‘วัคซีน’ โควิด-19 หมอ 'มหิดล' แนะ 5 ข้อเตรียมตัวให้พร้อมก่อนและหลังฉีด

สำหรับประชาชนผู้ลงทะเบียน “หมอพร้อม” จองคิวฉีด “วัคซีน” โควิด-19 สำเร็จแล้ว คุณทราบหรือยัง ก่อนถึงกำหนดวันนัดฉีดวัคซีน ควรเตรียมตัวอย่างไร และต้องพิจารณาถึงปัจจัยอะไรบ้าง

มหิดล แชนแนล (Mahidol Channel) เผยแพร่คลิป อ.ดร.นพ.สัณฑ์ ม่วงน้อยเจริญ รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลเวชศาสตร์เขตร้อน อาจารย์ประจำภาควิชาอายุรศาสตร์เขตร้อน คณะเวชศาสตร์เขตร้อน มหาวิทยาลัยมหิดล แนะนำการเตรียมตัวก่อนและหลังฉีด “วัคซีน” Covid-19  เพื่อให้การรับวีคซีนได้ประโยชน์สูงสุด ป้องกันและลดปัญหาไม่พึงประสงค์ที่อาจเกิดขึ้นตามมา

ก่อนอื่น อ.ดร.นพ.สัณฑ์ กล่าวถึงเหตุผลการฉีดวีคซีน โควิด-19 ให้กับประชาชน ที่จำเป็นต้องแบ่งเป็นล็อตต่างๆ ในเบื้องต้น ซึ่งทุกคนควรได้รับวัคซีนอยู่แล้วว่า “วัคซีนล็อตแรกฉีดให้ในกลุ่มเสี่ยงสูง บุคลากรทางการแพทย์ที่ดูแลผู้ป่วยกลุ่มนี้และผู้ป่วยในโรงพยาบาล กลุ่มต่อมาคือกลุ่มที่มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน หัวใจ โรคหลอดเลือดต่างๆ และภูมิคุ้มกันไม่ค่อยดี จัดเป็นกลุ่มเสี่ยงที่ควรจะได้รับวัคซีนก่อน และกลุ่มต่อมาคือกลุ่มประชาชนทั่วไป ทางการแพทย์จัดว่าเป็นกลุ่มที่มีความเสี่ยงต่ำลงมา เป็นกลุ่มที่มีสุขภาพแข็งแรงดี ยังมีอายุน้อยอยู่ ถ้าติดแล้วอาจมีอาการน้อย หรือไม่มีอาการ ก็มีภาวะแทรกซ้อนน้อย ทุกคนควรได้รับวัคซีนอยู่แล้ว ใครได้รับก่อนรับหลังคือการจัดความสำคัญตามความเสี่ยง”

เป้าหมายการฉีดวัคซีน โควิด-19 : สร้างภูมิคุ้มกัน ลดความรุนแรงการติดเชื้อ (credit photo: Mahidol Channel)

เป้าหมายในการฉีดวัคซีน

“เป็นการสร้างภูมิคุ้มกันให้คนเรามีภูมิต้านทานต่อโรคนั้นๆ บางกรณีสามารถป้องกันการติดเชื้อได้เลย บางกรณีสามารถลดความรุนแรงการติดเชื้อ หรือมีภาวะแทรกซ้อนตามมาที่น้อยกว่า หรือร่างกายกำจัดเชื้อได้เร็วขึ้น แพร่กระจายเชื้อให้คนอื่นได้ลดลง

วัคซีนโควิด-19 ได้มีการทดลองมีการวิจัยมาว่าต้องฉีดอย่างน้อย 2 ครั้ง เชื่อว่าจะกระตุ้นภูมิต้านทานได้ถึงระดับหนึ่ง ครั้งเดียวยังกระตุ้นภูมิต้านทานได้ไม่ดีพอ เข็มแรกและก็ฉีดเข็มที่สองอย่างน้อยสองสัปดาห์ บางชนิดสี่สัปดาห์ บางชนิดหกสัปดาห์ แล้วแต่ชนิดของวัคซีน”

การเตรียมตัวก่อนและหลังฉีดวัคซีน โควิด-19

(1) อย่างแรกก็คือ ต้องรักษาสุขภาพให้แข็งแรง

(2) คนป่วย..เราไม่แนะนำให้ฉีดวัคซีน ต้องรักษาตัวให้หายก่อน ไม่เป็นไข้ ไม่เจ็บป่วย ไม่เป็นโรคที่จะต้องรักษาด้วยยาหรือนอนโรงพยาบาลอยู่

(3) ช่วงที่เจ็บป่วย การฉีดวัคซีนไป สิ่งที่จะตามมาอาจจะกระตุ้นภูมิได้ไม่ดี ร่างกายยังตอบสนองต่อวัคซีนไม่ดี วัคซีนอาจจะทำให้ตอบสนองเยอะจนโรคที่เราเป็นอยู่แย่ลงไปก็อาจจะเป็นไปได้

(4) ผู้ที่มีโรคประจำตัว มีประวัติแพ้วัคซีน การแพ้วัคซีนเป็นอย่างไรบ้าง ก็คืออาจจะมีหน้าบวม ปากบวม หน้ามืด ความดันต่ำ หลังจากฉีดวัคซีนบางคนอาจมีผื่นขึ้น มีอาการผิดปกติหลังฉีดวัคซีน เป็นกลุ่มที่จะต้องปรึกษาแพทย์ ต้องเฝ้าระวังเป็นพิเศษ

(5) หลังฉีดวัคซีน ทุกคนจะต้องถูกเฝ้าระวังนั่งสังเกตอาการอย่างน้อย 15-30 นาทีอยู่แล้วเพื่อดูปฏิกิริยา แต่กลุ่มผู้มีประวัติแพ้วัคซีน จะมีความรุนแรง อาจมีอาการแพ้ขึ้นมาได้

"การเสียชีวิตหลังจากฉีดวัคซีน ยังไม่ได้เป็นข้อสรูปหลังจากการฉีดวัคซีนจริงๆ" อ.ดร.นพ.สัณฑ์ ม่วงน้อยเจริญ

ฉีดวัคซีน ทำให้เสียชีวิต?

"การเสียชีวิตหลังจากฉีดวัคซีน ยังไม่ได้เป็นข้อสรูปหลังจากการฉีดวัคซีนจริงๆ บางคนอาจมีโรรคประจำตัวอยู่ เป็นโรคหัวใจ โรคปอด เสียชีวิตจากโรคอะไร ยังสรุปไม่ได้ครับว่าเสียชีวิตจากการฉีดวัคซีน

เนื่องจากวัคซีนถูกผลิตมาด้วยวิธีพิเศษแบบเร่งรีบมากๆ การทดลองทดสอบวัคซีนปกติใช้เวลาเป็นปีเพื่อดูผลระยะสั้นและระยะยาว แต่วัคซีนโควิด-19 ที่ออกมาใช้ในปัจจุบันถูกทดสอบเป็นหลักเดือน เพราะฉะนั้นเรายังไม่มีข้อมูลเพียงพอที่จะบอกได้ว่า ในระยะยาวภูมิต้านทานหลังจากฉีดวัคซีนโควิด-19 อยู่ได้นานแค่ไหน เพราะฉะนั้นการฉีดวัคซีนต้องฉีดด้วยความระมัดระวัง เก็บข้อมูลต่างๆ หลังจากฉีดไปให้เพียงพอด้วย

หลังฉีดวัคซีนสังเกตอาการดูว่ามีอาการผิดปกติไหม เช่น หายใจผิดปกติ หายใจแน่นหน้าอก หายใจไม่ค่อยออก หรือรู้สึกว่าหน้าบวมปากบวม มือบวม หายใจมีเสียงวี้ดๆ หรือมีอาการหน้ามืดคล้ายๆ จะเป็นลม ปวดท้องปวดหัว ให้รีบแจ้งแพทย์ พยาบาล ประเมินโดยด่วน"

ข้อควรระวังในการฉีดวัคซีน : บางคนอาจมีปฎิกิริยาหนาวๆ ร้อนๆ คล้ายจะเป็นเป็นไข้

ข้อควรระวังในการฉีดวัคซีน

“หลังฉีดวัคซีนอาจมีอาการปวดๆ บวมๆ บริเวณที่ฉีดได้ ก็ใช้วิธีประคบเย็น ถ้าเราไปบีบไปนวดอาจทำให้อักเสบ บางคนอาจมีปฎิกิริยาหนาวๆ ร้อนๆ คล้ายจะเป็นเป็นไข้ไม่สบายขึ้นมา พวกนี้ส่วนใหญ่จะหายได้เองใน 1-2 วัน ถ้ามีอาการเยอะ ก็อาจจะกินยาลดไข้ นอนพัก มีรายงานทางการแพทย์มาว่าผู้ป่วยที่ได้รับการวัคซีนโควิด-19 สามารถติดโรคโควิด-19 ได้ เรายังต้องใช้วิธีการป้องกันอื่นๆ ที่เราทำมา ใส่แมสก์ (หน้ากากอนามัย) ล้างมือ รักษาระยะห่าง งดการเข้าพื้นที่เสี่ยงต่อไปครับ”