จุดยืน และความกังวล ของกลุ่มผู้นำประเทศทั่วโลกใน COP29

การประชุมใหญ่ร่วมกันของ COP29, CMP19 และ CMA6 จัดขึ้นเมื่อวันที่ 13 พฤศจิกายน 2024 เวลา 19.00 น. - 21.30 น. (เวลาท้องถิ่น) ภายในงาน COP29 ที่กรุงบากู สาธารณรัฐอาเซอร์ไบจาน โดยเป็นส่วนหนึ่งของเซกเมนต์ระดับสูง ซึ่งมีตัวแทนรัฐบาลจากประเทศสมาชิกสหประชาชาติทั้งหมด กลุ่มประเทศเหล่านี้เป็นส่วนหนึ่งของกรอบอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (UNFCCC) ปี 1992 และส่วนใหญ่ก็ได้เข้าร่วมข้อตกลงปารีสว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ปี 2015 อีกด้วย

กลุ่ม Umbrella เสนอหาทุน 2 แหล่ง

ตัวแทนจากกลุ่มประเทศ Umbrella ที่ประกอบด้วยประเทศพัฒนาแล้ว คือ ออสเตรเลีย แคนาดา ญี่ปุ่น นิวซีแลนด์ คาซัคสถาน นอร์เวย์ สหพันธรัฐรัสเซีย ยูเครน และสหรัฐอเมริกา กล่าวถึง เงินทุนเพื่อรับมือกับวิกฤติสภาพภูมิอากาศ ควรมาจาก 2 แหล่ง คือ Relevant Sources (แหล่งที่เกี่ยวข้อง) แหล่งครอบคลุมทุกช่องทางการเงินที่เป็นไปได้ จากทั้งภาคเอกชน และภาครัฐ เช่น การลงทุนจากภาคเอกชน การบริจาคจากองค์กรการกุศล สถาบันการเงินระหว่างประเทศ

และ Public Sources (แหล่งที่มาจากภาครัฐ) แหล่งที่มุ่งเน้นจากหน่วยงานรัฐบาล โดยเฉพาะในกลุ่มประเทศกำลังพัฒนา เช่น งบประมาณของรัฐบาล กองทุนสภาพภูมิอากาศสาธารณะ ความช่วยเหลือทวิภาคี และพหุภาคี

"เราสนับสนุน และเป็นแกนหลักของเป้าหมายทางการเงินใหม่ (New Collective Quantified Goal : NCQG) โดยประเทศของกลุ่ม Umbrella ที่ให้การเงินด้านสภาพภูมิอากาศอยู่แล้วให้คำมั่นว่าจะทำเช่นนั้นต่อไป และประเทศใหม่ๆ ที่มีความสามารถ จะต้องก้าวขึ้นมาเพื่อสนับสนุน อย่างไรก็ตาม เราขอให้ NCQG อิงตามชุดนโยบาย และองค์ประกอบเชิงคุณภาพที่ครอบคลุมรวมถึงการเข้าถึง ความยั่งยืนของหนี้สิน นโยบาย และสิ่งจูงใจ และอื่นๆ"

BASIC กีดกันการดำเนินงานอย่างอิสระ

ตัวแทนของกลุ่มประเทศ BASIC ที่ประกอบไปด้วย บราซิล, แอฟริกาใต้, อินเดีย, และจีน กล่าวว่า COP จะครบรอบ 30 ปี การเดินทางร่วมกันในสามทศวรรษนี้มีทั้งขึ้น และลง เพราะความไม่แน่นอนทางการเมืองที่เพิ่มขึ้น และการแบ่งแยก แต่กลุ่ม BASIC ก็มุ่งมั่นที่จะทำหน้าที่เป็นกองกำลังที่สร้างเสถียรภาพของโลก โดยเฉพาะในประเทศทางใต้ของโลก เพื่อเผชิญกับวิกฤติสภาพภูมิอากาศ และมุ่งสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน

NDCs (Nationally Determined Contributions) ซึ่งเป็นแผนการมีส่วนร่วมที่กำหนดระดับชาติของประเทศต่างๆ ควรทำหน้าที่เป็นเครื่องมือในการบรรลุเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) กลุ่มประเทศ BASIC ขอย้ำว่าประเทศกำลังพัฒนามีความเสี่ยงสูงที่สุดต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และการปรับตัว เราขอเรียกร้องให้มีการจัดสรรทรัพยากรอย่างสมดุล โดยขอให้ประเทศที่พัฒนาแล้วเพิ่มการจัดสรรทรัพยากรให้แก่ประเทศกำลังพัฒนาจากระดับปี 2019 ภายในปี 2024 และมีแผนที่ทางที่ชัดเจนไปสู่การจัดสรรเงิน 50:50 ระหว่างเงินสำหรับการปรับตัว และสำหรับการบรรเทาผลกระทบ

“เราขอย้ำว่ามาตรการที่ใช้ในการรับมือกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ รวมถึงมาตรการฝ่ายเดียว ไม่ควรเป็นการเลือกปฏิบัติที่ไม่มีเหตุผลหรือข้อจำกัดที่ไม่มีความเป็นธรรมในการค้าระหว่างประเทศ เราขอเรียกร้องให้ประชาคมระหว่างประเทศร่วมมือกันในแนวหน้าเดียวเพื่อต่อสู้กับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เราตั้งใจที่จะทำงานร่วมกันเพื่อให้แน่ใจว่าประเทศกำลังพัฒนาไม่ได้รับผลกระทบในทางลบจากมาตรการฝ่ายเดียวที่ทำให้การพหุภาคีลดลง และคุกคามการพัฒนาที่ยั่งยืน”

กลุ่ม BASIC มีความกังวลไม่น้อยเกี่ยวกับการเกิด 3 แนวโน้มนี้ ได้แก่ Unilateralism (การกระทำฝ่ายเดียว) ที่ประเทศหนึ่งประเทศใดจะดำเนินการอย่างเป็นอิสระโดยไม่ต้องการความร่วมมือหรือการเห็นชอบจากประเทศอื่น ๆ, Trade Protectionism (การปกป้องการค้า) ที่ใช้เพื่อจำกัดการนำเข้าจากประเทศอื่น, และ Fragmentation (การแตกแยก) ขาดความร่วมมือระหว่างประเทศ

สิ่งเหล่านี้จะทำลายความไว้วางใจ และเป็นอุปสรรคต่อการดำเนินการด้านสภาพภูมิอากาศ นั้น กลุ่ม BASIC ขอเรียกร้องให้เกิดความเป็นเอกภาพทั่วโลกเพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีประเทศ พื้นที่ หรือบุคคลใดถูกทิ้งไว้เบื้องหลัง

EU ผลักดันความเท่าเทียม

ตัวแทนของกลุ่มสหภาพยุโรป (EU) ที่มีสมาชิก 27 ประเทศ กล่าวว่า การดำเนินการด้านสภาพภูมิอากาศเป็นโอกาสทางเศรษฐกิจที่มีประโยชน์หลากหลายต่อสังคม ความเป็นอยู่ และความมั่นคง

แต่นโยบายปัจจุบันกำลังนำพาเราไปสู่ภาวะโลกร้อนที่ 3.1°C และพวกเรากลัวผลกระทบจากการไม่ดำเนินการใดๆ หลังจาก COP28 ที่ดูไบ EU ทำหน้าที่ของตนเองด้วยการดำเนินการตาม Global Stocktake (GST) ภายในประเทศ และระหว่างประเทศ ให้มีความก้าวหน้า น่าเชื่อถือ และสอดคล้องกับเป้าหมาย 1.5°C

บทบาทของเศรษฐกิจหลักที่เข้าร่วมการประชุมผู้นำและ G20 เป็นสิ่งสำคัญ COP28 ได้เสริมสร้างความไว้วางใจของโลกในความร่วมมือพหุภาคี COP29 ต้องส่งสัญญาณว่าเราทุกคนเป็นหนึ่งเดียวกันในการต่อสู้กับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ โดยตอบสนองร่วมกันต่อการดำเนินการ GST อย่างเต็มที่ วางรากฐานสำหรับรอบถัดไปของ NDCs เห็นพ้องกับผลลัพธ์ที่ทะเยอทะยาน และเป็นจริงเกี่ยวกับการเงิน สรุปการเจรจาภายใต้มาตรา 6 และบรรลุความก้าวหน้าที่จำเป็นที่สุดในด้านการลดผลกระทบและการปรับตัว

“เราไม่อยากให้มีการละเลย เรื่องของการดำเนินงานทางด้านความเสมอภาคด้านเพศที่ COP29 ควรต้องทำให้เข้มแข็งขึ้น และมีแผนการดำเนินการด้านเพศที่ชัดเจน และต้องยอมรับการตัดสินใจเกี่ยวกับการทบทวนแพลตฟอร์มชุมชนท้องถิ่น และชนเผ่าพื้นเมือง EU จะยังคงเดินหน้าส่งเสริมความเท่าเทียมทางเพศ และการเสริมสร้างศักยภาพของผู้หญิง และเด็กหญิงทั่วโลก รวมถึงส่งเสริมสิทธิมนุษยชน”

อาหรับกังวลบางประเทศถอนตัว

ตัวแทนแถลงการณ์ในนามของ 22 ประเทศในสันนิบาตอาหรับ กล่าวว่า กลุ่มประเทศอาหรับยังคงยึดมั่นในหลักการของ UNFCCC ได้แก่ หลักการความรับผิดชอบร่วมแต่แตกต่างกัน (CBDR) และควรนำไปปฏิบัติตามมาตรการที่ตกลงกันไว้ นอกจากนั้น ขอให้ดูแบบอย่าง "UAE Consensus” ที่ริเริ่มที่ COP28 ในสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ เพื่อบรรลุเป้าหมายของข้อตกลงปารีส

สันนิบาตอาหรับย้ำว่า ประเทศที่พัฒนาแล้วต้องแสดงความรับผิดชอบตามมาตรา 9 ของข้อตกลงปารีส ในการให้การสนับสนุนทางการเงินแก่ประเทศกำลังพัฒนาเพื่อดำเนินแผนการของประเทศให้สำเร็จในเรื่องความมั่นคงด้านสภาพภูมิอากาศ กลุ่มประเทศอาหรับมายึดหลักการความยุติธรรม

และหลัก CBDR ที่ประเทศต่างๆ ต้องแสดงความรับผิดชอบร่วมกันของประเทศต่างๆ แต่ก็ยอมรับการแสดงความรับผิดชอบที่แตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับระดับของการพัฒนา และศักยภาพทางเศรษฐกิจของแต่ละประเทศ รวมถึงความสำคัญของความร่วมมือระหว่างประเทศ และการสนับสนุนประเทศกำลังพัฒนาเพื่อให้พวกเขาสามารถบรรลุ NDCs ของตน

“เรารู้สึกกังวลที่เห็นบางประเทศถอนตัวจากความก้าวหน้าที่ได้รับใน COP28 ที่ดูไบ และเราสนับสนุนให้ประเทศต่างๆ กลับมาอยู่ในแนวทางที่ถูกต้องใน COP29 ที่บากู”

แอฟริกาสูญเสีย GDP 5%

ตัวแทนกลุ่มประเทศแอฟริกา ในนามของ 54 ประเทศ กล่าวว่า มีความกังวลหลายประการ โดยประการแรก คือ กังวลกับความพยายามของบางฝ่ายในการเจรจาใหม่เกี่ยวกับพันธสัญญาที่เผยแพร่ภายใต้อนุสัญญา และข้อตกลงปารีสผ่านการอภิปรายที่แยกผู้ให้ และผู้รับ ประการที่สอง ปี 2023 ประเทศในแอฟริกาสูญเสีย GDP สูงสุดถึง 5% โดยหลายประเทศทุ่มเทสูงสุดถึง 9% ของงบประมาณชาติในการแก้ไขผลกระทบจากสภาพภูมิอากาศ

ดังนั้น หากไม่มีการดำเนินการที่เหมาะสมด้านเงินช่วยเหลือ ประชาชนที่ยากจนมากกว่า 118 ล้านคนในแอฟริกาอาจต้องเผชิญกับความเสี่ยงสูงจากภัยแล้ง น้ำท่วม และความร้อนจัด ภายในปี 2030 ทั้งนี้ในปี 2023 เพียงปีเดียว ภัยพิบัติที่เกี่ยวข้องกับสภาพภูมิอากาศทำให้คนกว่า 5.7 ล้านคน ต้องพลัดถิ่นทั่วทวีป นอกจากนั้น การเคลื่อนย้ายมนุษย์ในบริบทของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศยังไม่ได้รับการแก้ไขอย่างเหมาะสมภายในกระบวนการ UNFCCC

ในด้านการปรับตัว กลุ่มประเทศแอฟริกากังวลกับความก้าวหน้าที่ช้าของโครงการทำงาน Nairobi เรื่องตัวชี้วัด และเชื่อว่า COP29 ควรให้เกณฑ์ และแนวทางเพิ่มเติมแก่ผู้เชี่ยวชาญในการให้กรอบการทำงานของตัวชี้วัด

 

พิสูจน์อักษร....สุรีย์  ศิลาวงษ์