เตือน ปชช.ถ้ามีหลักฐานโกงเลือก สว.ให้ร้อง กกต.ใน 29 มิ.ย. ก่อนประกาศผล

เมื่อวันที่ 28 มิ.ย. 2567 เฟซบุ๊กแฟนเพจ iLaw โครงการอินเทอร์เน็ตเพื่อกฎหมายประชาชน หรือ "ไอลอว์" โพสต์ข้อความถึงการเลือก สว.ที่เพิ่งเสร็จสิ้นไปว่า ผู้สมัคร สว. 67 ระดับประเทศ พบเห็นการเลือกไม่สุจริต รีบร้อง กกต. ภายใน 29 มิถุนายน 2567 ผ่านไปแล้วกับการเลือกสมาชิกวุฒิสภา (สว.) ชุดใหม่ในระดับประเทศ เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2567 ที่จัด ณ อิมแพ็ค ฟอรั่ม เมืองทองธานี จังหวัดนนทบุรี โดยกระบวนการเลือก สว. ระดับประเทศ ใช้เวลา “ข้ามวันข้ามคืน” ถึงแล้วเสร็จ เริ่มต้นจากช่วงลงทะเบียน 08.00 น. ปิดท้ายในการนับคะแนนรอบเลือกไขว้ แต่ละสายนับคะแนนแล้วเสร็จไม่พร้อมกัน โดยสาย ง. เป็นสายสุดท้ายที่นับคะแนนเสร็จในเวลาประมาณ 04.52 น. ของวันที่ 27 มิถุนายน 2567 สิริรวมแล้วกินเวลาประมาณ 21 ชั่วโมง

ระบบ “เลือกกันเอง” ที่ออกแบบโดยกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ ทำให้ผู้สมัคร สว. เป็นทั้งผู้เล่นในสนามการเลือกและผู้สังเกตการณ์ที่มีโอกาสเห็นความผิดปกติในกระบวนการเลือกและการนับคะแนนได้อย่างใกล้ชิดที่สุด ซึ่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการได้มาซึ่งสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2561 (พ.ร.ป.สว. ฯ) ก็เปิดช่องให้ผู้สมัคร สว. ที่ผ่านเข้าสู่รอบระดับประเทศ สามารถยื่นคัดค้านการเลือก สว. ได้หากเห็นว่าการเลือกนั้นไม่ได้เป็นไปโดยสุจริตเที่ยงธรรม อย่างไรก็ดี กฎหมายก็กำหนดกรอบเวลาเอาไว้ หากผู้สมัคร สว. จะคัดค้าน ต้องรีบทำภายในสามวันนับแต่วันเลือกระดับประเทศ (ภายใน 29 มิถุนายน 2567)

โดยกฎหมายให้อำนาจ กกต. หากเห็นว่ามีหลักฐานที่เชื่อได้ว่าการเลือก สว. เป็นไปโดยไม่สุจริตหรือไม่เที่ยงธรรม หรือไม่ชอบด้วยกฎหมาย กกต. สามารถสั่งสั่งระงับ ยับยั้ง แก้ไข เปลี่ยนแปลง หรือยกเลิกการเลือก และสั่งให้ดำเนินการเลือกใหม่ หรือนับคะแนนใหม่ได้ แต่ต้องดำเนินการก่อนประกาศผลการเลือก สว. หากผู้อำนวยการเลือก สว. พบการเลือกไม่สุจริต ส่งเรื่องให้ กกต. เคาะสั่งเลือกใหม่ได้

นอกจากนี้ ในระเบียบ กกต. ว่าด้วยการเลือกสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2567 (ระเบียบ กกต. การเลือกสว. ฯ) ข้อ 159 ยังกำหนดว่า กรณีการเลือกระดับประเทศ หากผู้ตรวจการเลือกหรือผู้อำนวยการการเลือกระดับประเทศ ซึ่งก็คือเลขาธิการ กกต. เห็นว่าการเลือกของกลุ่มใดหรือของสายใดหรือของสถานที่เลือกใด ไม่ได้เป็นไปโดยสุจริต หรือเที่ยงธรรม ให้ส่งเรื่องไปยัง เลขาธิการ กกต. เพื่อรายงานให้ กกต. ทราบ และให้กกต. มีอำนาจสั่งระงับ ยับยั้ง แก้ไข เปลี่ยนแปลง หรือยกเลิกการเลือก และสั่งให้เลือกใหม่ ทั้งนี้ กกต. ต้องพิจารณาสั่งให้มีการเลือกใหม่ภายในสองวันนับแต่ที่ได้รับรายงาน

นอกจากนี้ กฎหมายยังให้อำนาจ กกต. สอยผู้สมัคร ส่งเรื่องไปศาลฎีกาเพิกสิทธิรับเลือกตั้งได้ หากทำ-รู้เห็นกับการเลือกไม่สุจริต พ.ร.ป.สว. ฯ มาตรา 60 กำหนดว่า ก่อนประกาศผลการเลือก ถ้ามีหลักฐานอันควรเชื่อได้ว่าผู้สมัครกระทำการใดหรือรู้เห็นกับการกระทำใดของบุคคลอื่น อันทำให้การเลือกไม่ได้เป็นไปโดยสุจริตหรือเที่ยงธรรม ให้กกต. สั่งระงับสิทธิสมัครรับเลือกตั้งของผู้สมัครนั้นไว้ชั่วคราวเป็นระยะเวลาไม่เกินหนึ่งปี

ในมาตรา 62 ยังกำหนดว่าหาก กกต. ประกาศผลการเลือก สว. แล้ว แล้ว ถ้ามีหลักฐานอันควรเชื่อได้ว่าผู้สมัครหรือผู้ใด ซึ่งไม่ใช่ผู้สมัคร กระทำการอันเป็นการทุจริตในการเลือกหรือรู้เห็นกับการกระทำของบุคคลอื่น อันทำให้การเลือกไม่ได้เป็นไปโดยสุจริตหรือเที่ยงธรรม กกต. สามารถยื่นคำร้องต่อศาลฎีกาเพื่อสั่งให้เพิกถอนสิทธิสมัครรับเลือกตั้ง หรือเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งของผู้นั้นได้

กรณีที่ผู้ถูกกล่าวหาเป็น สว. ให้ผู้นั้นหยุดปฏิบัติหน้าที่จนกว่าศาลฎีกาจะพิพากษาว่าไม่ได้กระทำความผิด ถ้าศาลฎีกามีคำพิพากษาว่าผู้นั้นกระทำความผิดให้สมาชิกภาพของ สว. รายนั้นสิ้นสุดลงนับแต่วันที่หยุดปฏิบัติหน้าที่ แต่ถ้าอยู่ในบัญชีสำรอง (ผู้ที่ได้คะแนนสูงสุดเป็นลำดับที่ 11 ถึงลำดับที่ 15 ของแต่ละกลุ่ม) หากศาลฎีกาพิพากษาว่าผู้นั้นกระทำความผิด ให้ กกต. สั่งลบรายชื่อออกจากบัญชีสำรองด้วย