รู้จัก "โอจิซัง" พนง.ออฟฟิศ "รุ่นเก๋า" ในญี่ปุ่น ที่คนรุ่นใหม่ "ไม่เคารพ"

มีสุภาษิตในภาษาอังกฤษบทหนึ่งกล่าวไว้ว่า “A chain is no stronger than its weakest link.” ซึ่งแปลได้ว่า “โซ่จะไม่แข็งแรงไปกว่าข้ออ่อนที่สุด” หากเทียบกับโลกการทำงาน ก็หมายถึง การทำงานเป็นกลุ่มและทำเป็นทีมงานร่วมกันนั้น ขึ้นอยู่กับผลงานของคนที่อาจเป็น “จุดอ่อน” ในทีม

โดยทั่วไปแล้ว เมื่อเข้าทำงานในบริษัทแรกหรือบริษัทใหม่ ไม่มีใครต้องการเป็นจุดอ่อนของทีม แต่ขณะเดียวกัน พนักงานบางกลุ่มเมื่อทำงานในบริษัทนานวันเข้าก็พบกับวิธีทำงานพอเป็นพิธีแค่ไม่ให้ถูกไล่ออก สร้างความเอือมระอาอย่างมากให้กับเพื่อนร่วมงานที่ทุ่มเททำงานหนักกว่า

ปรากฏการณ์นี้เกิดขึ้นแล้วในหลายประเทศ รวมถึง “ญี่ปุ่น” ซึ่งขึ้นชื่อเรื่องความจริงจังกับหน้าที่การงาน แต่ก็มีพนักงานออฟฟิศบางส่วนที่ทำงานมานานจนชำนาญด้าน “รู้หลบเป็นปีก รู้หลีกเป็นหาง” ไม่ค่อยทำอะไรเป็นชิ้นเป็นอัน ซึ่งพบเห็นได้ในออฟฟิศราวครึ่งหนึ่งทั่วญี่ปุ่น

เมื่อไม่นานนี้ “ชิคิงาคุ” (Shikigaku) บริษัทที่ปรึกษาในกรุงโตเกียวได้สำรวจลูกจ้างชาวญี่ปุ่น 300 คนซึ่งทำงานในบริษัทที่มีลูกจ้างมากกว่า 300 คน และถามกลุ่มตัวอย่างว่า ในที่ทำงานมี “คนแก่” หรือ “พนักงานวัยเก๋า” ที่ชอบอู้งานหรือไม่

สำหรับการสำรวจนี้มีการใช้ศัพท์ญี่ปุ่น โอจิซัง (ojisan) ซึ่งโดยทั่วไปเป็นคำเรียกแทนบุคคลที่มีช่องว่างอายุห่างกับผู้เรียกพอสมควร แต่เนื่องจากผลสำรวจของชิคิงาคุเก็บข้อมูลจากพนักงานออฟฟิศอายุระหว่าง 20-39 ปี ซึ่งถือว่าเป็นกลุ่มที่ค่อนข้างกว้าง จึงทำให้คำว่า “คนแก่” ในที่นี้ อาจหมายถึงคนที่อายุ 40 ปีขึ้นไป

เมื่อถามผู้ตอบแบบสำรวจว่า “ในที่ทำงานของคุณ มีคนแก่ที่ชอบอู้งานหรือไม่” 49.2% ตอบว่า “มี”

- ที่มารูป : SoraNews24 -

คำถามต่อไปสำหรับกลุ่มที่ตอบว่าออฟฟิศมีคนแก่อู้งาน คือ “ถ้าพวกเขา (โอจิซัง) ไม่ทำงาน แล้วทำอะไร” พบว่า คำตอบที่มีคนตอบมากที่สุด 3 อันดับแรก ได้แก่

- ออกไปพักหลายรอบเพื่อสูบบุหรี่และกินขนม (49.7%)
- เหม่อลอย มองท้องฟ้า (47.7%)
- คุยเรี่องไร้สาระกับเพื่อนร่วมงานที่อู้งานเหมือนกัน (47.3%)

ส่วนคำตอบที่ตามมาห่าง ๆ เป็นอันดับ 4 คือ ท่องอินเทอร์เน็ตไปเรื่อย (35.3%)

นอกจากนี้ ผลสำรวจยังถามความคิดเห็นของกลุ่มตัวอย่างที่มีต่อคนแก่เหล่านี้ด้วยว่า “ทำไมพวกเขา (พนักงานวัยเก๋า) ถึงเลือกใช้ชีวิตแบบขี้เกียจ”

- 45% ตอบว่า พวกเขาไม่มีไฟในการทำงาน
- 41% ตอบว่า บริษัทของตนขึ้นเงินเดือนตามความอาวุโสมากกว่าผลงาน
- 26.3% ตอบว่า ไม่มีใครไว้วางใจให้คนพวกนี้ให้ทำงาน

ส่วนเหตุผลอื่น ๆ ส่วนใหญ่เป็นในทางตัดพ้อว่า บริษัทไม่มีรางวัลตอบแทนหรือบทลงโทษที่หนักแน่นเพียงพอในการจูงใจให้คนแก่เหล่านี้ทำงานหนักขึ้น และผู้ตอบแบบสำรวจยังแนะนำให้มีการประเมินจากพนักงานด้วยกันเอง และปรับนโยบายองค์กรให้ชัดเจนขึ้นเกี่ยวกับเหตุผลในการไล่คนออก

นอกจากนั้น ผู้ตอบแบบสำรวจต้องการให้บริษัทจัดการ “คนแก่อู้งาน” อย่างจริงจัง ด้วยเหตุผลสำคัญ ดังต่อไปนี้

- คนเหล่านี้มีผลกระทบเชิงลบต่อองค์กร (90%)
- บั่นทอนกำลังใจคนทำงาน (59.7%)
- ทำให้คนอื่นเจองานล้นมือหนักขึ้น (49%)
- เปลืองค่าจ้าง เป็นภาระของบริษัท (35.3%)

ขณะเดียวกัน พนักงานออฟฟิศวัยเก๋าในญี่ปุ่นยังถูกมองแง่ลบเรื่อง “ความน่าเคารพ” ผลสำรวจอีกชิ้นโดยนิตยสาร “สปา” (Spa) ของญี่ปุ่นพบว่า พนักงานญี่ปุ่นส่วนใหญ่เคารพคนทำงานรุ่นเก่าไม่เกิน 30% เท่านั้น และมีเพียง 23.2% หรือไม่ถึง 1 ใน 4 ที่ยังให้ความเคารพคนรุ่นลุง ๆ ป้า ๆ ในที่ทำงานอยู่

- ที่มารูป : AFP -

ผลสำรวจนี้ถามกลุ่มตัวอย่างลูกจ้างชาวญี่ปุ่น 2,000 คนว่า ให้ความเคารพ “พนักงานวัยเก๋า” ในบริษัทตัวเองระดับไหน หากคิดเป็นเปอร์เซ็นต์ ซึ่งได้ผลลัพธ์ดังต่อไปนี้

- 26.8% ให้ความเคารพน้อยกว่า 10%
- 27.9% ให้ความเคารพ 10-30%
- 22.1% ให้ความเคารพ 30-50%
- 16% ให้ความเคารพ 50-70%
- 5% ให้ความเคารพ 70-90%
- 2.2% ให้ความเคารพมากกว่า 90%

นอกจากนี้ ผลสำรวจยังถามกลุ่มตัวอย่างว่า เรื่องแง่บวกที่คิดว่าพนักงานวัยเก๋าทำให้กับองค์กรมีอะไรบ้าง แต่ปรากฏว่าส่วนใหญ่ 55.6% ตอบว่า “ไม่ได้ทำอะไรเป็นพิเศษ”

ส่วนคำตอบอื่น ๆ เกี่ยวกับข้อดีของลูกจ้างรุ่นอาวุโสในบริษัท มีดังต่อไปนี้

- ความรู้และทักษะเกี่ยวกับการทำงาน (19.9%)
- คำแนะนำและชี้แนะชัดเจน (14.2%)
- ความสามารถในการรับมือวิกฤติ (11.4%)
- ความมีภาวะผู้นำ (10.6%)
- คำปรึกษาที่เป็นประโยชน์เมื่อมีคนร้องขอ (10%)
- บรรยากาศแห่งความเชื่อมั่นในหมู่พนักงาน (6.3%)
- ไม่มีส่วนร่วมล่วงละเมิดทางเพศ หรือใช้อำนาจละเมิดคนอื่น (6.3%)

อย่างไรก็ตาม ถึงแม้ทั้งหมดนี้อาจไม่ใช่การสำรวจกลุ่มตัวอย่างขนาดใหญ่นัก แต่ก็น่าพิจารณาไม่น้อย เพราะแม้กระทั่งในญี่ปุ่นที่ให้ความสำคัญอย่างยิ่งกับ “ความอาวุโส” แทบไม่ต่างกับประเทศไทย พวกเขาก็ยังคิดว่า การเคารพผู้อาวุโสกว่า แม้โดยปกติถือเป็นการแสดงความสุภาพอ่อนน้อม แต่คน ๆ นั้นก็ต้องปฏิบัติตัวให้น่าเคารพนับถือด้วย

----------------------

อ้างอิง: JapanToday, SoraNews24, Spa