พ่อหมอสำอางค์ "หมอไทย" ดีเด่นแห่งชาติ ตำนานการนวดเหยียบเหล็กแดง

เมื่อวันที่ 22 ธ.ค. 64 ที่ผ่านมา กระทรวงสาธารณสุข ได้มอบรางวัล "หมอไทยดีเด่นแห่งชาติ" ประจำปี 2564 แก่ พ่อหมอสำอางค์ เสาวมาลย์ ผู้สืบสานตำนาน หมอนวด เหยียบเหล็กแดง ภายในงานมหกรรม สมุนไพร แห่งชาติและการประชุมวิชาการประจำปีการแพทย์แผนไทย การแพทย์พื้นบ้านและการแพทย์ทางเลือกแห่งชาติ ครั้งที่ 18 “กัญชานำไทย สมุนไพรสร้างชาติ” 

 

การเหยียบเหล็กแดง นับเป็นการนวดพื้นบ้าน โดย หมอพื้นบ้าน ผู้รักษาจะใช้เท้าเหยียบเหล็กที่กำลังเผาร้อนแดงอยู่บนเตาไฟ  แล้วเหยียบไปตามร่างกายของผู้ป่วยที่มีอาการเจ็บป่วย ส่วนมากใช้รักษาผู้ป่วยอัมพฤกษ์  อัมพาต มักใช้การนวดจับเส้นและการประคบร่วมด้วย

 

• พ่อหมอสำอางค์ สืบสานการนวดเหยียบเหล็กแดง

 

พ่อหมอสำอางค์ เสาวมาลย์ "หมอไทยดีเด่นแห่งชาติ" ประจำปี 2564 อายุ 86 ปี หมอนวดพื้นบ้าน วัดหนองหญ้านาง ต.หนองไผ่แบน อ.เมือง จ.อุทัยธานี เป็นบุตรของคุณพ่อเปร่งและคุณแม่อุ่น เสาวมาลย์ เกิดที่บ้านทุ่งพึ่ง ตำบลทุ่งพึ่ง อำเภอหนองขาหย่าง จังหวัดอุทัยธานี เรียนจบชั้นประถม 4 พออายุครบบวช ได้บวช 2 พรรษา สอบได้นักธรรมโทและสืบทอดความรู้เรื่องยาและสมุนไพรจากหลวงพ่อเส็ง ธม.ม.ธโร พร้อมทั้งเรียนรู้วิชาหมอตำแยและครอบครูจากแม่อุ่นผู้เป็นมารดา เพื่อช่วยเหลือชาวบ้านซึ่งอยู่ห่างไกลจากโรงพยาบาลกว่า 50 กิโลเมตร และถนนทุรกันดาร

 

นอกจากนั้น พ่อหมอสำอางค์ได้เข้ารับการอบรมหลักสูตรการนวดไทย จนในที่สุดได้รับการขึ้นทะเบียน เป็นผู้ประกอบโรคศิลปะสาขาแพทย์แผนไทย ประเภทการนวดไทยรุ่นแรก พ.ศ. 2548 หลังจากนั้น เมื่อปี พ.ศ. 2516 พ่อหมอสำอางค์ได้ร่วมกับ หลวงพ่อสมัย อาภาธโร (หมอไทยดีเด่นแห่งชาติคนแรก) เปิด “โรงหมอ” ณ วัดหนองหญ้านาง เพื่อรักษาโรคทั่วไป แต่ที่มีชื่อเสียงมากคือ การนวดเหยียบเหล็กแดง ในการบำบัดรักษาโรคอัมพฤกษ์ อัมพาต กล้ามเนื้อ และเส้นเอ็น

 

 

• การนวดเหยียบเหล็กแดง รักษาอาการปวด

 

พ่อหมอสำอางค์ เล่าว่า ส่วนตัวมีความสนใจการนวดมาร่วม 50 ปี เพราะอยากจะเรียนรู้ทั้งประคบ เหยียบเหล็กแดง รวมถึงปลูกป่าสมุนไพรที่วัดหนองหญ้านาง สำหรับ การนวดเหยียบเหล็กแดง เป็นการใช้ความร้อน เหยียบเหล็กแดงที่ร้อน แล้วนำไปนวด เพราะจะให้ความร้อนในการนวดลึกกว่าการประคบ เส้นอัมพฤกษ์อัมพาต เส้นตาย เลือดลมไม่สะดวก ทำให้เลือดลมไหลเวียนดีขึ้นโดยใช้ความร้อน

 

การนวดเหล็กแดง ช่วยรักษาอัมพฤกษ์ อัมพาต อาการปวดต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นปวดเข่า ปวดหลัง ต้นคอ ปวดแขน สามารถช่วยได้ โดยนวดอย่างน้อย 2 ชั่วโมง ต้องใช้เวลานาน จนกระทั่งคนป่วยดีขึ้น เราตั้งใจให้เขาหาย ขณะเดียวกัน ค่าใช้จ่ายก็แล้วแต่จิตศรัทธา ให้หยอดเงินใส่ตู้บำรุงวัด

 

ปัจจุบัน วัดหนองหญ้านาง มีหมอนวดจำนวน 15 คน เป็นผู้ชาย 5 คน และผู้หญิง 10 คน เปิดนวดทุกวัน ยกเว้นวันพระ ตั้งแต่ 08.00 น. ถึงประมาณ 17.00 น. โดยพ่อหมอสำอางค์ แม้จะมีอายุกว่า 86 ปี แล้ว แต่ยังคงเดินทางไปที่วัดสม่ำเสมอ โดยนวดให้ผู้ป่วยวันละประมาณ 1-2 คน

 

ด้วยเป็นผู้ที่มีเมตตา พ่อหมอสำอาง จึงเป็นที่เคารพรักจากลูกศิษย์และผู้ป่วยที่เข้ามารักษา ด้วยความมุ่งมั่นที่จะสืบทอดการแพทย์พื้นบ้านไทย ควบคู่กับการสร้างอาชีพในชุมชน พ่อหมอสำอางค์ จึงได้รับเลือกให้เป็น “หมอไทยดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี 2564”

 

“อยากให้ศาสตร์การนวด สืบทอดต่อไป เราต้องสอนต่อ และลูกศิษย์ที่สอนไปแล้วก็ให้ลูกศิษย์ถ่ายทอดความรู้ต่อไปจะได้ไม่ขาด ถ้าไม่มีใครสานต่อ นวดไทยก็สูญหมด ก็ดีใจที่ยังมีคนที่ให้ความสนใจสืบทอดการนวดไทยต่อไป” พ่อหมอสำอางค์ กล่าวทิ้งท้าย

 

 

• ความชำนาญ พ่อหมอสำอางค์

 

1) การนวดพื้นบ้านเหยียบเหล็กแดง บำบัดกลุ่มโรคกระดูก กล้ามเนื้อ เส้นเอ็น และระบบประสาท เช่น อัมพฤกษ์ - อัมพาต เหน็บชา เป็นต้น

2) ความสามารถในการรักษาโรคทั่วไป เช่น ยาแก้อัมพาต ยาแก้สายเส้นเหน็บชา ยาแก้นิ่วในไต/ขัดเบายาแก้กระสายง่อยเปลี้ยเหนื่อยง่าย ยาถ่ายลม เป็นต้น

 

• เกียรติภูมิและรางวัลที่ได้รับ

 

1) ปี พ.ศ. 2548 ขึ้นทะเบียนผู้ประกอบโรคศิลปะ สาขาการแพทย์แผนไทย ประเภทการนวดไทยตามมาตรา 33 (1) (ค) พระราชบัญญัติการประกอบโรคศิลปะ พ.ศ. 2542

2) ปี พ.ศ. 2549 ได้รับรางวัลผู้สูงอายุดีเด่น จากผู้ว่าราชการจังหวัดอุทัยธานี

3) ปี พ.ศ. 2557 ได้รับรางวัลหมอพื้นบ้านดีเด่นระดับจังหวัด

4) ปี พ.ศ. 2559 ได้รับรางวัลคลังปัญญาผู้สูงอายุดีเด่น จังหวัดอุทัยธานี

5) ปี พ.ศ. 2564 ได้รับรางวัลหมอไทยดีเด่นแห่งชาติ