สงกรานต์ เปิดเส้นทางสายมู ขึ้นเหนือไหว้ 12 พระธาตุปี๋เปิ้ง ครบปีเกิด 12 ราศี
สงกรานต์ แอ่วเมืองเหนือปีนี้ ชวนสายมูปักหมุดไหว้ "12 พระธาตุปี๋เปิ้ง" หรือองค์พระธาตุประจำปีเกิด ครบ 12 ราศี เสริมสิริมงคล ชีวิตรุ่งเรือง ตามความเชื่อชาวล้านนา พร้อมแชร์โลเคชั่น
องค์พระธาตุ คือ สถานที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ซึ่งชาวล้านนามีความเชื่อว่า มนุษย์ทุกคนจะมี องค์พระธาตุประจำปีเกิด ของตนเอง ที่เรียกว่า ‘ชุธาตุ’ ชาวล้านนาออกเสียงว่า “จุ๊ธาตุ”
ข้อมูลจาก “พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เชียงใหม่” ระบุว่า จุ๊ธาตุ เป็นแนวคิดที่สะท้อนให้เห็นถึงความสำคัญ ความเชื่อ และการให้ความหมายต่อ “องค์พระบรมธาตุสำคัญในวัฒนธรรมล้านนา” อย่างเป็นระบบด้วยจำนวน 12 องค์ ควบคู่กับ ปีนักษัตร ในล้านนา ซึ่งมีชื่อเรียกต่างจากปีนักษัตรทั่วไป
ชาวล้านนามีความเชื่อว่า “ดวงจิตของมนุษย์ก่อนกำเนิดจะสถิตกับพระธาตุที่ต่างกันไป ตามที่ ตั๋วเปิ้ง(สัตว์ประจำนักษัตร) พาไปพัก เพื่อรอการถือกำเนิดขึ้น”
ความเชื่อเหล่านี้ทำให้ชาวล้านนามีความผูกพันกับ พระธาตุประจำปีนักษัตรของตน หรือที่ชาวล้านนาเรียกว่า “พระธาตุปี๋เปิ้ง” (ปี๋ = ปี, เปิ้ง = สัตว์ประจำนักษัตร) และหาโอกาสไปไหว้ “องค์พระธาตุประจำปีนักษัตร” สักครั้งหนึ่งในชีวิต เพื่อความเป็นสิริมงคล และนำมาซึ่งความสงบและความเจริญรุ่งเรืองแก่ชีวิต
12 พระธาตุปี๋เปิ้ง หรือ ‘12 พระธาตุประจำปีนักษัตร’ ตามความเชื่อชาวล้านนา ประกอบด้วย
1. พระธาตุศรีจอมทอง : พระธาตุประจำปี ใจ้ (ชวด)
"พระธาตุศรีจอมทอง" ตั้งอยู่ใน วัดพระธาตุศรีจอมทองวรวิหาร เป็นที่ประดิษฐาน พระทักษิณโมลีธาตุ หรือพระธาตุส่วนที่เป็นพระเศียรเบื้องขวาของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ตามประวัติเล่าว่า พระเจ้าอโศกมหาราช อัญเชิญมาประดิษฐานไว้ที่ดอยจอมทองตั้งแต่ปีพ.ศ.218 ปัจจุบันประดิษฐานอยู่ภายในกู่พระวิหาร
- ที่ตั้ง : วัดพระธาตุศรีจอมทองวรวิหาร ถ.เชียงใหม่-ฮอด หมู่ 2 ต.บ้านหลวง อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่ ห่างจากตัวจังหวัดเชียงใหม่ประมาณ 58 กิโลเมตร
พระธาตุลำปางหลวง จ.ลำปาง พระธาตุประจำปี "เป้า"
2. พระธาตุลำปางหลวง : พระธาตุประจำปี เป้า (ฉลู)
พระธาตุลำปางหลวง ตั้งอยู่ภายในวัดชื่อเดียวกัน เป็นสิ่งศักดิ์สิทธ์คู่บ้านคู่เมืองลำปางมาแต่โบราณ เริ่มสร้างในปีฉลูและเสร็จในปีฉลู (พ.ศ.2275) องค์พระบรมธาตุเจดีย์เป็นเจดีย์ทรงกลมแบบล้านนา ยอดฉัตรทำด้วยทองคำ องค์พระเจดีย์ภายนอกบุแผ่นทองเหลืองทองแดงติดทองคำเปลว เรียก “ทองจังโก” ประดับลวดลายประจำยามแบบต่างๆ ไม่ซ้ำกันแม้แต่แผ่นเดียวด้วยงานสลักดุน ภายในองค์พระเจดีย์ประดิษฐานพระบรมธาตุส่วนพระนลาฏเบื้องขวา(หน้าผาก) และ พระศอ (ลำคอ) บรรจุรวมกับพระเกศา
- ที่ตั้ง : วัดพระธาตุลำปางหลวง ตั้งอยู่ในเขตเทศบาลตำบลลำปางหลวง อ.เกาะคา จ.ลำปาง ห่างจากตัวเมืองลำปางไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ประมาณ 18 กิโลเมตร
3. พระธาตุช่อแฮ จ.แพร่ : พระธาตุประจำปี ยี (ขาล)
พระธาตุช่อแฮ ตั้งอยู่ภายใน วัดพระธาตุช่อแฮ (พระอารามหลวง) วัดศักดิ์สิทธิ์เก่าแก่คู่บ้านคู่เมืองจังหวัดแพร่มาตั้งแต่โบราณ รูปแบบสถาปัตยกรรมองค์พระบรมธาตุเจดีย์เป็นเจดีย์ทรงระฆังขนาดเล็ก รูปเหลี่ยม รับกับส่วนฐานเหลี่ยมสูง เป็นที่ประดิษฐานพระเกศาและ พระบรมธาตุส่วนข้อศอกซ้ายบน ครูบาศรีวิชัย บูรณะพระธาตุเจดีย์องค์นี้โดยขยายส่วนฐานและต่อเติมส่วนยอดให้มีขนาดสูงขึ้น
- ที่ตั้ง : วัดพระธาตุช่อแฮ เลขที่ 1 หมู่ที่ 11 ถ.ช่อแฮ ต.ช่อแฮ อ.เมือง จ.แพร่
4. พระบรมธาตุแช่แห้ง : พระธาตุประจำปี เหม้า (เถาะ)
"พระบรมธาตุแช่แห้ง" ตั้งอยู่ภายใน วัดพระธาตุแช่แห้ง (พระอารามหลวง) เป็นพระธาตุคู่บ้านคู่เมืองของชาวน่าน มีอายุเก่าแก่ราว 600 ปี บนยอดดอยขนาดเล็กนอกเมืองน่าน เป็นเจดีย์ทรงระฆัง สันนิษฐานว่าได้รับอิทธิพลมาจาก พระธาตุหริภุญชัย รอบองค์พระเจดีย์บุทองจังโก มีเจดีย์ขนาดเล็ก 4 องค์อยู่ที่ฐาน และที่มุมอีก 4 องค์
ภายในพระเจดีย์ประดิษฐาน พระบรมธาตุส่วนกระดูกข้อมือซ้าย บรรจุรวมกับพระเกศา ทางขึ้นสู่องค์พระธาตุเป็นตัวพญานาค หน้าบันเหนือประตูทางเข้าพระวิหารเป็นปูนปั้นลายนาคเกี้ยว เอกลักษณ์ศิลปกรรมเมืองน่าน
- ที่ตั้ง : วัดพระธาตุแช่แห้ง บ้านหนองเต่า กิ่งอำเภอภูเพียง จ.น่าน ห่างจากตัวเมืองราว 2 กิโลเมตร
5. พระธาตุเจดีย์วัดพระสิงห์ จ.เชียงใหม่ : พระธาตุประจำปี สี (มะโรง)
พระธาตุเจดีย์วัดพระสิงห์ ภายในบรรจุ พระบรมสารีริกธาตุจากทวีปลังกา องค์พระธาตุเจดีย์สร้างขึ้นในปี พ.ศ.1888 ปีเดียวกับที่สร้างวัด
วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร เป็นพระอารามหลวงชั้นเอก เดิมชื่อ “วัดลีเชียงพระ” มี พระพุทธสิหิงค์ หรือ พระสิงห์ พระพุทธรูปโบราณศิลปะล้านนา ปางมารวิชัยขัดสมาธิเพชร เป็นพระพุทธรูปสำคัญคู่บ้านคู่เมืองเชียงใหม่ ประดิษฐานอยู่ในวิหารลายคำของวัด
- ที่ตั้ง : วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร บริเวณคูเมืองเชียงใหม่ ถนนสามล้าน ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่
6. เจดีย์ศรีมหาโพธิ์พุทธคยา ประเทศอินเดีย : พระธาตุประจำปี ใส้ (มะเส็ง)
เจดีย์ศรีมหาโพธิ์พุทธคยา ตั้งอยู่ที่อำเภอคยา รัฐพิหาร ประเทศอินเดีย เป็นพุทธสถานที่มีความสำคัญที่สุด 1 ใน 4 แห่งของชาวพุทธ เนื่องจากเป็นที่ประดิษฐานของ พระแท่นวัชรอาสน์ ที่นั่งที่พระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้
ด้วยพระเจดีย์แห่งนี้อยู่ไกลถึงประเทศอินเดีย คนโบราณจึงอนุโลมให้ทดแทนด้วยการสักการะ เจดีย์ศรีมหาโพธิ์พุทธคยา วัดโพธารามมหาวิหาร จ.เชียงใหม่ เป็นวัดที่สมเด็จพระเจ้าติโลกราช กษัตริย์แห่งราชวงศ์เม็งราย (พ.ศ.1985 - 2030) ของแคว้นล้านนา โปรดให้สร้างขึ้นเมื่อปีพ.ศ.1998 พร้อมจำลองสัตตมหาสถาน หรือ สถานที่ 7 แห่งที่พระพุทธเจ้าเสวยวิมุตติสุขก่อนเผยแพร่พระศาสนาขึ้นภายในบริเวณวัด หนึ่งในนั้นคือ "เจดีย์ศรีมหาโพธิ์พุทธคยา"
สมเด็จพระเจ้าติโลกราชทรงให้นำ ต้นพระศรีมหาโพธิจากลังกา มาปลูกให้เหมือนเมื่อครั้งพระพุทธเจ้าทรงผจญมาร พร้อมจำลองสัตตมหาสถาน หรือ สถานที่ 7 แห่งที่พระพุทธเจ้าเสวยวิมุตติสุขก่อนเผยแพร่พระศาสนาขึ้นภายในบริเวณวัด
เหตุที่ปลูกต้นพระศรีมหาโพธิและมีวิหารใหญ่ จึงได้พระราชทานนามวัดแห่งนี้ว่า "โพธารามมหาวิหาร” แต่เนื่องจากวิหารมียอดเป็นเจดีย์ 7 องค์ คนทั่วไปจึงนิยมเรียกว่า "วัดเจ็ดยอด”
- ที่ตั้ง : วัดโพธารามมหาวิหาร ถนนซูเปอร์ไฮเวย์ เชียงใหม่-ลำปาง ต.ช้างเผือก อ.เมือง จ.เชียงใหม่
7. พระมหาธาตุเจดีย์ชเวดากอง : พระธาตุประจำปี สะง้า (มะเมีย)
พระมหาธาตุเจดีย์ชเวดากอง ตั้งอยู่บริเวณเนินเขาเชียงกุตระ เมืองย่างกุ้ง ประเทศเมียนมาร์ มีอายุยาวนานกว่าสองพันปี ลักษณะเป็นเจดีย์ขนาดใหญ่หุ้มทองคำหนัก 1,100 กิโลกรัม ยอดฉัตรตกแต่งด้วยอัญมณี ภายในพระเจดีย์บรรจุ พระเกศาธาตุ จำนวน 8 เส้น
คนไทยสามารถเดินทางไปสักการะแทนได้ที่ วัดพระบรมธาตุ จังหวัดตาก เนื่องจากพระครูพิทักษ์พระบรมธาตุ (ทองอยู่) ได้จำลองแบบ "พระธาตุเจดีย์ชเวดากอง" แล้วครอบทับพระเจดีย์องค์เดิมไว้ ภายในบรรจุพระเกศาธาตุเช่นกัน
- ที่ตั้ง : วัดพระบรมธาตุ ต.เกาะตะเภา อ.บ้านตาก จ.ตาก ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำปิง
8. พระธาตุดอยสุเทพ จ.เชียงใหม่ : พระธาตุประจำปี เม็ด (มะแม)
พระธาตุดอยสุเทพ ตั้งอยู่ที่ วัดพระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหาร บนยอดดอยสุเทพ สร้างในราวปีพ.ศ.1962 เป็นเจดีย์ศิลปะล้านนา หุ้มทองจังโก ภายในบรรจุพระบรมสารีริกธาตุไว้ใต้ดิน เชื่อกันว่าหากสักการะบูชาพระธาตุครบ 4 ทิศ จะทำให้มีสติปัญญา
- ที่ตั้ง : วัดพระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหาร อ.เมือง จ.เชียงใหม่
9. พระธาตุพนม : พระธาตุประจำปี สัน (วอก)
ภายใน "พระธาตุพนม" บรรจุ พระอุรังคธาตุ(กระดูกส่วนหน้าอก) เป็นพระธาตุประจำปีเกิดองค์เดียวของชาวล้านนาที่ตั้งอยู่ใน "ภาคอีสาน"
ตำนานอุรังคธาตุกล่าวว่า "พระธาตุพนม" เป็นสถานที่ครั้งหนึ่งพุทธเจ้าเคยเสด็จมาโปรดสัตว์น้อยโหญ่ ต่อมาพระมหากัสสปะและพระอรหันต์ 500 องค์ ได้นําพระอุรังคธาตุของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าจากชมพูทวีปมายังที่แห่งนี้ โดยท้าวพญาผู้ครองนครทั้งห้า เป็นประธานในการสร้างที่ประดิษฐานพระอุรังคธาตุ อันเป็นที่ตั้งของพระธาตุพนมในปัจจุบัน
พระธาตุพนมสร้างขึ้นในราวปีพ.ศ.8 มีลักษณะเป็นเจดีย์สี่เหลี่ยมจัตุรัส สร้างด้วยอิฐ รูปทรงคล้ายกลีบดอกบัวตูม สลักลวดลายสวยงาม
- ที่ตั้ง : พระธาตุพนม หมู่ 13 ต.ธาตุพนม อ.ธาตุพนม จ.นครพนม
10. พระธาตุหริภุญชัย : พระธาตุประจำปี เร้า (ระกา)
พระธาตุหริภุญชัย เป็นปูชนียสถานสำคัญในภาคเหนือ และเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่อยู่คู่เมืองลำพูนมานับพันปี โดยสร้างขึ้นในปีพ.ศ.1420 ตัวพระเจดีย์เป็นทรงล้านนาแท้ หุ้มแผ่นทองจังโก ภายในบรรจุพระบรมธาตุส่วนต่างๆ อาทิ กระหม่อม อุรังคธาตุ นิ้วพระหัตถ์ พระเกศา ในโกศทองคำ
- ที่ตั้ง : วัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหาร พระอารามหลวงชั้นเอก ตั้งอยู่ใจกลาง อ.เมือง จ.ลำพูน
11. พระธาตุอินทร์แขวน : พระธาตุประจำปี เส็ด (จอ)
พระธาตุอินทร์แขวน หรือ ไจทีโย หินรูปหัวฤๅษี ตั้งอยู่ที่เมืองไจโท อำเภอสะเทิม เขตรัฐมอญของประเทศเมียนมาร์
ตามความเชื่อของพุทธศาสนิกชนเถรวาท “จุฬามณีเจดีย์” เป็นเจดีย์บนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ภายในบรรจุพระจุฬา(จุกผม) พระโมลี(มวยผม) ของพระพุทธเจ้าซึ่งทรงตัดก่อนออกออกบวช โดยทรงขว้างไปในอากาศ ขณะนั้นพระอินทร์ได้นำผอบแก้วมารองรับ แล้วนำไปประดิษฐานในพระเจดีย์บนสวรรค์
แต่ด้วยมนุษย์ไม่สามารถเดินทางไปถึงสวรรค์ได้ จึงมีคติเดินทางไปนมัสการ "พระธาตุอินทร์แขวน" ประเทศเมียนมาร์
สำหรับผู้เกิดปีจอในเมืองไทย สามารถเดินทางไปสักการะแทนได้ที่ พระเจดีย์ วัดเกตการาม จังหวัดเชียงใหม่ สร้างขึ้นเมื่อปีพ.ศ. 1971 ในรัชสมัย "พระเจ้าสามฝั่งแกน" พระองค์ทรงโปรดให้พระยาเมือง พระยาคำ และพระยาลือ สร้างวัดแห่งนี้ขึ้น
ชื่อวัดเกตการาม มาจากคำว่า "เกศ" ซึ่งเป็นชื่อของ พระธาตุเกศแก้วจุฬามณี บนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เชื่อกันว่าเป็นที่ประดิษฐานพระเกศาธาตุของพระพุทธเจ้า
- ที่ตั้ง : วัดเกตการาม ถ.เจริญราษฎร์ ต.วัดเกต อ.เมือง จ.เชียงใหม่
12. พระธาตุดอยตุง : พระธาตุประจำปี ใค้ (กุน)
พระธาตุดอยตุง สร้างขึ้นในปีพ.ศ.1454 ภายในบรรจุ พระบรมสารีริกธาตุพระรากขวัญเบื้องซ้าย (กระดูกไหปลาร้า) มีเรื่องเล่าว่าได้มีการนำพระบรมธาตุมาบรรจุที่ดอยตุง 3 ครั้ง แต่ละครั้งก็ก่อพระเจดีย์ขึ้นด้วย แต่มีเพียงเจดีย์ 2 องค์เท่านั้นที่ได้รับการบูรณะและอยู่มาจนถึงปัจจุบัน เป็นการบูรณะโดยปู่เจ้าลาวจกและพญามังราย ต้นวงศ์กษัตริย์เชียงใหม่ ซึ่งต่างก็เกิดในปีกุน
ที่ตั้ง : วัดพระธาตุดอยตุง อ.แม่ฟ้าหลวง จ.เชียงราย
แม้ว่าความเชื่อเรื่องการไหว้บูชา พระธาตุประจำปีเกิด 12 นักษัตร จะไม่ใช่หลักปฏิบัติในหลักธรรมคำสอนทางพุทธศาสนา หากแต่เป็นคติความเชื่อของชาวล้านนา แต่ก็มีคนจำนวนไม่น้อยที่หาโอกาสสักครั้งหนึ่งในชีวิตเพื่อเดินทางไปนมัสการไหว้พระธาตุประจำปีเกิดของแต่ละคนให้ได้รับอานิสงส์ผลบุญและเสริมสร้างความเป็นสิริมงคลให้กับตนเอง
สงกรานต์ปีนี้ หากเดินทางไปท่องเที่ยวภาคเหนือ ผ่านไปยังพื้นที่ที่เป็นที่ตั้งของ “พระธาตุปีเกิด” อยู่แล้ว ก็อาจได้กราบไหว้สักการะพอดี
หรือวางแผนหาโอกาสครั้งหน้าไปกราบไหว้ "พระธาตุประจำปีเกิด" สักครั้งหนึ่งในชีวิต ก็เป็นกำลังใจได้ทางหนึ่ง
credit photo - อ้างอิง
การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย
เฟซบุ๊กวัดพระธาตุศรีจอมทองวรวิหาร
เฟซบุ๊กวัดพระธาตุช่อแฮ พระอารามหลวง
เฟซบุ๊กวัดพระธาตุแช่แห้ง พระอารามหลวง
เฟซบุ๊กวัดพระธาตุพนมวรมหาวิหาร
เว็บไซต์วัดพระธาตุลำปางหลวง
เว็บไซต์เชียงใหม่นิวส์
สำนักงานวัฒนธรรมเชียงใหม่
สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดตาก
