ข้อแนะนำ 'ฉีดวัคซีนโควิด 19' ไขว้ สามารถทำได้?

เมื่อเร็วๆ นี้ “ดร.ภก.นรภัทร” ปีสิริกานต์ รกน.ผอก.ผลิตวัคซีน จากไวรัส องค์การเภสัชกรรม โพสต์เฟสบุ๊ก “Norapath Tong Pesirikan(Tong)” เกี่ยวกับการ'ฉีดวัคซีนโควิด 19' ไขว้ ดังนี้ เมื่อต้องฉีดวัคซีนไขว้: 'AstraZeneca'- 'Moderna' - 'Pfizer' ?

วัคซีนทั้งสามชนิดนับว่าเป็นวัคซีนหลักของประเทศยักษ์ใหญ่หลายแห่ง คำแนะนำตามสากล ปัจจุบันยังคงให้วัคซีนเข็มหนึ่ง-สอง เป็นยี่ห้อเดิม

แต่หากมีเหตุต้องรับวัคซีนสองชนิดคนละยี่ห้อ เช่น นโยบายกลุ่มอายุที่ให้วัคซีนได้เปลี่ยนไป การขาดสต๊อคชั่วคราว การแพ้วัคซีนเข็มแรก การเดินทางไปต่างประเทศ จนอาจทำให้การรับวัคซีนเข็มสองไม่เหมือนเข็มแรก ให้พิจารณาว่าการให้วัคซีนต่างชนิดสามารถทำได้

• คำแนะนำสำหรับผู้ที่รับวัคซีนสลับเข็มหนึ่ง-สอง

โดยแคนาดาเป็นหนึ่งในประเทศที่ได้ออกคำแนะนำสำหรับผู้ที่รับวัคซีนสลับระหว่างเข็มหนึ่ง-สอง ซึ่งคณะกรรมการสร้างเสริมภูมิคุ้มกันแห่งชาติ (National Advisory Committee on Immunization) ได้ให้หลักเกณฑ์การสลับวัคซีนทั้งสามตัว สรุปง่ายๆดังนี้

1. ถ้าเข็มแรกเป็น'AstraZeneca' ?

 แนะนำ 'AstraZeneca'-'AstraZeneca','AstraZeneca'-'Moderna', 'AstraZeneca'-'Pfizer'

ไม่ว่าจะเป็น'AstraZeneca'นำเข้าจากยุโรปหรือเอเชีย (อินเดีย) ก็ตาม เข็มสองสามารถเป็น 'AstraZeneca'จากแหล่งใดก็ได้ หรือ'Moderna'/'Pfizer' 1 เข็ม โดยไม่ต้องเริ่มต้นนับหนึ่งใหม่

โดยการให้สูตรผสมควรพิจารณาความเสี่ยงจากโอกาสการเกิดลิ่มเลือด โอกาสในการแพ้วัคซีน (Local & Systemic reactogenicity) เมื่อเอาวัคซีนต่างชนิดมาสลับกัน และข้อมูลทางภูมิคุ้มกันวิทยาหลังจากสลับ (ซึ่งยังไม่ตีพิมพ์ฉบับสมบูรณ์) ประกอบกัน

• 'ฉีดวัคซีนโควิด 19'ไขว้กัน ทำได้หรือไม่

2. ถ้าเข็มแรกเป็น'Moderna'หรือ 'Pfizer' ?

แนะนำให้ฉีด  'Moderna'-'Moderna', 'Pfizer'-'Pfizer', หรือ 'Moderna'/'Pfizer'-'Pfizer'/'Moderna'

แนะนำให้เข็มสองเป็นยี่ห้อเดิมต่อไปเช่น 'Moderna'-'Moderna' หรือ'Pfizer'-'Pfizer' (รวมถึงเคียวแวก-เคียวแวก ในอนาคต) แต่หากมีเหตุจำเป็นว่ายี่ห้อเดิมมีไม่พอ ให้พิจารณา mRNA ยี่ห้ออื่นทดแทนได้อัตโนมัติ

โดยการให้วัคซีนเข็มหนึ่ง-สองควรห่างกัน 4-12 สัปดาห์ การสลับตามสูตรทั้งสองแม้จะมีรายงานผลข้างเคียงมากขึ้น (Com-CoV) แต่ผลความปลอดภัยโดยรวมยังอยู่ในเกณฑ์ยอมรับได้

มีเพียงสูตรนำด้วย'Pfizer'/'Moderna' เข็มแรก แล้วตามด้วย'AstraZeneca'เข็มสอง ยังไม่อยู่ในคำแนะนำ (แต่อยู่ระหว่างการศึกษาการไขว้วัคซีน Com-CoV ซึ่งต้องดูผลสรุปกันต่อไป)

• ปรับการให้'AstraZeneca' หลายครั้ง

ทั้งนี้ แคนาดามีการปรับเปลี่ยนการให้'AstraZeneca'หลายครั้ง

31 มีนาคม : ไม่ให้ใช้ในกลุ่มอายุ <55 ลงมา
23 เมษายน: อนุญาตให้ใช้กลุ่มอายุ >30 ขึ้นไป
11 พฤษภาคม: รัฐ Alberto และ Ontario หยุดการให้แอสตร้าเข็มแรก
1 มิถุนายน : แนะนำ Guideline ตามที่นำเสนอข้างต้น และอนุญาตให้ประชาชนเลือกวัคซีนเข็มสองได้เอง

โดยคำแนะนำดังกล่าวยังให้ใช้ปฏิบัติกับผู้ที่เดินทางเข้าประเทศแคนาดาด้วยเช่นกัน

แหล่งที่มา :https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(21)01115-6/fulltext

https://theconversation.com/astrazeneca-second-dose-should-i-get-the-same-vaccine-or-choose-pfizer-or-moderna-162061

https://www.health.gov.on.ca/en/pro/programs/publichealth/coronavirus/docs/vaccine/COVID-19_vaccine_info_AZ_2nd_dose.pdf