สิ่งของสำคัญที่คนจีนขาดไม่ได้ ช่วงโค้งสุดท้าย ก่อนเดินหน้าสู่ปีใหม่

เข้าสู่ช่วงโค้งสุดท้ายของปี 2564 แล้ว ก่อนที่จะมุ่งหน้าสู่ "ปีใหม่ 2565" ซึ่งในประเทศจีน แม้จะให้ความสำคัญกับวันปีใหม่จีน หรือ "ตรุษจีน" มากกว่า "วันปีใหม่สากล" แต่เราก็จะได้เห็นการตระเตรียมสิ่งของ มอบของขวัญให้แก่กันตั้งแต่เดือนธันวาคมเช่นกัน เพราะมีเทศกาลสำคัญที่ทั้งคนจีนยุคเก่าและยุคใหม่ให้ความสำคัญ "อ้ายจง" จึงขอนำมาบอกเล่าเก้าสิบว่า "สิ่งของอะไรบ้าง ที่ถือเป็นสิ่งสำคัญในช่วงเดือนธันวาคม ก่อนเปลี่ยนปีศักราชใหม่"

สิ่งสำคัญที่คนจีนเตรียมพร้อมช่วงโค้งสุดท้ายของปี

• “ขนมบัวลอย” ทำไมต้องบัวลอย?

ในช่วงวันที่ 21-22 ธันวาคมของทุกปี เรียกว่า วันเหมายัน (อ่านว่า เห-มา-ยัน) เป็นวันที่ช่วงเวลากลางวันสั้นที่สุด และกลางคืนยาวที่สุดในรอบปี ถือเป็นวันที่อากาศหนาวเย็นสำหรับประเทศทางซีกโลกเหนือ และจะตรงกันข้ามกันสำหรับประเทศทางซีกโลกใต้ โดยส่งผลมาจากการที่ดวงอาทิตย์ขึ้นทางตะวันออกเฉียงไปทางใต้มากที่สุด และตกทางทิศตะวันตกเฉียงไปทางใต้มากที่สุดเช่นกัน   

ประเทศจีน เป็นประเทศที่อยู่ทางซีกโลกเหนือ และคนจีนสังเกตปรากฏการณ์นี้มาตั้งแต่สมัยโบราณ จึงได้ถือเอาวันนี้เป็นอีกหนึ่งวันสำคัญ เรียกว่า 冬至节 เทศกาลตงจื้อ 

ตามความเชื่อของคนจีนที่มีมาแต่โบราณ "เทศกาลตงจื้อ" มีความสำคัญมาก เป็นวันที่ทุกคนในครอบครัวจะกลับมาบ้าน มารวมตัวกันกินข้าวพร้อมหน้าพร้อมตา และฉลองด้วยการกินขนม 汤圆 ทังหยวน ขนมที่มีลักษณะคล้ายกับบัวลอยของไทย ถือเป็นขนมประจำเทศกาลตงจื้อของจีน การกินขนมทังหยวน ยังมีจุดประสงค์แฝงคือ กินแล้วทำให้ร่างกายอบอุ่น ช่วยคลายหนาวได้

หากใครได้ดูภาพยนตร์สามก๊ก ตอนศึกผาแดง จะเห็นฉากที่เล่าปี่ปั้นขนมชนิดนี้ โดยมีการกล่าวว่า การทำขนมทังหยวน เป็นการนำแป้งและน้ำตาลมารวมกัน เหมือนกับทุกคนในครอบครัว (合家团圆) กลับมาอยู่พร้อมหน้าพร้อมตากันอีกครั้ง

นอกจากนี้ กองทัพของซุนกวน ยังมีการกินทังหยวนในเทศกาลตงจื้อ และ เรียกขวัญกำลังใจให้ทุกคนเอาชนะศึกโจโฉให้ได้เพื่อจะได้กลับมาฉลองมื้อใหญ่ในเทศกาลตงจื้อหลังเสร็จศึก 

• “เกี๊ยว” อีกหนึ่งอาหารสุดขายดีในวันเหมายัน

ขณะที่ทางภาคใต้นิยมกินขนมบัวลอยจีน หรือทังหยวน ในเทศกาลตงจื้อ วันเหมายันทางเหนือของจีนจะกิน “เกี๊ยว” มากกว่า จะเกี๊ยวนึ่ง เกี๊ยวต้ม เกี๊ยวน้ำ ได้หมดเลย

โดยมีตำนานเล่าขานสืบต่อกันมาว่า หากไม่กินเกี๊ยวในเทศกาลตงจื้อ หูของผู้นั้นจะแข็งและหลุดออกมา เรื่องนี้ถือเป็นกุศโลบายของคนจีนตั้งแต่สมัยโบราณ เพราะในวันเหมายัน จัดเป็นช่วงอากาศหนาวจัด  จึงต้องทำให้ร่างกายอบอุ่นเข้าไว้

อ้ายจง พูดถึงของกิน ทั้งขนมบัวลอย และเกี๊ยว ไปแล้ว ขอเปลี่ยนมาเป็นผลไม้กันบ้าง 

• “แอปเปิ้ล” สิ่งสำคัญที่คนจีนมอบให้กันในคืนคริสต์มาสอีฟ

“แอปเปิ้ล” เป็นผลไม้ที่เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งที่คนจีนมักมอบให้กันในคืนก่อนคริสต์มาส หรือที่เรียกกันว่า คริสต์มาสอีฟ 24 ธันวาคมของทุกปี คนจีนยุคใหม่เปิดรับและปรับตัวเข้ากับวัฒนธรรมโลกตะวันตก การเฉลิมฉลองคริสต์มาสอีฟและเทศกาลคริสต์มาสเป็นอีกหนึ่งหลักฐานบ่งชี้เรื่องนี้ได้เป็นอย่างดี

คริสต์มาสอีฟ หรือที่คนจีนเรียกว่า ผิงอันเย่ (平安夜) มีความหมายว่า คืนแห่งคงามสงบสุข (Silent night) เป็นวันที่เราจะเห็นคนจีน ให้แอปเปิ้ลแก่กัน เนื่องจากแอปเปิ้ลในภาษาจีนเรียกว่า ผิงกั่ว พ้องเสียงกับคำว่า ผิง ในคำ ผิงอัน ที่แปลว่า สงบสุข ดังนั้น การให้แอปเปิ้ลก็เพื่อเป็นการอวยพรให้คนที่ได้รับพบแต่สิ่งที่ดี ชีวิตราบรื่น สงบสุข

สมัยที่อ้ายจงอยู่ประเทศจีน ไปไหนมาไหนในเมืองจีนก็จะเห็นคนขายแอปเปิ้ลจำนวนมาก โดยส่วนใหญ่พ่อค้าแม่ค้าจะนำแอปเปิ้ลมาตกแต่งเพิ่ม ห่อด้วยกระดาษของขวัญให้สวยงาม รวมถึงขายรวมกับของชนิดอื่นๆ อย่าง ช็อกโกแล็ตเฟอร์เรโร่เพื่ออัปเกรดราคา เหมือนกับการขายดอกไม้ช่วงวาเลนไทน์ ราคาที่ขายก็มีตั้งแต่ไม่กี่หยวน ไปจนถึงหลายร้อยหยวนเลยทีเดียว (หลักสิบจนถึงหลักพันบาท)

นอกจากแอปเปิ้ล หลายคนยังนิยมให้ส้มแก่กัน หรือไม่ก็ซื้อส้มมากินเอง เพราะส้มหรือที่ในภาษาจีนเรียกว่า 橙子 เฉิงจึ เสียงคล้าย 成 เฉิง ที่แปลว่าสำเร็จ การให้ส้มจึงมีความหมายว่า 心想事成 (ซินเสี่ยงซื่อเฉิง) สมหวังทุกสิ่ง

จากการสังเกตของผู้เขียนเอง ปัจจุบัน คนจีนรุ่นใหม่ จะซื้อสินค้าอื่นๆ เพื่อเป็นของขวัญ นอกเหนือไปจากแอปเปิ้ลหรือส้ม เช่น เครื่องสำอาง ผลิตภัณฑ์สกินแคร์ เป็นต้น

ผู้เขียน : ภากร กัทชลี (อ้ายจง) อาจารย์ประจำภาควิชาการตลาด คณะบริหารธุรกิจ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่