน้ำ ขับโซเดียม ป้องกันเชื้อแบคทีเรีย สร้างความสมดุลให้ร่างกาย ที่สำคัญฝ่าเท้ามีต่อมเหงื่อมากกว่าบริเวณอื่นในร่างกาย จึงไม่แปลกที่เหงื่อจะออกที่เท้ามากกว่าบริเวณอื่น แต่ถ้าเหงื่อออกเท้ามากเกินไปไม่ควรชะล่าใจและรีบพบแพทย์เพื่อตรวจเช็กโดยเร็ว

สาเหตุของ “ภาวะเหงื่อออกมากผิดปกติ”

ภาวะเหงื่อออกมากผิดปกติ (Hyperthydrosis) คือ ภาวะที่ร่างกายขับเหงื่อออกมาเป็นจำนวนมาก แม้ในสภาพอากาศปกติ ซึ่งสามารถแบ่งตามลักษณะอาการออกได้เป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่ไม่ทราบสาเหตุที่ชัดเจน (primary hyperhydrosis) และกลุ่มที่มีสาเหตุจากภาวะความผิดปกติในร่างกาย (Secondary Hyperhydrosis)

• กลุ่มที่ไม่ทราบสาเหตุที่ชัดเจน (Primary Hyperhydrosis)

กลุ่มนี้จะมีภาวะเหงื่อออกมากผิดปกติ ที่ไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด และไม่ได้มีสาเหตุมาจากภาวะแทรกซ้อนของโรคอื่นๆ ซึ่งเกิดได้ทั้งในเพศหญิงและเพศชาย คนไข้ในกลุ่มนี้ จะมีเหงื่อออกในบริเวณบางส่วนของร่างกาย เช่น ใบหน้า ศีรษะ รักแร้ ฝ่ามือ ซึ่งในกลุ่มที่มีภาวะเหงื่อออกมากผิดปกติบริเวณฝ่ามือ อาจเรียกว่า ภาวะเหงื่อมือ หรือ เหงื่อออกมือ เป็นต้น มักพบได้บ่อยในกลุ่มคนที่อายุยังน้อย ในกลุ่มวัยรุ่น ที่มีอายุต่ำกว่า 25 ปี ร้อยละ 30-40 ของคนที่มีภาวะนี้ พบว่ามีญาติสายตรง หรือพ่อแม่ที่มีภาวะเหงื่อออกมากผิดปกติเช่นกัน ผู้ป่วยบางรายมีเหงื่อออกมากที่มือจนเขียนหนังสือหรือจับสิ่งของไม่ได้ ซึ่งภาวะดังกล่าวก่อให้เกิดปัญหาทั้งในแง่การทำงาน การเข้าสังคมและการดำรงชีวิตประจำวัน

• กลุ่มที่มีสาเหตุจากภาวะความผิดปกติในร่างกาย (Secondary Hyperhydrosis)

คนไข้ในกลุ่มนี้ จะมีเหงื่อในปริมาณมาก ออกทั่วร่างกาย แม้กระทั่งในเวลานอน ซึ่งมีสาเหตุมาจากผลข้างเคียงของโรคอื่น ๆ เช่น

• โรคไทรอยด์เป็นพิษ ทำให้ร่างการมีการเผาผลาญสูง
• โรควัณโรคปอด
• โรคมะเร็งต่อมน้ำเหลือง
• ผู้ที่เป็นโรคอ้วน หรือมีภาวะอ้วนมาก ๆ
• หญิงวัยใกล้หมดประจำเดือน
• การรับประทานยาบางชนิด เป็นต้น

ปัจจัยที่กระตุ้นให้เหงื่อออกเท้ามีมากมาย

• อากาศร้อนจัด
• ยืนติดต่อกันนานเกินไป
• การออกกำลังกายและกิจกรรมต่าง ๆ
• สวมรองเท้าหรือถุงเท้าที่คับแน่นเกินไป
• เครียด วิตกกังวล อารมณ์แปรปรวน
• โรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจ โรคปอด โรคเบาหวาน
• พันธุกรรมจากคนในครอบครัว
• ผลข้างเคียงจากยาบางชิด โดยเฉพาะยากลุ่มรักษาโรคซึมเศร้า 
• เหงื่อออกเท้ามากแค่ไหนผิดปกติ

หากต่อมเหงื่อถูกกระตุ้นการทำงานมากกว่าปกติ ทำให้เหงื่อออกเท้ามากจนผิดปกติ (Hyperhidrosis) โดยไม่เกี่ยวกับปัจจัยต่าง ๆ ควรสังเกตอย่างละเอียด ถ้าเหงื่อออกเท้ามากเกินไปสัปดาห์ละ 1 ครั้ง ติดต่อกันมากกว่า 6 เดือนขึ้นไป อาการมีแต่แย่ลงไม่ดีขึ้น รวมถึงเหงื่อออกเท้าเยอะแม้นอนหลับ ควรพบแพทย์เฉพาะทางเพื่อตรวจเช็กอย่างละเอียด

เหงื่อออกมาก ต้องตรวจและวินิจฉัย 

ในเบื้องต้นนั้นแพทย์จะต้องจำแนกคนไข้ก่อนว่ามีภาวะเหงื่อออกมากผิดปกติในระดับใด โดยดูจากลักษณะการออกของเหงื่อ เช่น คนไข้กลุ่มที่มีอาการในระดับทุติยภูมิ แพทย์จะทำการตรวจในด้านอื่นๆ เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุของโรคที่แท้จริง เช่น การตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์เพื่อหาภาวะไทรอยเป็นพิษ หรือการรักษาร่วมกันกับแพทย์เฉพาะทางด้านต่อมไร้ท่อ ในกรณีที่คนไข้มีภาวะอ้วนมากๆ หรือเป็นโรคอ้วน เป็นต้น ซึ่งอุบัติการณ์ของผู้ป่วยกลุ่ม primary hyperhidrosis มีการศึกษาพบว่า ประชากรกว่าร้อยละ 0.6 ถึง 1 มีอาการดังกล่าว

2 ทางเลือกของการรักษาภาวะเหงื่อออกมากผิดปกติ

ในการรักษาภาวะเหงื่อออกมากผิดปกตินั้น มีทั้งการรักษาแบบผ่าตัดและไม่ต้องผ่าตัด ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการพิจารณาของแพทย์ร่วมกับคนไข้ในแต่ละราย ซึ่งมีตั้งแต่การรักษาโดยการกินยา หรือฉีดยา ไปจนถึงการผ่าตัด

• การรักษาแบบไม่ต้องผ่าตัด

จะเป็นการใช้ยาทาบางกลุ่มหรือการฉีดสารบางชนิด แต่อย่างไรก็ตาม วิธีการรักษาดังกล่าว เป็นแค่การรักษาแบบประคับประคองเท่านั้น เพราะวิธีนี้ไม่สามารถทำให้ผู้ป่วยหายขาดจากอาการเหงื่อออกมากผิดปกติได้

• การรักษาแบบผ่าตัดผ่ากล้อง

เป็นวิธีการรักษาชนิดเดียวในปัจจุบันที่ทำให้ผู้ป่วยหายขาดจากอาการดังกล่าว โดยเรียกการผ่าตัดนี้ว่า Thoracoscopic sympathectomy ซึ่งอาศัยหลักการที่ว่าการหลั่งเหงื่อของร่างกายนั้น เกิดจากการสั่งการโดยสมอง ผ่านระบบประสาทอัตโนมัติแบบซึมพาเทติค (sympathetic nervous system) ซึ่งจะมีการส่งสัญญาณไปตามเส้นประสาทย่อยๆ ผ่านปมประสาทซิมพาเทติคถึงปลายทางที่บริเวณต่อมเหงื่อให้มีการหลั่งเหงื่อ ความรู้ดังกล่าวทำให้ศัลยแพทย์สามารถทำการผ่าตัดโดยทำลายปมประสาทบางส่วนที่ส่งสัญญาณมาบริเวณใบหน้า, มือหรือรักแร้ ทำให้ไม่มีสัญญาณสั่งการส่งมาที่ต่อมเหงื่อปลายทาง จึงทำให้ไม่มีการหลั่งเหงื่อเกิดขึ้นที่บริเวณนั้นๆ

รักษาเหงื่อออกเท้ามากไปอย่างไร

วิธีการรักษาเหงื่อออกเท้ามากเกินไปเริ่มจากการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต ใช้ผลิตภัณฑ์ระงับเหงื่อและรับประทานยาตามที่แพทย์แนะนำ หากอาการยังไม่ดีขึ้นอาจต้องรักษาด้วยกระแสไฟฟ้า การฉีดโบทูลินัมท็อกซิน การบำบัดด้วยคลื่นไมโครเวฟ ถ้ายังไม่ได้ผลอาจต้องเข้ารับการผ่าตัดส่องกล้องเพื่อยับยั้งการผลิตเหงื่อ โดยเป็นไปตามการวินิจฉัยและคำแนะนำของแพทย์เฉพาะทางเป็นสำคัญ

ผ่าตัดเหงื่อออกเท้าเป็นอย่างไร

ปัจจุบันการผ่าตัดเหงื่อออกเท้าไม่น่ากลัวอีกต่อไป ด้วยเทคโนโลยีการผ่าตัดส่องกล้อง (Endoscopic Lumbar Symphatectomy) ผ่านช่องท้องเพื่อเข้าไปหนีบเส้นประสาทของต่อมเหงื่อเท้าทั้ง 2 ข้าง โดยมีแผลเล็กขนาด 1 เซนติเมตร 3 จุดที่ด้านข้างของท้องแต่ละข้าง หลังผ่าตัดผู้ป่วยพักฟื้นไม่นานก็กลับบ้านได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับร่างกายของผู้ป่วยแต่ละคน ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด

เทคนิคลดเหงื่อออกเท้าทำอย่างไร

การลดเหงื่อออกเท้าที่ทำได้ด้วยตนเอง คือ ล้างเท้าให้สะอาดและซับเท้าให้แห้งสนิท ตัดเล็บเท้าให้สั้น ขัดเท้าเพื่อกำจัดเซลล์ผิวหนังที่ตายแล้ว ใช้ถุงเท้าหรือถุงน่องที่ทำจากเส้นใยธรรมชาติ ไม่นำกลับมาใช้ซ้ำ เลี่ยงการใส่รองเท้าที่คับแน่นจนเกินไป หากเหงื่อออกที่เท้าไม่ลดลงควรพบแพทย์โดยเร็ว

อ้างอิง:โรงพยาบาลกรุงเทพ ,โรงพยาบาลพญาไท นวมินทร์