จีนว่ายังไง! หลังพบแหล่งแร่หายากใหญ่สุดในยุโรป

แร่หายาก หรือ Rare Earth ที่ถือเป็นไพ่ใบสำคัญของจีนในการทำสงครามการค้ากับสหรัฐ กลับมาเป็นประเด็นให้พูดถึงอีกครั้งหลังจากสำนักข่าวชั้นนำโลกอย่างบีบีซีและรอยเตอร์ รายงานว่า  LKAB บริษัทเหมืองแร่ของรัฐบาลสวีเดน ค้นพบแหล่งแร่ที่เป็นแหล่งกลุ่มแร่ธาตุหายากขนาดกว่า 1 ล้านตัน ถือว่าใหญ่ที่สุดในทวีปยุโรป โดยเหมืองแห่งนี้ตั้งอยู่ทางตอนเหนือของสวีเดน 

 

แร่หายากสำคัญอย่างไร

แร่หายากพวกนี้ถูกนำไปใช้ในการผลิตสินค้าหลายประเภท ตั้งแต่โทรศัพท์มือถือไปจนถึง ขีปนาวุธทางการทหาร ที่สำคัญ การค้นพบครั้งนี้ถือเป็นการค้นพบครั้งสำคัญ ที่จะมีผลต่อการเปลี่ยนผ่านสู่การใช้พลังงานสีเขียว ท่ามกลางการคาดการณ์ว่า จะมีความต้องการรถไฟฟ้าและกังหันลมเพิ่มขึ้นอีกมากในอนาคต

“เอ็บบา บุช” รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงานของสวีเดน กล่าวเมื่อวันพฤหัสบดี(12 ม.ค.)ว่า สหภาพยุโรป (อียู) พึ่งพาแร่หายากจากประเทศอื่นมากไป พร้อมทั้งเรียกร้องให้มีการเปลี่ยนแปลงในกระบวนการผลิตกระแสไฟฟ้า พร้อมทั้งเรียกร้องให้อียูพึ่งพาตนเอง และเป็นอิสระจากรัสเซียกับจีน จะเริ่มต้นการทำเหมืองแร่หายากอย่างเป็นรูปธรรม

ตอนนี้ ในยุโรป ยังไม่มีการขุดทำเหมืองแร่หายาก ทำให้ 98% ของแร่ชนิดนี้ ที่ใช้ในทวีปยุโรปในปี 2564  มาจากการนำเข้าจากจีน และถึงแม้ว่าการพบแหล่งแร่หายากครั้งนี้จะถือว่าใหญ่ที่สุดในยุโรป ปริมาณของแร่ที่พบก็ยังถือว่าเป็นส่วนน้อยเมื่อเทียบกับปริมาณแร่หายากของโลกที่ถูกสำรองไว้ทั้งหมด ซึ่งอยู่ที่ประมาณ 120 ล้านตัน

 

คาด 10-15 ปี นำมาใช้ได้เชิงพาณิชย์

แร่หายากเป็นแร่ที่มีองค์ประกอบของกลุ่มธาตุ 17 ชนิด ซึ่งในธรรมชาติโดยทั่วไปจะมีปริมาณน้อย แต่มีคุณสมบัติพิเศษ บางอย่างที่แตกต่างจากโลหะทั่วไป เช่น เป็นตัวนำที่ดีกว่า เก็บประจุไฟฟ้าได้ดีกว่า บางชนิดทนความร้อนสูง และทนทานต่อการกัดกร่อน 

 

สำนักงานสำรวจธรณีวิทยาสหรัฐระบุว่า จริง ๆ แล้ว แร่ธาตุเหล่านี้มีอยู่มากมายบริเวณแผ่นเปลือกโลก เพียงแต่ในโลกนี้มีการทำเหมืองแร่โลหะหายากอยู่ในไม่กี่ประเทศ และการสกัดแร่โลหะหายาก ไม่ใช่เรื่องง่ายและยังส่งผลเสียต่อสิ่งแวดล้อม

"ยาน โมสตอร์ม"ประธานคณะเจ้าหน้าที่บริหาร( ซีอีโอ)LKAB กล่าวว่า กว่าที่แร่หายากที่ถูกค้นพบในสวีเดนจะไปปรากฏอยู่ในผลิตภัณฑ์ต่างๆ น่าจะต้องใช้เวลาประมาณ 10-15 ปี เนื่องจากขั้นตอนการขออนุญาตจะใช้เวลานาน เพราะต้องมีการประเมินความเสี่ยงด้านสิ่งแวดล้อมด้วย  ซึ่งเขาเรียกร้องให้หน่วยงานรัฐบาลช่วยเร่งขั้นตอนการดำเนินการให้เร็วขึ้น เพื่อให้มั่นใจว่าจะมีการขุดเหมืองหาแร่ หายากในยุโรปเพิ่มขึ้น

 

แต้มต่อของจีนในสงครามการค้ากับสหรัฐ

ในช่วงที่สหรัฐและจีนทำสงครามการค้ากันอย่างดุเดือด จีนส่งสัญญาณให้เห็นว่าอาจจะจำกัดการส่งออกแร่หายากไปยังสหรัฐ แม้แต่สำนักงานสำรวจธรณีวิทยาของสหรัฐ ยังยอมรับว่าแร่ธาตุเหล่านี้ มีความสำคัญต่อเศรษฐกิจและการป้องกันประเทศ

 

เหมืองแร่ในจีนผลิตแร่โลหะหายากคิดเป็น 70% ของผลผลิตทั้งโลก ที่เหลือเป็นการผลิตในเมียนมา ออสเตรเลีย และสหรัฐกับอีก 2-3 ประเทศ แถมจีนยังเป็นผู้ผลิตออกไซด์ของโลหะที่ได้จากกระบวนการถลุงแร่หายาก คิดเป็นสัดส่วนเกือบ 90% ที่เหลือผลิตโดยบริษัทของออสเตรเลียซึ่งดำเนินงานในมาเลเซีย และรัฐบาลจีนระบุว่า ในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา การส่งออกออกไซด์ของโลหะหายากของจีน เพิ่มเกือบ 2 เท่า

 

สหรัฐมีโอกาสทำอุตฯแร่หายากได้หรือไม่

คำตอบคือเป็นไปได้ แต่ต้องใช้เวลา และหากตัดจีนออกไป แหล่งแร่หายากจะยิ่งลดลงไปอีก  และในความเป็นจริงแล้ว สหรัฐเคยเป็นผู้ผลิตแร่หายากรายใหญ่ที่สุดของโลก จนกระทั่งช่วงทศวรรษ 1980

ส่วนจีนเคยจำกัดการส่งออกแร่หายากในปี 2563 โดยทำกับญี่ปุ่น ช่วงที่มีข้อพิพาทด้านพรมแดนระหว่างกัน  ซึ่งถ้าหากว่าจีนจำกัดการส่งออกแร่หายากให้สหรัฐจริง ก็อาจจะส่งผลกระทบรุนแรงต่ออุตสาหกรรมสำคัญของสหรัฐทั้งระบบ ซึ่งมีมูลค่าหลายล้านล้านดอลลาร์สหรัฐที่ล้วนต้องพึ่งพาแร่โลหะหายากทั้งสิ้น

การค้นพบแร่หายากในสวีเดนจึงน่าจะสร้างแรงกระเพื่อมในอุตสาหกรรมแร่หายากของโลกได้บ้างไม่มากก็น้อย และน่าจะเป็นความเคลื่อนไหวที่ทำให้จีน สหรัฐดำเนินการอย่างหนึ่งอย่างใดเพื่อปกป้องอุตสาหกรรมในประเทศของตน