องุ่น "ปริมิติโว" แห่งแคว้นปุลญา ฉายา “ห้องเก็บไวน์” ของอิตาลี

ปริมิติโว เป็นองุ่นแดงประจำแคว้นปุลญา (Puglia) หรือ “อะพิวเลีย” ในภาษาอังกฤษ ซึ่งเป็น 1 ใน 20 แคว้นทำไวน์ของอิตาลี ตั้งอยู่ทางตะวันออกเฉียงใต้ของประเทศ ซึ่งได้ฉายาว่า ห้องเก็บไวน์ (Cantina) ของอิตาลี

ถ้าดูตามแผนที่ประเทศอิตาลี ปุลญา อยู่ตรงส้นเท้ารองเท้าบู๊ทพอดี ในอิตาลี องุ่น ซานโจเวเซ (Sangiovese) และ เนบบิโอโล (Nebbiolo) มักจะปรากฏในอันดับแรก ๆ ขณะที่ ปริมิติโว มาอันดับ 3 เคยเป็นพระรอง แต่ตอนนี้มีบทบาทสำคัญต่อวงการไวน์ โดยเฉพาะการผลิต ไวน์แดง และ ไวน์ออร์แกนิค ในอิตาลี

    องุ่นปริมิติโว

ปุลญา เป็นดินแดนที่ค่อนข้างขาดแคลนน้ำ แต่กลับเป็นแคว้นที่ผลิตไวน์ได้มากที่สุดอันดับ 2 ของอิตาลี เป็นรองเพียงเวเนโต (Veneto) เมื่อเร็ว ๆ นี้ปุลญาได้ทำเส้นทางท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมการเกษตร เน้นการชมไร่องุ่นและการผลิตไวน์ (Strada di Vino) มากขึ้น

ที่มาของชื่อ ปริมิติโว (Primitivo) มีหลายความเชื่อ เช่น

   แคว้นปุลญา ฉายา "ห้องเก็บไวน์" ของอิตาลี

มาจากชื่อทางวิทยาศาสตร์  “Primitivo” มีบรรพบุรุษมาจากโครเอเชีย เกิดจากการครอสสายพันธุ์จากองุ่นพื้นเมืองชื่อ "เซิร์ลเยนอค คาสเตอลานสกี" (Crljenak Kaštelanski) กับ ”ทริบิแดรก” (Tribidrag)

มาจากคำว่า “ปริมาทิกซิโอ” (Primaticcio) ในภาษาอิตาเลียน หรือ “early” ในภาษาอังกฤษ เนื่องจากเป็นองุ่นที่ผลจะสุกไม่พร้อมเพรียงกัน จึงต้องรอให้สุกงอมมากกว่าปกติ เป็นการลดกลิ่นเขียวขององุ่นที่ยังไม่สุกเต็มที่

    ไร่องุ่นในปุลญา

Primitivo อาจมาจากชื่อของ “ปริมิเชริโอ อินเดลิคาตี (Primicerio Indellicati) นักพฤกษศาสตร์ผู้เชี่ยวชาญด้านสายพันธุ์องุ่น แห่งเมืองโจญา ดิ คอลเล (Gioia di Colle) ที่เลือกพันธุ์องุ่นนี้มาปลูกในบริเวณโจญา ดิ คอลเล เป็นต้น

     กลิ่นที่มีในองุ่นปริมิติโว

ประมาณปี ค.ศ.1880 มีผู้นำ ปริมิติโว ไปปลูกที่เมนโดซิโน (Mendocino) เขตทำไวน์ที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งทางเหนือของรัฐแคลิฟอร์เนีย (California) สหรัฐ และเรียกชื่อว่า ซินฟานเดล (Zinfandel) กระทั่งกลายเป็นองุ่นแดงประจำชาติสหรัฐอเมริกา

   ไวน์ออร์แกนิคจากแคว้นปุลญา

ขณะที่แคลิฟอร์เนีย ซินฟานเดล ให้ผลผลิตยอดเยี่ยม แต่ ปริมิติโว ในปุลญา กลับใช้เป็นองุ่นเพื่อเพิ่มแอลกอฮอล์ให้กับไวน์ และบางส่วนส่งไปเพิ่มบอดี้ให้ไวน์ทัสคานีและเพียดมอนต์ ประกอบกับทำราคาไม่ได้ เกษตรกรจึงลดการปลูกลงเรื่อย ๆ

    ไวน์ออร์แกนิคจากองุ่นปริมิติโว

ต่อมารัฐบาลอิตาลีได้รับการร้องขอจากเกษตรกร ที่เห็นการเติบโตของซินฟานเดล สายพันธุ์เดียวกันในแคลิฟอร์เนีย จึงให้การสนับสนุนและส่งเสริมในด้านต่าง ๆ จนกลายเป็นองุ่นที่มีศักยภาพสูงขึ้น ทำไวน์แล้วได้ในราคาดีขึ้น มีการทำไวน์ที่หลากหลายขึ้น

    ไวน์ออร์แกนิคจากปุลญา

ปริมิติโว เป็นองุ่นที่ทนทานอากาศร้อนและแดดจัดได้ดี เปลือกบาง ผลเล็ก แต่ให้แทนนินค่อนข้างสูง ทำไวน์แล้วให้กลิ่นผลไม้ เช่น แบล็คเบอร์รี แบล็คเชอร์รี ฟิก พรุน แยมผลไม้ ที่สำคัญคือมีน้ำตาลสูง ทำให้แอลกอฮอล์สูงโดยธรรมชาติ

    ไร่องุ่นในปุลญา

มีแอลกอฮอล์ ประมาณ 14-18 % ติดหวานปะแล่ม ๆ นอกจากนั้นยังทำไวน์ได้หลายสไตล์ เช่น ไวน์แดงดราย โรเซ่ เวนเดมเมีย ตาร์ดิวา (Vendemmia Tardiva) ไวน์หวานเก็บเกี่ยวล่าช้าหรือ Late Harvest และฟอร์ติไฟด์ ไวน์ (Fortified Wine) นอกจากนี้ยังมี ไวน์ออร์แกนิค หลายตัวน่าลิ้มลอง

ปริมิติโวของปุลญา ที่มีขายในเมืองไทย ได้แก่

1     ปริมิติโว เดล ซาเลนโต (Primitivo del Salento IGT) เป็นเกรดที่มีมากที่สุด ดื่มง่าย ๆ สบาย ๆ

        Primitivo Del Salento

2    โจญา เดล คอลเล (Gioia del Colle DOC) เป็นพื้นที่ปลูกปริมิติโวแห่งแรกที่ถูก “ปริมิเชริโอ อินเดลิคาตี (Primicerio Indellicati) นำมาปลูกดังกล่าวข้างต้น

     Gioia del Colle

3    ปริมิติโว ดิ มานดูเรีย (Primitivo di Manduria DOC) เป็นปริมิติโวที่บอดี้หนักแน่น มีปริมาณแอลกอฮอล์และแทนนินสูงกว่า Gioia del Colle

     Primitivo di Manduria

เหล่านี้คือส่วนหนึ่งการเดินทางของปริมิติโวจากองุ่น ซึ่งเคยเป็น “ตัวประกอบ” วันนี้กลายเป็นองุ่นระดับแนวหน้าของอิตาลี เป็น “พระเอก” ของแคว้นปุลญาอย่างเต็มตัว ที่สำคัญมีแฟน ๆ อยู่ในเมืองไทยมิใช่น้อย