LAW-U แชตบอต รออยู่ | ศิริวรรณ สืบนุการณ์

ในภาษาไทย “LAW-U” ออกเสียงคล้ายกับ “รออยู่” หมายถึง “ฉันจะรอคุณ” ซึ่งแสดงถึงการสนับสนุนอย่างไม่มีเงื่อนไขของแชตบอตต่อผู้ใช้ 

ความรุนแรงทางเพศถือเป็นเหตุการณ์ร้ายแรงและเรื้อรังทั่วโลกที่ต้องการความร่วมมือในการแก้ไข ความรุนแรงทางเพศ เป็นปัญหาที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องซึ่งส่งผลกระทบต่อผู้คนและสังคมทั่วโลก

องค์การอนามัยโลกรายงานว่า ประมาณ 1 ใน 3 ของผู้หญิงทั่วโลก ในช่วงชีวิตของพวกเธอเคยอยู่ภายใต้ความรุนแรงทางเพศจากคู่รักหรือจากคนที่ไม่ใช่คู่รัก

ด้วยความรุนแรงทางเพศที่เกิดขึ้นในสังคมไทย และปัญหาการเข้าถึงความช่วยเหลือต่างๆ จึงเป็นที่มาของการศึกษาวิจัย “LAW-U : Legal Guidance Through Artificial Intelligence Chatbot for Sexual Violence Victims and Survivors”

 โดย วรดา โสคติยานุรักษ์, นิตยภา คลังพรคุณ, อดิเรก มุลทุลี, พงศ์พันธ์ เพียรพานิชย์, ผศ.ดร.ลลิล ก่อวุฒิกุลรังษี, นันทวัฒน์ ศักดิ์สกุลคุณากร, พรกนก ชัยเรืองศรี และ รศ.ดร.จาตุรงค์ ตันติบัณฑิต คณะนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างและพัฒนาการสนทนาเสมือน หรือแชตบอต (chatbot) ที่สามารถให้คำแนะนำทางกฎหมายแก่ผู้รอดชีวิตจากความรุนแรงทางเพศ ในทุกเพศ ทุกวัย และทุกรสนิยมทางเพศ

ในการพัฒนาแชตบอต LAW-U คดีความรุนแรงทางเพศในศาลฎีกา 182 คดีที่เกี่ยวข้องกับมาตรา 276, 277, 278 และ 279 ของประมวลกฎหมายอาญา ถูกนำมาใช้เพื่อพัฒนาระบบประมวลผลภาษาธรรมชาติ (Natural language processing หรือ NLP) สำหรับ LAW-U

จากนั้นผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายได้สร้างบทสนทนาจำลองจากคำตัดสินของศาลฎีกา ซึ่งกลายเป็นบทสนทนาที่ใช้ในการฝึกความแม่นยำให้กับแชตบอต

จุดเด่นของแชตบอต LAW-U คือการปฏิบัติต่อผู้ใช้ทุกคนอย่างเท่าเทียมกัน และให้คำแนะนำทางกฎหมายแก่ผู้ใช้โดยปราศจากสิทธิพิเศษ มีความเป็นกลางและถูกต้อง คำนึงถึงรายละเอียดส่วนตัว ไม่กดดันผู้ใช้ในการระบุเพศ และไม่ถามชื่อนามสกุลหรืออาชีพของผู้ใช้

ผู้ใช้สามารถรักษาความเป็นนิรนามได้ คำแนะนำที่ได้รับจาก LAW-U จะมีความใกล้เคียงกับสถานการณ์ของผู้ใช้ ทำให้ผู้ใช้มีความสะดวกสบายอย่างเต็มที่ในการปรึกษาหารือ

งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาโมเดลแชตบอตเพื่อให้คำปรึกษาด้านกฎหมายความรุนแรงทางเพศในประเทศไทยเป็นครั้งแรก มีข้อควรพิจารณา ดังนี้

1.การพัฒนาโมเดลส่วนใหญ่ ประกอบด้วยกระบวนการเปรียบเทียบโดยตรงกับคะแนนความคล้ายคลึงกันของข้อมูลผู้ใช้และคดีในศาลฎีกาที่ตรงกัน ผ่านการระบุคำสำคัญที่พบได้บ่อย แม้ว่าการเพิ่มและการใช้คำพ้องจะเพิ่มความแม่นยำ แต่วิธีการฝึกการเรียนรู้ของโมเดลที่ขยายขอบเขตให้กว้างขึ้นกว่านี้จะสามารถเพิ่มความแม่นยำในการจับคู่ได้มากยิ่งขึ้น

2.ข้อมูลที่ศึกษารวบรวมมาจากคดีในศาลฎีกา ซึ่งเป็นข้อมูลที่เปิดเผยต่อสาธารณะเท่านั้น จึงมีข้อมูลบางอย่างที่ขาดหายไปเนื่องจากความเป็นส่วนตัวของคู่ความในคดี หรือข้อมูลที่ไม่ได้ลงรายละเอียดไว้ในตัวย่อ

ตัวอย่างเช่น อาจมีข้อมูลที่ขาดหายไปเกี่ยวกับเพศของเหยื่อและโจทก์ อายุ และเหยื่อได้แจ้งข้อมูลดังกล่าวแก่ตำรวจหรือไม่ สิ่งนี้ทำให้เกิดช่องว่างในการฝึกการเรียนรู้ของ LAW-U

3.ผู้ใช้ที่มีความบกพร่องทางสายตา หรือการรู้คิดบางอย่างไม่สามารถใช้งานได้ อย่างไรก็ตาม LAW-U หวังว่าจะสามารถสนับสนุนผู้รอดชีวิตจากความรุนแรงทางเพศทุกคน กลุ่มเป้าหมายนี้จะไม่ถูกละเลย ดังนั้น การพัฒนาในอนาคตอาจเพิ่มเทคโนโลยีรู้จำเสียงพูด (automatic speech recognition) และการสนทนาด้วยเสียง (voice-enabled conversation)

4.ข้อมูลเกี่ยวกับความรุนแรงทางเพศในกลุ่มผู้ที่มีความหลากหลายทางเพศ หรือ LGBTQ+ ควรให้ความสำคัญเช่นเดียวกับความสัมพันธ์แบบชายหญิง แชตบอต LAW-U ควรได้รับการฝึกฝนให้เตรียมพร้อมสำหรับการป้อนข้อความและสถานการณ์ที่เป็นไปได้ทั้งหมด เมื่อได้รับข้อมูลเกี่ยวกับเหตุการณ์ความรุนแรงทางเพศจากผู้ใช้

5.การรวบรวมข้อมูลในชีวิตจริง (real-life test subject) สามารถเพิ่มข้อมูลใหม่และเพิ่มขอบเขตของสถานการณ์ในการฝึก LAW-U เพื่อปรับปรุงความแม่นยำของการจับคู่กับเหตุการณ์ในชีวิตจริงที่คาดเดาไม่ได้

นอกจากนี้ ข้อมูลที่ได้รับจะเป็นข้อมูลปัจจุบันมากกว่าข้อมูลที่รวบรวมจากศาลฎีกาที่ผ่านมา ซึ่งจะให้ข้อมูลที่มีการเปลี่ยนแปลงบริบททางวัฒนธรรมและลักษณะเฉพาะของสังคม เป็นส่วนสำคัญของการศึกษา เนื่องจากการแก้ไขล่าสุดในบทบัญญัติทางกฎหมายจะเชื่อมโยงกับโลกที่ก้าวหน้ามากขึ้น

6.LAW-U ขณะนี้อยู่ในฐานะส่วนเสริมของผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมาย และคาดว่ายังไม่สามารถจะมาแทนที่ผู้เชี่ยวชาญเหล่านี้ได้ อย่างไรก็ตาม ไม่ได้หมายความว่าแชตบอตไม่ควรได้รับการพัฒนาในการให้คำแนะนำด้านกฎหมายที่ละเอียดและแม่นยำมากขึ้น

สำหรับทิศทางในอนาคต คณะผู้วิจัยคาดหวังที่จะขยายแชตบอตให้สามารถสื่อสารเป็นภาษาอังกฤษได้ เนื่องจากการศึกษานี้มีเป้าหมายให้ทุกคนในประเทศไทยใช้ LAW-U ในการรับคำแนะนำทางกฎหมายเกี่ยวกับความรุนแรงทางเพศ

การขยายเป็นภาษาสากล เช่น ภาษาอังกฤษ จะทำให้แชตบอตของเราเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายได้มากขึ้น รวมถึงนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติและผู้อพยพในประเทศไทย

 

งานวิจัยนี้เกี่ยวข้องกับ 

SDG5 ความเท่าเทียมทางเพศ (5.2) ขจัดความรุนแรงทุกรูปแบบที่มีต่อผู้หญิงและเด็กหญิงทั้งในที่สาธารณะและที่รโหฐาน รวมถึงการค้ามนุษย์ การกระทำทางเพศ และการแสวงประโยชน์ในรูปแบบอื่น

SDG9 โครงสร้างพื้นฐาน นวัตกรรม และอุตสาหกรรม (9.5) เพิ่มพูนการวิจัยทางวิทยาศาสตร์ ยกระดับขีดความสามารถทางเทคโนโลยีของภาคอุตสาหกรรมในทุกประเทศ โดยเฉพาะในประเทศกำลังพัฒนา รวมถึงภายในปี 2573 ให้มีการส่งเสริมนวัตกรรมและให้เพิ่มจำนวนผู้ทำงานวิจัยและพัฒนา ต่อประชากร 1 ล้านคน และเพิ่มค่าใช้จ่ายในการวิจัยและพัฒนาในภาครัฐและภาคเอกชน

SDG16 ความสงบสุข ยุติธรรมและสถาบันเข้มแข็ง (16.1) ลดความรุนแรงทุกรูปแบบและอัตราการตายที่เกี่ยวข้องในทุกแห่งให้ลดลงอย่างมีนัยสำคัญ (16.3) ส่งเสริมนิติธรรมทั้งในระดับชาติและระหว่างประเทศและสร้างหลักประกันว่าจะมีการเข้าถึงความยุติธรรมอย่างเท่าเทียมแก่ทุกคน.