ฟอสซิลนิ้วหัวแม่มือเทียม ไขปริศนาทำไมแพนด้ากินไผ่?

ตามที่มีการพบฟอสซิลอายุถึง 6 ล้านปีที่มณฑลยูนนาน ทางตะวันตกเฉียงใต้ของจีน ซึ่งรวมถึงกระดูกข้อมือที่ขยายใหญ่ขึ้นเรียกว่ากระดูกเซซามอยด์ (radial sesamoid bone)

คณะนักวิทยาศาสตร์เขียนรายงานวิจัยเผยแพร่ในthe Scientific Reports ฉบับล่าสุดว่า นี่คือหลักฐานเก่าแก่ที่สุดเท่าที่ทราบเกี่ยวกับนิ้วหัวแม่เมือเทียมของแพนด้าสมัยใหม่ กระดูกเซซามอยด์เป็นกระดูกแบบสั้นฝังตัวอยู่ในเอ็น พบบริเวณโคนนิ้วที่มีการพัฒนาและทำหน้าที่คล้ายนิ้วหัวแม่มือ (pseudo thumb) ทำให้แพนด้ามี 6 นิ้ว ซึ่งกระดูกนิ้วหัวแม่มือนี้เป็นวิวัฒนาการที่ช่วยให้แพนด้าสามารถใช้มือหยิบ หรือจับกิ่งไผ่กินได้อย่างสะดวก ในขณะที่ในหมีชนิดอื่นๆ กระดูกดังกล่าวไม่มีการพัฒนา

ฟอสซิลที่พบเป็นของญาติโบราณของแพนด้าเรียกว่าAilurarcto ที่อาศัยอยู่ในประเทศจีนเมื่อ 6-8 ล้านปีก่อน

หวัง เสี่ยวหมิง ภัณฑารักษ์ด้านสัตว์ดึกดำบรรพ์มีกระดูกสันหลัง พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติลอสแองเจลิสเคาท์ตี กล่าวว่า แพนด้าเป็นกรณีที่พบได้ยากของสัตว์กินเนื้อขนาดใหญ่ที่มีทางเดินอาหารสั้น แล้วกลายมาเป็นสัตว์กินพืช

“นิ้วหัวแม่มือเทียมใน Ailurarctos แสดงให้เห็นเป็นครั้งแรก ถึงเวลาและขั้นตอนที่น่าจะเป็นไปได้ในวิวัฒนาการกินไผ่เป็นอาหารของแพนด้า”

ทั้งนี้ คณะนักวิจัยรู้เรื่องนิ้วหัวแม่มือเทียมของแพนด้าที่ทำงานคล้ายนิ้วหัวแม่มือมนุษย์มาราวร้อยปีแล้ว แต่ไม่มีหลักฐานฟอสซิลยืนยัน ทำให้คำถามเรื่องเวลาและวิธีวิวัฒนาการพิเศษอย่างที่ไม่มีในหมีชนิดอื่นไม่มีคำตอบ

หลักฐานที่ได้ช่วยให้นักวิจัยได้ข้อสรุป

“แม้นิ้วหัวแม่มือปลอมของแพนด้าไม่ได้สง่างามหรือคล่องแคล่วที่สุดแต่ก้อนเล็กๆ ที่ยื่นออกมาที่ข้อมือก็สามารถช่วยป้องกันไม่ให้ไผ่หลุดออกจากนิ้วที่งอได้” หวังให้เหตุผล

ฟอสซิลดังกล่าวพบใกล้เมืองจ้าวตงทางตอนเหนือของยูนนาน รวมถึงนิ้วหัวแม่มือเทียมนิ้วหนึ่งที่ยาวกว่าในแพนด้าสมัยใหม่ แต่ไม่มีกรงเล็บโค้งเข้าด้านในตรงปลายนิ้ว ซึ่งตามรายงานกล่าวว่ากรงเล็บและเนินเนื้อรอบฐานนิ้วหัวแม่มือพัฒนาไปตลอดเวลา เพราะต้องรองรับน้ำหนักตัวแพนด้า

แพนด้าเปลี่ยนมากินไผ่แทนที่จะเป็นอาหารประเภทเนื้อทุกชนิดเหมือนบรรพบุรุษเมื่อหลายล้านปีก่อนซึ่งไผ่นั้นมีสารอาหารต่ำแต่มีให้กินได้ตลอดทั้งปีทางตอนใต้ของจีน พวกมันกินอาหารนานถึง 15 ชั่วโมงต่อวัน แพนด้าโตเต็มวัยสามารถกินไผ่วันละ 45 กิโลกรัม แต่แม้อาหารหลักคือพืชแต่ก็ทราบกันดีว่า บางครั้งแพนด้าป่าก็ล่าสัตว์เล็กๆ ด้วยเหมือนกัน