26 มิถุนายน ครบรอบ 114 ปี 'โรงงานมักกะสัน' 1 ในโบราณสถานสำคัญของชาติ

หากจะกล่าวถึงสถานที่อันทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์ต้นกำเนิดแห่งความก้าวหน้าของกิจการรถไฟในปัจจุบันนั้น คงพลาดไม่ได้ที่จะพูดถึง 'โรงงานมักกะสัน' สถานที่อันเต็มไปด้วยกลิ่นอายทางประวัติศาสตร์เรื่องราวและเรื่องเล่าอันมากมาย ที่มีอายุยาวนานกว่า 114 ปี

 

 

จุดกำเนิดของโรงงานมักกะสัน

โรงงานมักกะสัน เริ่มต้นก่อสร้างขึ้นเมื่อปีพุทธศักราช 2450 แล้วเสร็จในปีพุทธศักราช 2453 ซึ่งโรงงานมักกะสันที่สร้างขึ้นในระยะแรกนั้นเป็นเพียงอาคารที่มีขนาดไม่ใหญ่โตมากนัก โดยมีหน้าที่หลักคือการดำเนินงานซ่อมบำรุงรถจักรและล้อเลื่อนที่สำคัญ แต่เนื่องจากสงครามมหาเอเชียบูรพาทำให้โรงงานมักกะสันประสบภัยทางอากาศรวม 4 ครั้ง มีอาคารโรงงานและสิ่งปลูกสร้างเสียหายเป็นจำนวนมาก จึงต้องมีการบูรณะปรับปรุงสร้างขึ้นใหม่ มีเพียงอาคารบางส่วนที่ไม่ได้รับผลกระทบจากระเบิด ซึ่งหนึ่งในนั้นคือ 'โรงซ่อมรถโดยสาร โรงงานมักกะสัน' หรือ 'อาคาร ร.ฟ.ผ. 2465' ที่ยังอยู่คู่กับโรงงานมาถึงปัจจุบัน และได้กลายเป็นสิ่งก่อสร้างที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ เป็นสถาปัตยกรรมอันล้ำค่า และเป็นแหล่งมรดกทางอุตสาหกรรมที่ซุกซ่อนอยู่ในที่ดินหลายร้อยไร่ของโรงงานมักกะสันแห่งนี้

ปัจจุบัน 'โรงงานมักกะสัน' ถือได้ว่าเป็นส่วนสำคัญอย่างยิ่งของการรถไฟแห่งประเทศไทย ในการเป็นศูนย์กลางการซ่อมบำรุงของการรถไฟแห่งประเทศไทย ได้แก่ งานซ่อมหนักรถจักรดีเซล รถดีเซลราง รถโดยสาร การผลิตและซ่อมดัดแปลงล้อเลื่อนและอุปกรณ์ส่วนประกอบต่างๆ และสนับสนุนงานซ่อมบำรุง ในส่วนภูมิภาค รวมถึงโรงงานแห่งนี้ยังเคยเป็นโรงงานรถไฟที่ใหญ่ที่สุดในอาเซียน ที่ไม่ได้เป็นเพียงแค่โรงงานเท่านั้น แต่ยังเป็นถือเป็นฟันเฟืองสำคัญที่ช่วยขับเคลื่อนองค์กรให้เดินหน้าไปอย่างราบรื่น

 

 

 

สถานที่ที่มีประวัติศาสตร์อันยาวนานและทรงคุณค่า

ไม่ว่าจะผ่านไปนานแค่ไหน โรงงานมักกะสันก็ยังคงมีคุณค่าและความสำคัญอย่างยิ่งต่อการรถไฟฯ เป็นหลักฐานที่ชัดเจนของการเกิดขึ้น และการคงอยู่ของอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ในประเทศไทยตั้งแต่ปี พ.ศ. 2453 และแสดงให้เห็นถึงศักยภาพของพนักงานการรถไฟฯ ที่ต้องใช้ความสามารถเฉพาะทางในการซ่อมและผลิตอุปกรณ์ รถจักร และล้อเลื่อนต่างๆ รวมถึงสภาพแวดล้อมโดยรอบของโรงงานมักกะสันนั้นยังมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวของอาคาร โรงงาน เครื่องจักร สถานีรถไฟมักกะสัน นิคมบ้านพักรถไฟมักกะสัน และโรงพยาบาลบุรฉัตรไชยากร อีกด้วย

'โรงงานมักกะสัน' ถือได้ว่าเป็นสถานที่ประวัติศาสตร์อันยาวนานและทรงคุณค่าที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ โดยเฉพาะงานด้านสถาปัตยกรรมของอาคารต่างๆ เช่น อาคารโรงรถจักร อาคารซ่อมรถโดยสาร อาคารโรงหล่อ โรงกระสวน โรงกลึงล้อ รวมทั้งยังมีวิหารหลวงพ่อนาคปรกที่คนภายในโรงงานมักกะสันและชุมชนในพื้นที่มักกะสันให้ความเคารพ นอกจากนี้ ยังมีต้นไม้ใหญ่หลากหลายพันธุ์ที่ให้ความร่มรื่นร่มเย็นต่อสถานที่แห่งนี้ สิ่งเหล่านี้ได้ถ่ายทอดผ่านความทรงจำของผู้คนในโรงงานมักกะสันจากอดีตจนถึงปัจจุบัน ซึ่งสามารถเป็นแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ที่มีเรื่องราวอันทรงคุณค่าของ 'การรถไฟแห่งประเทศไทย' ให้ส่งต่อสู่ลูกหลานและคงไว้ซึ่งความสำคัญของโรงงานนี้ต่อไป