โควิด-19 กับโรคห่า

บางครั้งอดคิดไม่ได้ว่าโควิด-19 ที่ว่าเลวร้ายนั้นมีโรคระบาดครั้งอื่นๆ ในประวัติศาสตร์โลกที่เลวร้ายกว่านี้ไหม บังเอิญนิตยสาร Discover ที่บอกรับเป็นสมาชิกอยู่ของเดือน June 2020 มีข้อมูลในเรื่องนี้พอดี จึงขอนำมาเล่าสู่กันฟัง

ลำดับที่ 4 ของความรุนแรงเกิดจากกาฬโรคระบาดระหว่าง ค.ศ.541-544 โดยมีชื่อว่าPlague of Justinian มีคนตาย 30-50 ล้านคน มีความเชื่อกันว่าการระบาดครั้งนี้เป็นสาเหตุหนึ่งของการล่มสลายของอาณาจักรโรมัน ลำดับที่ 5 มีคนตาย 25-35 ล้านคน ตั้งแต่ค.ศ. 1981-ถึงปัจจุบันด้วย HIV/AIDS ซึ่งเกิดจากเชื้อไวรัสที่ทำให้ร่างกายมีภูมิต้านทานต่ำลงมาก เดิมเป็นเรื่องน่ากลัวมากแต่ปัจจุบันกลุ่มยาสามารถช่วยควบคุมไวรัสไม่ให้ทำลายภูมิคุ้มกันได้

ลำดับที่ 6 ใน ค.ศ.1855 คนตาย 12 ล้านคน เรียกกันว่า The Third Plague ลำดับที่ 7 ตาย 5 ล้านคนระหว่าง ค.ศ.165-180 มีชื่อว่า Antonine Plague ลำดับที่ 8 ตาย 3 ล้านคน ใน ค.ศ.1600 มีชื่อว่า 17th-Century Great Plagues

หลังจากลำดับที่ 8 แล้วก็มีอันดับไล่ลงมาโดยมีคนตายประมาณ 1 ล้านคนของแต่ละการระบาดดังนี้ Asian Flu (ไข้หวัดใหญ่เอเชียน;ค.ศ.1957-1958) Russian Flu (ค.ศ.1889-1890) Hong Kong Flu (ค.ศ. 1968) การระบาดของอหิวาต์ที่เรียกว่าCholera 1-6 outbreaksระหว่างค.ศ. 1817-1923 และJapanese Smallpox Epidemic (ฝีดาษญี่ปุ่น; ค.ศ.735-737)

ลำดับถัดมาฆ่าคน 600,000 คน ดังมีชื่อเรียกว่า 18th-Century Great Plagues ในค.ศ.1700 ความรุนแรงถัดมาฆ่าคน 200,000 คน มีชื่อว่า Swine Flu ระหว่าง ค.ศ.2009-2010 อันดับถัดมาเป็นการระบาดของ Yellow Fever (ไข้เหลืองซึ่งเป็นโรคจากติดเชื้อไวรัสติดต่อรุนแรงผ่านยุง) ในทศวรรษท้ายๆ ของ ค.ศ.1800 มีคนตาย 100,000-150,000 คน

Ebola โรคน่ากลัวของอาฟริกาจากการติดเชื้อไวรัสที่มีอัตราการตายสูงมากระหว่าง ค.ศ.2014-2016 มีคนตาย 11,300 คน ตามมาด้วยโรค MERS (เชื้อไวรัสตระกูล corona ติดผ่านอูฐ) ใน ค.ศ.2012 ถึงปัจจุบันมีคนตาย 850 คน และสุดท้าย SARS (เชื้อไวรัสตระกูล corona ติดผ่านการหายใจ) มีคนตาย 770 คน

ถ้ามองย้อนไปดูตัวเลขก็จะพบว่า Plague หรือกาฬโรค เป็นศัตรูตัวร้ายที่สุดของมนุษยชาติตายกันเป็นเบือโอกาสรอดมีน้อยมากในยุคที่ไม่มียาปฏิชีวนะ (หลังจากรับเชื้อ 7 วัน ไข้จะขึ้นสูง ปวดหัวอาเจียนต่อมใต้รักแร้และขาหนีบจะบวมโต ร่างกายจะเป็นสีดำและเสียชีวิตในที่สุดด้วยอาการคล้ายนิวโมเนีย)

การระบาดครั้งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์มนุษยชาติคือ Black Death หรืออีกชื่อหนึ่งคือ Bubonic Plague ระหว่างค.ศ. 1347-1351 ทำให้ชาวโลกตายไปประมาณ 75-200 ล้านคน มีผลกระทบกว้างไกลไปทั่วโลก นักประวัติศาสตร์ไทยปัจจุบันเชื่อว่า Black Death ซึ่งเกิดขึ้นใกล้ช่วงเวลาเดียวกับ คำบอกเล่าที่พระเจ้าอู่ทองอพยพผู้คนพลไพร่หนีโรคห่ามาสร้างเมืองใหม่ คือ กรุงศรีอยุธยา

ความเชื่อแต่เดิมว่าโรคห่าคือโรคอหิวาต์นั้น น่าจะไม่ถูก โรคห่าน่าจะรวมไปถึงกาฬโรคและฝีดาษด้วย คนไทยเรียกไข้หรือโรคที่ทำให้คนตายจำนวนมากๆ ว่าไข้ห่าหรือโรคห่าโรคฝีดาษหรือบางทีเรียกไข้ทรพิษหรือไข้หัวก็จัดอยู่ในโรคห่า ดังนั้น ห่าจึงหมายถึงโรคระบาด “ห่าลง” หมายถึงโรคระบาดที่มีคนตายจำนวนมากๆ ส่วนห่ากินหมายถึงตายโดยเชื่อว่าถูกผีห่ามากิน เมื่อมันไม่เป็นคำที่เป็นมงคลจึงกลายเป็นคำสบถและคำด่ากันในหลายรูปแบบอย่างท้าทายจินตนาการ

ไมเคิล ไรท์ นักประวัติศาสตร์ฝรั่งรักเมืองไทย เล่าไว้ตั้งแต่ เมื่อปี 2522 ว่า Black Death สร้างการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในอังกฤษ ภาษาอังกฤษทุกวันนี้เดิมทีเดียวเป็นภาษาของคนอังกฤษที่อยู่บ้านนอก Black Death ทำให้คนชั้นสูงในเมืองล้มหายตายจากเกือบหมดจนทำให้ภาษาอังกฤษของชาวนาที่รอดจาก Black Death กลายเป็นภาษาอังกฤษที่ใช้กันมาตราบจนทุกวันนี้

Black Death น่าจะทำให้มีการย้ายเมืองมาตั้งที่อยุธยาอยู่เป็นเวลา 417 ปีก่อนที่จะย้ายมาอยู่ที่กรุงเทพถึงปัจจุบันอีก 238 ปี ไม่รู้เหมือนกันว่าถ้าไม่มีอิทธิพลจาก Black Death แล้ว พวกเราจะเป็นอย่างไรกันและอยู่ที่ไหนในปัจจุบัน

โควิด-19 ที่มีคนตายถึงปัจจุบัน 660,000 คน ยังไม่ไช่การระบาดครั้งใหญ่เมื่อเทียบกับโรคระบาดในประวัติศาสตร์ที่ไม่มีการป้องกันและการรักษาที่มีประสิทธิภาพ แต่ที่เรารู้สึกว่ามันน่ากลัวมาก ก็เพราะเราเผชิญกับมันอยู่ในปัจจุบันมิใช่เป็นเพียงตัวเลขในประวัติศาสตร์ เช่นครั้งอื่นๆ มนุษย์ในวันนี้โชคดีกว่ามนุษย์ในประวัติศาสตร์อย่างมหาศาล ดังนั้น เราจึงควรตระหนักในความโชคดีนี้ และช่วยกันทำให้โลกของเราน่าอยู่ยิ่งขึ้น