โลกดิจิทัลหลังโควิด-19 | ธราธร รัตนนฤมิตศร

ข้อมูลและสารสนเทศในทุกรูปแบบถูกแปลงเป็นดิจิทัล แล้วกระจายไปสู่มือของทุกคนผ่านอุปกรณ์คอมพิวเตอร์และสมาร์ทโฟนยุคใหม่ การมาของโควิด-19 ได้ส่งผลเร่งให้โลกดิจิทัลไปถึงในทุกปริมณฑลและทุกกลุ่มของประชาชนอย่างรวดเร็ว 

ทำให้เกิดระบบการทำงานจากบ้าน (work from home) และกำลังยกระดับเป็นการทำงานจากที่ไหนก็ได้ (work from anywhere) ซึ่งเป็นโอกาสของทั้งองค์กรและพนักงานที่จะสามารถออกแบบชีวิตการทำงานใหม่ให้สอดคล้องกับความจำเป็นและความชอบส่วนบุคคล 

นอกจากนี้ ยังนับเป็นโอกาสอันดีของประเทศที่จะส่งเสริมให้เกิดการกระจายตัวของการตั้งหลักแหล่งของคนทำงานใหม่ ที่ไม่จำเป็นต้องมากระจุกตัวอยู่ในกรุงเทพหรือเมืองใหญ่อีกต่อไป

 เราเห็นกระแสการกลับไปทำงานที่บ้านเกิดต่างจังหวัด หรือการเสาะหาสถานที่ที่เหมาะสมกับการใช้ชีวิต เพื่อลงหลักปักฐานใหม่แล้วใช้ชีวิตการทำงานผ่านระบบดิจิทัลทางไกล

 ซึ่งหากปรากฏการณ์นี้เกิดขึ้นขนานใหญ่ มีแรงส่งจากองค์กรที่เห็นข้อดีของการทำงานในรูปแบบใหม่และแรงสนับสนุนจากภาครัฐที่มองเห็นโอกาสนี้ ก็จะช่วยปรับโฉมประเทศไทยใหม่ให้เกิดการกระจายความเจริญไปสู่พื้นที่ต่างๆ ทั่วประเทศได้
 

ปรากฏการณ์การทำงานจากที่ไหนก็ได้ (work from anywhere) เป็นปรากฏการณ์สำคัญที่เกิดขึ้นทั่วโลก เราเคยมีกลุ่ม Digital Nomad ซึ่งเป็นกลุ่มคนทำงานดิจิทัลที่เร่ร่อนใช้ชีวิตตามเมืองต่างๆ ทั่วโลก โดยมักเป็นกลุ่มทำงานอิสระ (freelance) 

แต่โลกหลังโควิด-19 การทำงานแบบ Digital Nomad จะไม่จำกัดกับกลุ่มทำงานอิสระอีกต่อไป เนื่องจากกลุ่มคนทำงานในระบบองค์กรก็สามารถทำงานจากที่ไหนก็ได้เช่นเดียวกัน ดังนั้น ประเทศไทยและเมืองต่างๆ ของประเทศไทยที่เห็นถึงโอกาสนี้ ก็ควรมองหายุทธศาสตร์การนำเมืองของตนเข้าไปอยู่ในจุดหมายปลายทางหนึ่งของการเป็นที่รองรับการเข้ามาทำงานของคนทำงานยุคใหม่นี้ 

การปฏิวัติจากโลกอนาล็อคไปสู่โลกดิจิทัลที่ผ่านมา แม้จะเปลี่ยนโลกไปอย่างมาก แต่การปฏิวัติโลกดิจิทัลยังมาเพียงไม่ถึงครึ่งทางเท่านั้น เนื่องจากเป็นการแปลงข้อมูลทั้งหมดให้อยู่ในรูปแบบดิจิทัลและแลกเปลี่ยนกันในระบบเครือข่าย แต่ยังไม่สามารถแลกเปลี่ยนเงินตราหรือมูลค่าต่างๆ ได้ 

ดังนั้น การมาถึงของเทคโนโลยีบล็อกเชน จึงทำให้การปฏิวัติดิจิทัลมีความสมบูรณ์ เพราะสามารถทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนมูลค่าและเงินตราผ่านทางอินเทอร์เน็ตได้ 

ทุกวันนี้ เราจึงกำลังเห็นระบบเศรษฐกิจยุคใหม่ที่กำลังผุดปรากฏขึ้น โดยมีทิศทางของการนำบล็อกเชนมาเป็นฐานในการต่อยอด เพื่อสร้างภูมิทัศน์ระบบเศรษฐกิจใหม่ ที่จะปรับเปลี่ยนโฉมหน้าของโลกไปอย่างมาก 

เช่น การออกสกุลเงินคริปโทเคอร์เรนซี่ การสร้างสรรค์งานศิลปะดิจิทัลแล้วขายกรรมสิทธิ์ในรูปแบบ NFT การเกิดขึ้นขององค์กรกระจายอำนาจหรือ Dao (Decentralized Autonomous Organizations) บนเว็บ 3.0 และการพัฒนาเมตาเวิร์ส (Metaverse) เป็นต้น

ที่ผ่านมาตลอดอารยธรรมมนุษย์ มนุษย์เราพยายามกระจายเศรษฐกิจไปที่พรมแดนใหม่ๆ เสมอ (New Frontier) เมื่อพื้นที่ไหนพัฒนาเต็มศักยภาพ เราก็แสวงหาพื้นที่ใหม่ๆ มาโดยตลอด เมื่อเทคโนโลยีบล็อกเชนเป็นโครงสร้างพื้นฐานที่ทำให้สามารถแลกเปลี่ยนมูลค่ากันในโลกอินเทอร์เน็ตได้แล้ว 

การพัฒนาระบบเศรษฐกิจใหม่ในโลกดิจิทัลจึงสามารถเกิดขึ้นได้  โดยพรมแดนระบบเศรษฐกิจใหม่ในเมตาเวิร์ส (Metaverse Economy) จึงเป็นหมุดหมายสำคัญของระบบเศรษฐกิจที่กำลังมีการสร้างสรรค์ขึ้นเพื่อให้เกิดอย่างสมบูรณ์ในอนาคตอันใกล้  

ส่วนในระยะไกลต่อไป พรมแดนใหม่ของระบบเศรษฐกิจอาจจะอยู่บนดาวเคราะห์ในอวกาศ เช่น ระบบเศรษฐกิจบนดาวอังคาร (Mars Economy) หรือบนสถานีที่ดวงจันทร์ (Moon Economy)

เมตาเวิร์สเป็นการแบ่งปันสภาพแวดล้อมของโลกเสมือนจริงของผู้คนผ่านทางโลกดิจิทัล เปรียบเหมือนการสร้างสังคมใหม่และระบบเศรษฐกิจขึ้นในโลกใหม่ ผู้ใช้สามารถมีปฏิสัมพันธ์ผ่าน Avatar แบบสามมิติและสามารถติดต่อซื้อขายสินทรัพย์ดิจิทัลหรือสินค้าจริงผ่านการใช้เงินสกุลเงินคริปโท 

ในปีที่ผ่านมามีความเคลื่อนไหวในด้านนี้ค่อนข้างมาก ดังจะเห็นจาก Mark Zuckerberg ได้เปลี่ยนชื่อบริษัท Facebook เป็น Meta และลงทุนมหาศาลเพื่อขับเคลื่อนองค์กรให้พัฒนาเมตาเวิร์ส 

บริษัท Epic Games ได้ขยายโลกเกมออกไป โดยการจัดคอนเสิร์ตของดีเจมาร์ชเมลโล่ ซึ่งมีคนดูทั่วโลกเข้าไปดูคอนเสิร์ตพร้อมกันในโลกเสมือนกว่า 10 ล้านคน! บริษัท Unity ลงทุนพัฒนา Digital Twin เพื่อใช้ในเมตาเวิร์สได้อย่างสมจริง

บริษัท Roblox ได้เป็นพันธมิตรกับบริษัทไนกี้ เพื่อสร้าง Nikeland ซึ่งทำให้ผู้เล่นเกมสามารถแต่งตัวให้อวตารแบรนด์ไนกี้ บิล เกตส์ ได้คาดการณ์ว่าการประชุมอีก 2-3 ปีข้างหน้าจะอยู่ภายใต้โลกสามมิติแบบเมตาเวิร์ส

ทิศทางการปฏิวัติดิจิทัลที่มีมาอย่างต่อเนื่อง และกำลังยกระดับไปสู่การแลกเปลี่ยนมูลค่าบนโลกอินเทอร์เน็ต และสร้างระบบใหม่ในโลกเสมือนจริงดังกล่าว จึงเป็นการเปลี่ยนแปลงที่เราต้องรู้เท่าทัน เพื่อสามารถมองให้เห็นโอกาสและความเสี่ยง เพื่อเตรียมตัวให้พร้อมล่วงหน้าสู่อนาคตอันใกล้นี้.

คอลัมน์ คิดอนาคต
ธราธร รัตนนฤมิตศร
สถาบันอนาคตไทยศึกษา (Thailand Future Foundation)
https://www.facebook.com/thailandfuturefoundation/