แจกเงินหมื่น ว่าด้วยเรื่อง 'ดิจิทัลวอลเล็ต' เงินดิจิทัล บล็อกเชน Super App

จนถึงวันนี้นโยบายแจกเงิน 10,000 บาท ของรัฐบาลก็ยังไม่มีความชัดเจนในเรื่องของวิธีการที่จะแจก ที่มาของเงิน และเทคโนโลยีที่จะใช้ จึงไม่แปลกใจที่เราจะเห็นการถกเถียงนโยบายนี้ในหลายๆ แวดวง รวมทั้งในวงการด้านเทคโนโลยี ล่าสุดผมได้รับเชิญเพื่อไปให้ความรู้เรื่องนี้ในมุมของเทคโนโลยีกับคณะกรรมาธิการพาณิชย์และการอุตสาหกรรมของวุฒิสภา

ผมไม่แปลกใจที่ผู้เข้าร่วมประชุมหลายท่านซักถามเรื่องเทคโนโลยีในหลายๆ ด้านก็เนื่องจากนโยบายนี้มีคำศัพท์ใหม่ๆ มากมายตั้งแต่ ดิจิทัลวอลเล็ต เงินดิจิทัล โทเคน บล็อกเชน จนล่าสุดมาพูดถึงเรื่อง Super App คนจึงพยายามทำความเข้าใจเปรียบเทียบกับสิ่งใกล้ตัว เช่น กระเป๋าเงิน เงินสด พร้อมเพย์ คูปอง หรือแม้แต่แอปเป๋าตัง

บทความวันนี้ผมจึงได้รวบรวมเทคโนโลยีต่างๆ เหล่านี้มาเขียนอีกครั้งหนึ่ง เพื่อให้ผู้อ่านได้เข้าใจ และเปรียบเทียบกับสิ่งที่เราเห็นอยู่ใกล้ตัว

ก่อนอื่นเราต้องแยกกันระหว่าง “กระเป๋าเงิน” กับ “เงิน” ก่อน กระเป๋าเงินปกติที่เราใช้อยู่ในชีวิตประจำ สามารถเก็บได้ตั้งแต่ เงินสด บัตรเครดิต บัตรประชาชน บัตรโดยสารรถประจำทาง ตั๋ว รูปถ่าย หรือเอกสารอื่นๆ ส่วนเงินสดที่จะเอามาใส่ในกระเป๋าเงินก็อาจเป็นเงินสกุลอะไรก็ได้ที่เราจะต้องการใช้ในการชำระเงิน

กระเป๋าเงินดิจิทัล หรือ “ดิจิทัลวอลเล็ต” เป็นแอปพลิเคชันหรือบริการที่ให้เราเก็บเงิน และข้อมูลการชำระเงินรวมทั้งเอกสารดิจิทัลต่างๆ ดิจิทัลวอลเล็ตสามารถเชื่อมโยงกับบัญชีธนาคารที่มีเงินสดอยู่หรือสามารถเก็บเงินดิจิทัลก็ได้ ทำให้เราสามารถใช้ในการทำธุรกรรมทางการเงินได้

ตัวอย่างของดิจิทัลวอลเล็ตในโลกนี้ก็อาจจะนึกถึง AliPay หรือ Apple Pay ส่วนในบ้านเราก็มี True Wallet แอปเป๋าตัง และ RabbitLine Pay ทั้งนี้การพัฒนาดิจิทัลวอลเล็ตแต่ละตัวออกมาไม่ใช่เรื่องง่าย ในแง่เทคนิคก็ต้องมีระบบความปลอดภัยที่ดี ต้องสามารถรองรับจำนวนผู้ใช้ที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วได้ ต้องมีระบบการยืนยันตัวที่ดี และในแง่ผู้ใช้ต้องได้รับการยอมรับ รวมถึงต้องมีรูปแบบในการใช้งานที่ง่าย

เมื่อพูดถึงเงิน เราควรต้องแยกระหว่าง เงินสด เงินอิเล็กทรอนิกส์ และเงินดิจิทัล ดังนี้ เงินสดมีรูปแบบทางกายภาพ ไม่ต้องใช้เทคโนโลยีในการทำธุรกรรม และมีความเป็นส่วนตัว และไม่สามารถติดตามได้ ส่วนเงินอิเล็กทรอนิกส์อยู่ในรูปแบบดิจิทัล โดยผูกกับบัญชีธนาคาร ต้องใช้เทคโนโลยีในการทำธุรกรรม แต่ไม่มีเทคโนโลยีบล็อกเชน ซึ่งสามารถติดตามและตรวจสอบได้ ตัวอย่างเช่น เงินที่อยู่ในดิจิทัลวอลเล็ตในปัจจุบัน ซึ่งส่วนใหญ่ผู้ใช้จะต้องมีเงินสดที่ผูกกับบัญชีธนาคารหรือโอนเงินเข้าบัญชีของแอปก่อน

ส่วนเงินดิจิทัล คือ สกุลเงินที่มีอยู่ในรูปแบบดิจิทัล ไม่ใช่สกุลเงินสด และอาจจะไม่ผูกกับบัญชีธนาคาร ใช้เทคโนโลยีบล็อกเชนในบางประเภท ความเป็นส่วนตัวขึ้นอยู่กับประเภทและเทคโนโลยีที่ใช้

หากเราจะแบ่งเงินดิจิทัล ก็อาจแยกออกเป็น 3 กลุ่มใหญ่คือ เงินสกุลคริปโทเคอร์เรนซี ทั่วไป เช่น บิตคอยน์ หรือ Ethereum เงินสกุลประเภท Stable Coin ที่ควรมีความเสถียร เช่น USDT หรือ USDCและเงินประเภทที่เรียกว่าดิจิทัลโทเคน ที่ใช้เพื่อกำหนดสิทธิของบุคคลในการร่วมลงทุน (Investment Token) หรือสิทธิในการได้มาซึ่งสินค้า และบริการหรือสิทธิอื่นๆ (Utility Token)

การจะเอาเงินสกุลคริปโทฯ มาใส่ในดิจิทัลวอลเล็ต และใช้ในการชำระเงินทั่วไป คงเป็นไปได้ยากเพราะขาดหลักประกันที่ดี และค่าของสกุลเงินประเภทนี้ก็อ่อนไหวมาก มีการขึ้นลงอย่างรวดเร็ว ดังนั้นคนส่วนมากก็จะใช้เงินสกุลประเภท Stable Coin ในการชำระเงิน เพราะเงินประเภทนี้จะต้องผูกเงินนี้กับสินทรัพย์จริงๆ จำนวนที่เท่ากัน เพื่อให้มั่นใจว่าเงินดิจิทัลมีความเสถียร และมูลค่าไม่มีความอ่อนไหวมากนัก ซึ่งเพื่อความเชื่อมั่นเงินสกุลประเภทนี้ควรออกโดยธนาคารกลาง โดยจะเรียกว่า CBDC(Central Bank Digital Currency) อย่างเงินดิจิทัลหยวนของรัฐบาลจีน

ส่วนดิจิทัลโทเคน ถ้าจะนำมาชำระเงินแล้วให้มีความเสถียร ผู้ออกก็ต้องมีหลักทรัพย์ที่ดีซึ่งมีจำนวนที่เท่ากันออกมาค้ำประกันก่อน เพื่อให้มั่นใจได้ว่ามูลค่าของดิจิทัลโทเคนจะไม่ตกลงไปในอนาคต หากไม่มีสินทรัพย์มาค้ำไว้ก่อนหรือเป็นสินทรัพย์ที่ไม่ดี ผู้ใช้ดิจิทัลโทเคนก็จะขาดความเชื่อมั่นในการนำมาใช้ เพราะไม่มั่นใจว่าจะแลกคืนเป็นเงินสดได้หรือไม่

ผู้ที่จะแลกเปลี่ยนเงินดิจิทัลกลับออกมาเป็นเงินสดได้ โดยมากก็ต้องมีบัญชีธนาคารและดิจิทัลวอลเล็ตก็จะต้องกำหนดให้สามารถทำการโอนเงินดิจิทัล ออกจากมาใส่บัญชีธนาคารได้

การพัฒนาเงินดิจิทัลอาจต้องใช้เทคโนโลยีบล็อกเชน ซึ่งมีหลักการในการกระจายอำนาจการควบคุมจากหน่วยงานกลาง และต้องตรวจสอบติดตามธุรกรรมได้เพื่อความโปร่งใส ดังนั้นจึงต้องใช้เวลาพอสมควรเพื่อตรวจสอบธุรกรรมแต่ละครั้ง ซึ่งก็จะขัดแย้งกับการทำธุรกรรมการชำระเงินที่ต้องการความรวดเร็วทำแบบทันทีทันใด จึงไม่แปลกใจที่เงินสกุลดิจิทัลส่วนใหญ่จะมีความเร็วในการทำธุรกรรมไม่สูงมากนัก แม้ภายหลังจะมีการพัฒนาบล็อกเชนตัวใหม่ให้ทำธุรกรรมรวดเร็วขึ้น แต่บล็อกเชนที่มีความเร็วสูงๆ เหล่านั้น ยังไม่ถูกนำมาใช้งานจริง

จุดเด่นของเงินดิจิทัลที่พัฒนาด้วยบล็อกเชนคือ จะสามารถตรวจสอบเส้นทางธุรกรรมได้ สามารถเห็นได้ว่าเงินถูกเปลี่ยนผ่านมืออย่างไร และใครถือเงินสกุลนี้อยู่บ้าง แต่ถ้าจะถึงขั้นตรวจสอบธุรกรรมโดยละเอียดว่าไปซื้อสินค้าอะไร จำนวนเงินเท่าไร บางทีคงต้องดูรายการในดิจิทัลวอลเล็ตถ้ามีการเก็บข้อมูลไว้ แต่สุดท้ายแล้วไม่ว่าเทคโนโลยีจะดีแค่ไหนก็ตามก็ยากที่จะปิดช่องทางให้คนทุจริตได้ 100%

แม้เทคโนโลยีบล็อกเชนจะถูกระบุว่ามีความปลอดภัยสูง แต่ก็มีข่าวหลายครั้งว่าเงินบางสกุลถูกแฮกเพราะยังมีช่องโหว่ในการพัฒนา หรือบางครั้งผู้คนก็อาจถูกแฮกผ่านดิจิทัลวอลเล็ตได้

นอกจากนี้คนก็อาจสงสัยว่า ดิจิทัลวอลเล็ตคือ Super App หรือไม่ คำว่า Super App คือ แอปที่ครอบคลุมทุกบริการ ทุกอย่างเอาไว้ด้วยกัน มีฟีเจอร์ทำธุรกรรมมากมาย เช่น การซื้อสินค้า การสั่งอาหาร การสนทนา รวมถึงการชำระเงิน ซึ่งแพลตฟอร์มเหล่านี้ต้องการให้ผู้ใช้งานล็อกอินเข้ามาใช้งานเป็นประจำทุกวัน ให้กลายเป็นปัจจัยหนึ่งในชีวิตประจําวันของผู้คน ซึ่งการพัฒนาเป็นเรื่องยาก และดิจิทัลวอลเล็ตในโลกนี้ส่วนใหญ่ก็ไม่ใช่ Super App

สุดท้ายนี้ การที่จะพัฒนาดิจิทัลวอลเล็ตใหม่หรือเงินดิจิทัลให้เสร็จภายใน 6 เดือน มีโอกาสสำเร็จได้ยากมาก เพราะการพัฒนาทุกระบบต้องใช้เวลาในการทดสอบ ยิ่งเป็นระบบขนาดใหญ่ และมีความซับซ้อนมากๆ ทั้งการใช้บล็อกเชนที่มีความเร็วในการทำธุรกรรมสูง แทบเป็นไปไม่ได้เลยที่จะทำให้เสร็จด้วยความรวดเร็ว แล้วได้ระบบที่เสถียร รองรับผู้ใช้จำนวนมาก และมีความเร็วสูง

ในมุมมองของนักเทคโนโลยี การสนับสนุนการพัฒนาเทคโนโลยีใหม่ๆ ให้นำมาใช้ในบ้านเราถือว่าเป็นเรื่องดี แต่ถ้าเรื่องใหม่มากมีความเสี่ยงสูง และส่วนใหญ่ยังพัฒนาในห้องปฏิบัติการ หรือในระบบปิดเล็กๆ ก็ไม่ควรนำมาทดลองกับประชาชน หรือมองประเทศไทยเป็นห้องทดลอง เพราะแม้แต่บริษัทเทคโนโลยียักษ์ใหญ่ที่มีทีมงานพัฒนาระบบจำนวนมากก็ยังล้มเหลวในการพัฒนาเทคโนโลยีและระบบหลายๆ อย่าง

ยิ่งถ้าจะต้องทำมาเพื่อใช้งานในระยะสั้น เช่น เงินดิจิทัลเพื่อใช้เพียงหกเดือน ยิ่งไม่ควรที่จะพัฒนาระบบอะไรใหม่ เลือกใช้ดิจิทัลวอลเล็ตเดิมที่มีอยู่แล้ว และโอนเงินสดเข้าสู่ดิจิทัลวอลเล็ตแบบที่ผู้คนส่วนใหญ่คุ้นเคยอยู่แล้วจะดีที่สุด และหากต้องมีเงื่อนไขในการทำธุรกรรม เราก็สามารถที่จะกำหนดเงื่อนไขดังกล่าวผ่านดิจิทัลวอลเล็ตได้ เพราะทุกอย่างที่เราต้องการทำสามารถใช้ฐานข้อมูลปกติทำได้โดยไม่ต้องเป็นเทคโนโลยีบล็อกเชน

 

 

 

พิสูจน์อักษร....สุรีย์  ศิลาวงษ์