18 สิ่งประหลาดแห่งยูนนาน : จากแปลกแยกเป็นดึงดูด

​มณฑลยูนนานเป็นดินแดนแปลกหน้าของชาวจีนแผ่นดินใหญ่มานานแล้ว สมัยโบราณยูนนานถือเป็นจีนนอก เป็นคนละเผ่าชน คนละวัฒนธรรม อำนาจปกครองฮั่นได้ผนวกพื้นที่ยูนนานมาปกครองเป็นเรื่องเป็นราว และต่อเนื่องสืบมาก็หลังจากราชวงศ์หยวน (มองโกล) ด้วยความที่มีภูมิประเทศเป็นภูเขาสลับซับซ้อน ภูมิอากาศร้อนชื้นในแถบใต้ลงไป และมีชนเผ่าอนารยชน

​ภาพความทรงจำของชาวฮั่น ถูกระบายภาพเป็นดินแดนของพิษและแมลงในนิยายบู๊ ขณะที่ในความเป็นจริง ยูนนานเป็นมณฑลยากจน และพัฒนาช้ากว่ามณฑลทางฟากตะวันออก วิถีชีวิตของคนยูนนานหลายๆ อย่างจึงดูแปลกประหลาดในสายตาของชาวฮั่น จนเกิดเป็นสำนวน หยุนหนานชือปาก้วย ... ​“云南十八怪”---- 18 สิ่งประหลาดแห่งยูนนาน”  

ศัพท์ 怪 ก้วย ตัวสุดท้าย บางพจนานุกรมแปลว่า ปิศาจ ซึ่งก็สามารถเรียกได้เช่นกันตามบริบทของถ้อยคำ ในที่นี้เลือกใช้คำว่าประหลาดน่าจะตรงกว่า เพราะตัวประหลาดกังหนำอาจารย์ของเอี้ยก้วย ศัพท์เดิมท่านเขียนว่าเจียงหนานฉีก้วย 江南七怪 ใช้คำว่า ก้วยบ่งบอกความแปลกประหลาดลักษณะเดียวกัน 

​18 แปลกประหลาดแห่งยูนนาน มีหลายเวอร์ชัน ความประหลาดแบบเก่าๆ ของยุคโน้นมีความเปลี่ยนแปลงจนไม่ประหลาดไปแล้วก็มีสารานุกรมออนไลน์ baike.baidu ชี้ว่า สำนวนนี้อธิบายถึงปรากฏการณ์หรือวิถีชีวิตที่แปลกประหลาดและแปลกประหลาด อันเป็นผลมาจากที่ตั้งทางภูมิศาสตร์และประเพณีพื้นบ้านของยูนนาน สิ่งประหลาดทั้งสิบแปดแห่งยูนนานมีหลายเวอร์ชัน ปรากฏการณ์บางอย่างก็ค่อยๆ หายไป บางอย่างยังคงอยู่ และบางคำก็เกินจริง ด้วยการพัฒนาของสังคม การสร้างเศรษฐกิจที่เปลี่ยนแปลงไป

​ในที่นี้จะขอยกเวอร์ชันที่แพร่หลายมาเล่าสู่ถึงความประหลาดทั้ง 18 ดังต่อไปนี้

ประการที่หนึ่ง - หุงข้าวด้วยกระบอกไม้ไผ่: ชาวฮั่นรู้สึกประหลาดที่คนยูนนานหุงข้าวและใช้ไม้ไผ่ประกอบอาหาร

​ประการที่สอง - ขายนมเป็นพัด: หรือทำนมวัวให้เป็นแผ่น ชาวไป๋ที่ต้าหลี่ สามารถผลิตแผ่นนมเปรี้ยวรูปพัดที่ทำจากนมผ่านกระบวนการพิเศษ เรียกว่า หรูช่าน 乳扇 เป็นที่นิยมในหมู่ครัวเรือนหลายพันครัวเรือนในมณฑลยูนนาน แต่กลายเป็นของแปลกจากสายตาชาวฮั่น  

​ประการที่สาม - ก๋วยเตี๋ยวเส้นไหม: เส้นก๋วยเตี๋ยว หมี่เซี่ยน 米线 ทำจากข้าวมีลักษณะเฉพาะ และวิธีการกินแตกต่างจากชาวฮั่น เรียกว่า "เส้นไหม" หรือ "เส้นหมี่ข้ามสะพาน" “过桥米线” 

ประการที่สี่ - การใช้หมวกฟางเป็นฝาหม้อ: ที่จริงคือฝาหม้อที่สานคล้ายหมวกฟางทรงสูง ชาวฮั่นเห็นเป็นแปลกว่า เอาหมวกไปทำฝาหม้อ

 การใช้หมวกฟางเป็นฝาหม้อ

ประการที่ห้า -  ก้อนแป้งข้าวเรียกว่าก้อนเหยื่อ 粑粑叫: ในสมัยโบราณในที่ราบภาคกลาง ข้าวจะถูกนึ่งเพื่อทำอาหารแห้งรูปเค้ก และของว่างที่เรียกว่า "เหยื่อล่อ" ซึ่งง่ายต่อการพกพาและรับประทานมีรสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ เมื่อพูดถึง "เหยื่อ" มันก็เหมือนกับเหยื่อตกปลา รูปลักษณ์ของอาหารประหลาดไปจากที่ชาวฮั่นคุ้นเคย

​ประการที่หก - ขายไข่มัดด้วยหญ้า: กว่า 90% ของมณฑลยูนนานเป็นภูเขา และถนนเป็นหลุมเป็นบ่อและขรุขระ ชาวบ้านออกไปตามถนนเพื่อขายไข่และห่อด้วยหญ้าเพื่อป้องกันไม่ให้เปลือกไข่แตกและอำนวยความสะดวกในการขาย ที่จริงก็คือภูมิปัญญาใช้ฟางเป็นแพ็กเกจจิ้งมัดไข่เป็นพวงรวมกันให้ถือสะดวกและปลอดภัยไม่แตกง่ายเวลาเดินทาง กลับเป็นเรื่องน่าประหลาดสำหรับคนต่างถิ่น  

ขายไข่มัดด้วยหญ้า ป้องกันไม่ให้เปลือกไข่แตก

ประการที่เจ็ด - ตั๊กแตนสามตัวในจานเดียว: แหล่งอาหารยูนนาน ภายใต้เงื่อนไขทางประวัติศาสตร์บางประการ ผู้คนกินตะไคร่น้ำ เห็ด หนอนไม้ไผ่ ดักแด้ ผึ้ง และตั๊กแตนทอด ซึ่งดูแปลกและมีรสชาติกรอบและอร่อย ของประหลาดสิ่งนี้ออกจะบูลลี่กลายๆ ถึงรสนิยมการกิน แถมตั๊กแตนของยูนนานก็ตัวใหญ่มากขนาดสามตัวเต็มจาน

​ประการที่แปด - ไก่นึ่งขายในหม้อดินมีรู 土锅通洞蒸鸡卖: ว่ากันว่าในสมัยโบราณเพื่อยกย่องเจ้าเมือง พ่อครัวที่ฉลาดใช้หม้อดินมีรูนึ่ง "ไก่หม้อนึ่ง" ที่มีกลิ่นหอมและนุ่มมาก และยังหมายถึง "การปลูกฝังความชอบธรรม" หม้อที่ออกแบบให้มีรูอากาศโผล่ขึ้นมากลางหม้อมีน้ำซุปรอบๆ เป็นนวัตกรรมของคนยูนนานและเป็นเรื่องแปลกของชาวฮั่น 

ประการที่เก้า - ใช้เพลงเพื่อแสดงความรัก: ชนกลุ่มน้อยในยูนนานเก่งในการร้องเพลงและเต้นรำ ในช่วงเทศกาลและงานเฉลิมฉลอง การร้องเพลงเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ การร้องเพลงในแทบทุกวาระรวมถึงการเกี้ยวพาราสีของชนเผ่า เป็นของแปลก​

ประการที่สิบ - บ้องสูบยาไม้ไผ่: ยูนนานอุดมไปด้วยทรัพยากรไม้ไผ่ และมีการใช้ไม้ไผ่กันอย่างแพร่หลาย บ้องสูบยาไม้ไผ่จะมีลักษณะพิเศษคือควันจะไหลผ่านท่อไม้ไผ่ที่กักเก็บน้ำไว้ และเมื่อสูดเข้าไปก็จะเกิดเสียงกึกก้องเป็นจังหวะ ทำให้ชุ่มคอ มีทั้งเสียง สี และรสชาติ เป็นของประหลาด

ไก่นึ่งขายในหม้อดินมีรู 土锅通洞蒸鸡卖

​ประการที่สิบเอ็ด - พรมแดนน้ำ: ขอบเขตระหว่างปลาในทะเลสาบ Xingyun  กับทะเลสาบ Fuxian แม้ว่าน้ำจะเชื่อมต่อกัน แต่ปลาในทะเลสาบทั้งสองนั้น ไม่มีปฏิสัมพันธ์กัน ไม่ว่ายข้ามไปมาหากัน  เป็นของประหลาดของปรากฏการณ์ธรรมชาติ  

ประการที่สิบสอง - เจ้าสาวควร สวม แว่นกันแดด: วันก่อนวันแต่งงาน เจ้าสาวจะร้องไห้หนักมาก ดังนั้นเมื่อร้องไห้ ดวงตาของคุณจะบวมจากการร้องไห้ในวันแต่งงาน ข้อนี้ชาวฮั่นสื่อว่าชนเผ่ายูนนานเสียใจเมื่อต้องแต่งงาน

ประการที่สิบสาม - ผู้ชายอุ้มลูก และต้องพาลูกไปเที่ยวด้วย: ในสายตาของชาวฮั่น นี่เป็นการพลิกกลับบทบาท แต่จริงๆ แล้วหมายความว่าพวกเขาไม่เข้าใจความเท่าเทียมกันระหว่างชายและหญิง ภูเขาในยูนนานนั้นสูงและทางลาดสูงชันสมควรที่ผู้ชายจะอุ้มลูกไม่ให้พลัดตกในระหว่างเดินทาง

ประการที่สิบสี่ - สวมใส่เสื้อผ้าแบบเดียวกันในทุกฤดูกาล:  เขาอธิบายว่า คุนหมิงเป็นที่รู้จักในชื่อ "เมืองแห่งฤดูใบไม้ผลิ" อุณหภูมิเฉลี่ยทั้งปีอยู่ระหว่าง 21 องศาถึง 10 องศา "การสวมเสื้อผ้าแบบสุ่มในทุกฤดูกาล" กลายเป็นลักษณะเด่นของคุนหมิง ต่างจากพื้นที่อื่นซึ่งต้องสวมใส่เสื้อกันหนาวในฤดูหนาว ฤดูกาลแตกต่างกันมาก

ประการที่สิบห้า - หินอ่อนขายเป็นภาพวาด: คนยูนนานนิยมสะสมหินอ่อนมีเนื้อละเอียด เรียบเนียน ชุ่มชื้น และมีลวดลายที่สดใส หินอ่อนที่มีองค์ประกอบและสีสันสวยงามเรียกว่าภาพวาดหิน ธรรมชาติ มีคุณค่าทางศิลปะสูง และขายเป็น "ภาพวาดหิน" เป็นรสนิยมที่แตกต่างจากชาวฮั่น

ประการที่สิบหก - รถไฟไม่เร็วเท่ากับรถยนต์: ที่จริงความประหลาดข้อนี้ไม่มีแล้ว แต่ยังคาอยู่ในความทรงจำของผู้คน เพราะรถไฟยูนนานในสมัยก่อนประหลาดจริงๆ เป็นรถยุคฝรั่งเศสทำทางรถไฟเชื่อมมาจากเวียดนาม ใช้รางขนาดเล็กกว้าง 72 ซม. ทั้งต้องผ่านป่าเขาสูงแล่นช้ามาก จนถูกค่อนขอดว่ารถไฟที่นี่วิ่งช้ากว่ารถยนต์

ประการที่สิบเจ็ด - 石头生在云天外 หินถือกำเนิดนอกท้องฟ้า: อาจจะสื่อไม่ตรงความหมายเท่าไหร่ ความประหลาดข้อนี้ก็คือรูปทรงของก้อนหินและภูเขาในยูนนาน เป็นหินรูปแปลก ๆ พุ่งสูงชะลูดบ้าง เป็นยอดแหลมมากมายบ้าง ราวกับมาจากโลกอื่นเป็นคำเปรียบเปรย

ประการที่สิบแปด - ดอกไม้บานตลอดทั้งปี:  ภูมิอากาศของยูนนานและแสงแดดที่อุดมสมบูรณ์ตลอดทั้งปี ทำให้ดอกไม้ของยูนนานบานตลอดทั้งปี  เป็นดินแดนแห่งพืชพรรณ

สำนวนความประหลาด 18 ประการของยูนนานที่แพร่หลายแต่เดิม กลายมาเป็นต้นทุนพิเศษของยูนนานในวันนี้ เพราะกลายเป็นเครื่องดึงดูดให้ชาวจีนต่างมณฑลเข้ามาพิสูจน์ความแปลก ข้าวหลามที่สิบสองปันนาและอาหารพื้นเมืองขายดี เช่นเดียวกับนมชีสแผ่นที่ต้าหลี่

ล่าสุดความแปลกประหลาดใหม่ที่ดึงดูดนักท่องเที่ยวต่างมณฑลมาเยี่ยมชมคือ ป่าดิบลึกลับของเทือกเขาอ้ายลาว ซึ่งแต่เดิมเป็นเทือกเขาสูงใหญ่ป่ารกชัฏกั้นขวางยูนนานตะวันออกตะวันตก มีสัตว์ป่าหลายชนิดและอันตราย เกิดมีบล็อกเกอร์สื่อสังคมเข้าไปทำคอนเทนท์ความเถื่อนและอันตรายดังกล่าวเผยแพร่ออกมา 

จนชาวจีนที่อยากจะไปสัมผัสป่าดิบดั้งเดิม ต่างแห่ไปเช็คอินระหว่างเทศกาลวันหยุดยาวเมื่อเดือนตุลาคม 2567 ที่ผ่านมากว่า 6 หมื่นคน ความแปลกประหลาดของยูนนานซึ่งเคยถูกเสียดสีด้อยค่าแปลกแยก ตอนนี้กำลังเป็นจุดขายนำมาซึ่งรายได้ให้กับผู้คน

 

 

 

..........................................

เขียนโดย บัณรส บัวคลี่ คอลัมน์จุดประกายความคิด กรุงเทพธุรกิจ