ภาษี e-Service เมื่อ Platform ต่างประเทศต้องเสียภาษี

แม้โควิด-19 จะทำให้การค้าหน้าร้านไม่เหมือนเดิม การนำเข้า/ส่งออกสินค้าทำได้ยากขึ้น แต่ในทางตรงกันข้าม “การค้าบริการ” (Trade in services) ผ่าน platform อิเล็กทรอนิกส์กลับไม่เป็นอุปสรรค

ซึ่ง Service หมายถึงธุรกรรมออนไลน์ต่างๆ ที่มีการเก็บ Service fees เช่น การให้บริการทีวีออนไลน์ ดาวน์โหลดเพลง ดาวน์โหลดสติกเกอร์ เกมส์ออนไลน์ แมกกาซีนออนไลน์ บริการCloud บริการมีเดีย/โฆษณา ธุรกิจ Digital Content และ ธุรกิจ Digital Media Services ในรูปแบบต่างๆ เป็นต้น

อย่างไรก็ดี การซื้อสินค้าออนไลน์ผ่านเว็บไซต์ต่างประเทศนั้น เป็นคนละประเด็น และไม่เกี่ยวกับภาษี e-Service เนื่องจากการซื้อสินค้าออนไลน์ แม้จะซื้อจากผู้ขาย/หรือเว็บไซต์ของต่างประเทศ และได้มีการส่งสินค้าตามที่ลูกค้าสั่งซื้อมายังที่อยู่ในประเทศไทย แต่การนำเข้าสินค้าย่อมเป็นไปตามพิธีการนำเข้าสินค้าตามกฎหมายของกรมศุลกากร ซึ่งจะมีการเรียกเก็บอากรขาเข้า และ VAT อยู่แล้วตามที่กฎหมายกำหนด

หรือพูดง่ายๆ ว่า กรณีการนำเข้าสินค้ามีหน่วยงานจัดเก็บภาษีคอยตรวจตราอยู่ชั้นหนึ่งแล้ว ซึ่งแตกต่างจากการให้บริการผ่าน Platform อิเล็กทรอนิกส์ที่ส่งตรงบริการถึง device ของลูกค้าได้ทันที ทำให้ภาครัฐไม่อาจเข้าไปประเมินหรือตรวจสอบในทางภาษีได้ อย่างเช่นกรณีการซื้อสินค้า

• ปัญหา คือ ที่ผ่านมามีกฎหมายแต่เราอาจไม่รู้

ที่ผ่านมา กฎหมายไทยวางหลักสำหรับผู้ประกอบการที่ให้บริการจากต่างประเทศว่า “หากมีการให้บริการในต่างประเทศและมีการใช้บริการในไทย บริการนั้น ย่อมถือเป็นการให้บริการในไทยและ เป็นกิจกรรมที่ต้องเสีย VAT” และสำหรับผู้จ่ายค่าบริการ (ลูกค้าในไทย) มีหน้าที่ยื่นเสีย VAT แทนผู้ประกอบการที่ให้บริการจากต่างประเทศที่ไม่ได้จดทะเบียน VAT ในไทย ซึ่งหลักการนี้ปรับใช้ทั้งกับบุคคลธรรมดาและนิติบุคคลที่รับบริการ

ดังนั้น ปัญหา คือ ที่ผ่านมาบุคคลธรรมดาอย่างเราๆ หากซื้อบริการจากต่างประเทศ เราทราบหรือไม่ว่า เรามีหน้าที่เสีย VAT แทนผู้ประกอบการที่ให้บริการจากต่างประเทศ เช่น นาย ก. ซื้อ e-book จากเว็ปไซต์ต่างประเทศในราคา 3000 บาท นาย ก. มีหน้าที่เสีย VAT ในอัตรา 7% ของจำนวนเงินที่จ่ายไป โดยต้องยื่นแบบ ภ.พ. 36 ภายใน 7 วัน นับแต่วันสิ้นเดือนของเดือนที่มีการจ่ายค่าบริการนั้น

• กฎหมายจึงปรับให้ทันสมัยและชัดเจน เพื่อแก้ปัญหาข้างต้น กฎหมายจึงปรับปรุงในประเด็นดังต่อไปนี้

1) ปรับปรุงแก้ไขนิยามของคำว่า “สินค้า” และ “บริการ” ที่ต้องเสีย VAT ให้ชัดเจนและครอบคลุมขึ้น กล่าวคือ “สินค้า” ไม่รวมถึง ทรัพย์สินที่ไม่มีรูปร่างที่ส่งมอบโดยผ่านทางเครือข่ายอินเทอร์เน็ตหรือเครือข่ายทางอิเล็กทรอนิกส์อื่นใด แต่ไปเพิ่มเติมในส่วนของ “บริการ” ให้รวมถึงบริการทางอิเล็กทรอนิกส์ และ อิเล็กทรอนิกส์แพลตฟอร์ม (ตลาดออนไลน์/e-Marketplace)

ทั้งนี้ ก็เพื่อกำหนดความชัดเจนในกฎหมายว่า การให้บริการแบบอัตโนมัติผ่านเทคโนโลยีสารสนเทศ และการให้บริการผ่านตลาดออนไลน์ หรือ ช่องทาง e-Marketplace รูปแบบต่าง ๆ เป็น “การให้บริการ” ที่ผู้ให้บริการจากต่างประเทศต้องเสีย VAT ทั้งสิ้น 

2) ให้ผู้ประกอบการที่ให้บริการอิเล็กทรอนิกส์จากต่างประเทศมาขึ้นทะเบียน VAT ในไทย หากมีการให้บริการลูกค้าในไทย และมีรายได้เกิน 1.8 ล้านบาท/ปี และเมื่อขึ้นทะเบียนแล้ว ย่อมมีหน้าที่เสีย VAT โดยให้คำนวนจากภาษีขายและไม่ให้หักภาษีซื้อ

3) กรณีที่ผู้ให้บริการในข้อ 2) ให้บริการในไทยผ่านอิเล็กทรอนิกส์แพลตฟอร์ม เช่น ผู้ให้บริการอาจขายผ่าน platform ที่มีลักษณะเป็นตลาดออนไลน์ ในกรณีนี้ ให้อิเล็กทรอนิกส์แพลตฟอร์มหรือตลาดออนไลน์ที่เป็นตัวกลางมีหน้าที่เสีย VAT แทนผู้ให้บริการบน platform ของตน โดยให้เสียแบบคำนวนทุกรายรวมกัน (ไม่ต้องแยกรายละเอียดการให้บริการสำหรับผู้ประกอบการแต่ละราย)

4) ห้ามผู้ประกอบการที่ให้บริการอิเล็กทรอนิกส์จากต่างประเทศที่ได้จดทะเบียน VAT แล้วออกใบกำกับภาษี

5) ให้การดำเนินการเกี่ยวกับเอกสารตามประมวลรัษฎากรและการจดทะเบียน VAT สามารถดำเนินการด้วยกระบวนการทางอิเล็กทรอนิกส์ เช่น การออกหมาย หนังสือแจ้งให้เสียอากร ใบกำกับภาษี หรือเอกสาร ที่ต้องจัดทำตามกฎหมายสามารถทำในแบบอิเล็กทรอนิกส์ได้ โดยหลักเกณฑ์และวิธีการในการจัดทำเอกสาร อิเล็กทรอนิกส์ ป.รัษฎากรกำหนดให้เป็นไปตามหลักการของกฎหมายธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์

ท้ายที่สุด ครม.ได้มีมติเห็นชอบร่างกฎหมาย e-Service เมื่อ 9 มิ.ย.63 ที่ผ่านมา และอยู่ในขั้นตอนการเสนอสภาเพื่อจัดทำกฎหมายลำดับรองต่อไป ผู้เขียนเชื่อว่า ถึงเวลาแล้วที่ e-Service และธุรกิจการให้บริการผ่าน Platform จากต่างประเทศ ต้องเตรียมการเพื่อเสียภาษีในไทยให้ถูกต้อง

[บทความนี้เป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน]