3 ทางเลือก“กัญชากัญชง” วันที่"นโยบายรัฐโลเล" คำของนายกฯ "สับสน"

สร้างความสับสน คลุมเครือและไม่ชัดเจนเกี่ยวกับ “กัญชา”เพิ่มมากยิ่งขึ้น เมื่อล่าสุดวันที่ 23 ก.ค.2567 มีการเปิดเผยว่า “นายกรัฐมนตรีให้ควบคุมกัญชาโดยใช้พ.ร.บ.” แต่ไม่ได้มีการระบุว่าการใช้พ.ร.บ.มาควบคุม

โดยที่ “กัญชา”มีสถานะเป็นยาเสพติดหรือไม่เป็นยาเสพติด  จากที่ก่อนหน้านี้เมื่อต้นเดือนพ.ค.2567 นายกฯเคยมีนโยบาย “คืนกัญชาเป็นยาเสพติด”หลังจากที่มีการปลดล็อกกัญชาออกจากยาเสพติดประเภท 5 มาได้ราว 2 ปี  

ณ ขณะนี้จึงทำให้แต่ละฝ่ายที่ขับเคลื่อนเรื่องกัญชา เกิดการ “ตีความ”สารล่าสุดของนายกฯแบบค่อนข้างเข้าทางฝ่ายตัวเองเป็นส่วนใหญ่  ซึ่งภายใต้ “ความไม่ชัดเจนของสถานะกัญชา”อย่างปัจจุบัน พอจะสรุปข้อเสนอได้ 3 ทางเลือกที่จะมีการดำเนินการเรื่องกัญชา

ออกประกาศกัญชาเป็นยาเสพติด

ทางเลือกที่ 1 คืนกัญชาเป็นยาเสพติด คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด(บอร์ดป.ป.ส.) ที่มีพีระพันธุ์ สาลีรัฐวิภาค รมว.พลังงานเป็นประธาน มีอนุทิน ชาญวีรกูล รองนายกฯและรมว.มหาดไทยและสมศักดิ์ เทพสุทิน รมว.สาธารณสุขเป็นกรรมการอยู่ด้วย พิจารณาเห็นชอบ(ร่างประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ระบุชื่อยาเสพติดประเภท 5 พ.ศ....แล้วส่งกลับมาให้รมว.สธ.ลงนามในประกาศ

จะส่งผลให้ช่อดอกกัญชากัญชงและสารสกัดที่มีสารTHCเกิน 0.2 % เป็นยาเสพติด ควบคุมโดยพรบ.ประมวลยาเสพติดพ.ศ.2564 แต่ส่วนอื่น ราก ลำต้น กิ่ง ก้าน ใบและเมล็ดไม่เป็นยาเสพติด  นับตั้งแต่วันที่ 1 ม.ค.2568 ตามที่ระบุไว้ในประกาศ

สมศักดิ์ เทพสุทินรมว.สาธารณ สุข  กล่าวว่า ตน และสธ. ก็เดินประกาศให้เป็นยาเสพติดประเภท 5 ก็สุดแท้แต่การพิจารณาของบอร์ด ป.ป.ส. จะประชุมเมื่อไหร่ หรือมีความเห็นอย่างไร ก็ต้องยอมรับฟัง ถ้าบอร์ดป.ป.ส.ไม่ผ่าน ไม่เห็นด้วย ก็ออกเป็นประกาศไม่ได้อยู่ดี แต่ว่ามันจะอยู่โดยเกียร์ว่างแบบนี้ไม่ได้ ก็ต้องทำไป แต่จะเป็นกฎหมายหรือจะเป็นอะไรก็ไม่ได้ขัดขวางอะไรทั้งสิ้น  

ออกพ.ร.บ.กัญชากัญชง แต่ไม่ใช่ยาเสพติด

ทางเลือกที่ 2  ออกพ.ร.บ.กัญชากัญชงมาควบคุมภายใต้สถานะปัจจุบันของกัญชาที่มีการปลดล็อกจากยาเสพติดแล้ว ซึ่งแนวทางนี้เกิดจากการตีความ “สารล่าสุดของนายกฯ” จากฝ่ายที่ไม่ต้องการให้กัญชาเป็นยาเสพติดว่า “กัญชาจะไม่กลับเป็นยาเสพติด จึงต้องออกพ.ร.บ.มาควบคุม”

 โดยพิจารณาจาก(ร่าง)ที่มีอยู่แล้ว 4 ฉบับ คือ ฉบับของพรรคภูมิใจไทย(ภท.),ฉบับของภาคประชาชนที่เข้าชื่อกันกว่า 10,000 คน 2 ฉบับ ทั้ง 3 ฉบับมีการยื่นต่อสภาแล้ว และฉบับของสธ.ที่ยกร่างโดยกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก มีการส่งไปรอเข้าสู่การพิจารณาของครม.แล้วตั้งแต่สมัยที่นพ.ชลน่าน ศรีแก้วเป็นรมว.สธ.

อย่างไรก็ตาม (ร่าง)พ.ร.บ. กัญชากัญชงทั้ง 4 ฉบับถือเป็นร่างการเงิน การจะนำเข้าสู่การพิจารณาของสภาฯจะต้องผ่านความเห็นชอบของครม.ก่อน หากจะเลือกแนวทางนี้ จึงต้องนำทั้ง 4 ฉบับให้ครม.พิจารณาและนำส่งต่อสู่การพิจารณาของสภาฯ แต่มีความไม่แน่นอนว่าที่สุดแล้วสภาฯจะผ่านพรบ.กัญชากัญชงฉบับใดหรือไม่ ก็อาจจะทำให้การมีกฎหมายเฉพาะออกควบคุมการใช้กัญชาล่าช้าออกไปอีก

"จากที่ได้ดู ร่างพรบ.กัญชา  ทั้ง 4 ฉบับแล้ว มีความเห็นว่าแต่ละฉบับมีความคล้ายคลึงกัน ต่างกันบ้างในรายละเอียด แต่มีร่างของภท.ผ่านการถกเถียงมาในที่ประชุมสภาสมัยก่อนแล้ว ผ่านมาครึ่งทางเข้าสู่วาระที่ 2 แล้ว หาก ภท.นำร่างนั้นเข้าไปเสนอต่อท่านนายกฯในรอบนี้  อาจจะทำให้การพิจารณาร่างพรบ.กัญชาเร็วขึ้น  เพราะร่างของภาคประชาชนก็มีเนื้อหาคล้ายกัน"ปานเทพ พัวพงษ์พันธ์ คณบดีวิทยาลัยการแพทย์แผนตะวันออก มหาวิทยาลัยรังสิตกล่าว

กลับเป็นยาเสพติดแล้วออกพ.ร.บ.ควบคุม

ทางเลือกที่ 3 ออกประกาศนำกัญชาเป็นยาเสพติดแล้วจึงค่อยออกพ.ร.บ.กัญชากัญชงมาควบคุมการใช้ ซึ่งเป็นข้อเสนอของเครือข่ายแพทย์ นักวิชาการ และภาคประชาชนต้านภัยยาเสพติด ซึ่งระบุว่าเป็นทางสายกลาง คือ “เริ่มทำกฎหมายกัญชาโดยเร็วทันที หลังนำกัญชากลับไปเป็นยาเสพติดติด”

 เนื่องจากเห็นว่าเป็นช่องทางที่จะทำให้กัญชามีการควบคุมได้เร็วที่สุด เพราะ(ร่าง)ประกาศ สธ.ให้กัญชาเป็นยาเสพติดรอเข้าสู่การพิจารณของบอร์ดป.ป.ส.อยู่แล้ว เมื่อผ่านก็จะมีผลบังคับใช้ในวันที่ 1 ม.ค.2568

จากนั้นจึงยก(ร่าง)พรบ.กัญชากัญชงฉบับใหม่ เพื่อมาควบคุมการใช้กัญชา เพราะ(ร่าง)ที่มีอยู่ในปัจจุบันนั้น รศ.นพ.สมิทธิ์ ศรีสนธิ์ หนึ่งในเครือข่ายแพทย์ฯ มองว่า  ไม่มีฉบับใดที่สามารถควบคุมกัญชาได้ดี  คือ วิธีการควบคุมกัญชาของ(ร่าง)พ.ร.บ.ทั้ง 4 ฉบับยังต่ำกว่าประเทศที่อนุญาตให้ใช้กัญชาในเชิงสันทนาการได้

รศ.นพ.สมิทธิ์ กล่าวด้วยว่า การยก(ร่าง)พ.ร.บ.กัญชากัญชงฉบับใหม่ขึ้น หากจำกัดการใช้ประโยชน์กัญชาแค่งานวิจัย เศรษฐกิจ การรักษาโรค จะต้องกำหนดกลุ่มคนที่สั่งใช้ได้ หรือถ้าจะให้ปลูกเพื่อรักษาตนเองก็จะต้องกำหนดให้ปลูกได้น้อยที่สุดและห้ามนำไปขายต่อ  ซึ่งในต่างประเทศก็มีในกรณีใช้กับตัวเอง แต่ต้องจดทะเบียนว่าจะใช้กับตัวเองกี่ต้น จะปลูกอย่างไร 

ผ่านมา 2 ปีนับตั้งแต่ที่มีการปลดล็อกกัญชาจากยาเสพติด ถือว่า “ไปไม่ถึงไหน” ในทางเศรษฐกิจก็ขับเคลื่อนได้ไม่สุด และในทางปกป้องสังคมก็ไปได้ไม่เต็มที่ ทั้งหมดรัฐบาลไม่อาจปฏิเสธว่าเกิดจาก “ความไม่ชัดเจนเชิงนโยบาย”
และสำคัญอยู่ที่ว่า ท่ามกลาง "ความสับสน"เช่นนี้ ผู้นำรัฐบาลจะต้องออกมาตัดสินใจให้ชัดเจน 

สาระสำคัญ(ร่าง)พ.ร.บ.กัญชากัญชง 

อนึ่ง สาระสำคัญของ(ร่าง)พ.ร.บ.กัญชากัญชงที่ยกร่างแล้ว 2 ฉบับจาก 4ฉบับ คือ

(ร่าง)พ.ร.บ.กัญชากัญชง ฉบับพรรคภูมิใจไทย

อย่างเช่น  กำหนดให้ผู้ที่ประสงค์จะเพาะปลูกกัญชาหรือกัญชง หรือการผลิต นำเข้า ส่งออก หรือขายกัญชา กัญชง หรือสารสกัด เพื่อใช้ประโยชน์ในทางการแพทย์ หรือทางวิทยาศาสตร์ การศึกษา วิเคราะห์ วิจัย หรือเพื่อประโยชน์ในเชิงพาณิชย์หรืออุตสาหกรรม รวมทั้งการเพาะปลูกกัญชาหรือกัญชงเพื่อใช้ประโยชน์ในครัวเรือนหรือใช้ในสถานพยาบาลต้องได้รับอนุญาตหรือได้รับจดแจ้งก่อนจึงจะดำเนินการ

• กำหนดประเภทและคุณสมบัติของบุคคลที่สามารถได้รับใบอนุญาตหรือใบรับจดแจ้ง,
• กำหนดพื้นที่เพาะปลูกกัญชาหรือกัญชง ได้แก่ พื้นที่ขนาดเล็ก ไม่เกิน 5 ไร่ พื้นที่ขนาดกลาง เกิน 5 ไร่ขึ้นไป แต่ไม่เกิน 20 ไร่ และพื้นที่ขนาดใหญ่ เกิน 20 ไร่ขึ้นไป
• ห้ามโฆษณาหรือทำการสื่อสารการตลาดเกี่ยวกับช่อดอกหรือยางของกัญชา กัญชง สารสกัด หรือเครื่องมือและอุปกรณ์ที่เกี่ยวกับการสูบกัญชา ส่วนการโฆษณาที่ไม่เกี่ยวกับสิ่งเหล่านี้จะต้องไม่ใช้ข้อความที่ไม่เป็นธรรมต่อผู้บริโภคหรือใช้ข้อความที่อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อสังคมเป็นส่วนรวม
• ห้ามขายกัญชา กัญชง สารสกัด หรืออาหารที่มีกัญชา กัญชง หรือสารสกัดเป็นวัตถุดิบหรือส่วนประกอบ ให้แก่บุคคลที่มีอายุต่ำกว่า 20 ปี สตรีมีครรภ์หรือสตรีให้นมบุตร
• ห้ามขายโดยวิธีการหรือในลักษณะใช้เครื่องขาย ,โดยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์ ,โดยวิธีการแจก แถม ให้ หรือแลกเปลี่ยนกับสินค้าอื่น เร่ขายช่อดอกหรือยาง
  
•  ห้ามขายในวัดหรือสถานที่ปฏิบัติพิธีกรรมทางศาสนา สถานศึกษา หอพัก สวนสาธารณะ สวนสัตว์ สวนสนุก หรือสถานที่อื่นตามที่รัฐมนตรีประกาศกำหนด ,ห้ามสูบในสถานที่สาธารณะและสถานที่หรือบริเวณ วัดหรือสถานที่ปฏิบัติพิธีกรรมทางศาสนา สถานบริการสาธารณสุขของรัฐและสถานพยาบาล เว้นแต่บริเวณที่จัดให้สำหรับผู้ป่วยหรือที่พักส่วนบุคคล ร้านขายยาสถานที่ราชการ เว้นแต่บริเวณที่จัดไว้เป็นที่พักส่วนบุคคล  สถานศึกษา เว้นแต่เพื่อการเรียน การสอนหรือการวิจัย สถานีบริการน้ำมันเชื้อเพลิงหรือร้านค้าในบริเวณสถานีบริการน้ำมันเชื้อเพลิง สวนสาธารณะ สวนสัตว์ สวนสนุก และร้านอาหารหรือสถานที่ของผู้รับอนุญาต และยานพาหนะ
• และห้ามผู้มึนเมากัญชา กัญชง สารสกัด หรืออาหารที่มีกัญชา กัญชง หรือสารสกัดเป็นวัตถุดิบหรือส่วนประกอบขับขี่ยานพาหนะ รวมทั้งการอนุญาตให้พนักงานเจ้าหน้าที่ตามกฎหมายสามารถทดสอบผู้ขับขี่ยานพาหนะได้ เป็นต้น

(ร่าง)พ.ร.บ.กัญชากัญชงฉบับกระทรวงสาธารณสุข 

• สิ่งที่ต้องขออนุญาต การเพาะปลูก การผลิต การนำเข้า การส่งออก  การจำหน่ายกัญชา กัญชง หรือสารสกัด
• สิ่งที่เป็นข้อห้าม อาทิ
  1.จำหน่าย แก่บุคคลซึ่งมีอายุต่ำกว่า20ปี สตรีมีครรภ์ สตรีให้นมบุตร บุคคลอื่นใดตามที่รัฐมนตรีประกาศกำหนด
  2.จำหน่ายเพื่อสันทนาการ
  3.จำหน่ายโดยใช้เครื่องจำหน่ายหรือโดยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์
  4.จำหน่าย โดยวิธีการแจก แถม ให้ แลกเปลี่ยนกับสินค้าอื่น การให้บริการ หรือสิทธิประโยชน์อื่น
  5.จำหน่ายในสถานที่ที่กำหนด เช่น สถานศึกษา ศาสนสถาน หอพัก สวนสาธารณะ สวนสัตว์ และสวนสนุก
  6.บริโภคกัญชา กัญชง หรือสารสกัดเพื่อการสันทนาการ
  7. จงใจ ชักนำ ยุยง ส่งเสริม ใช้อุบายหลอกลวง ขู่เข็ญ ใช้อำนาจครอบงำผิดคลองธรรม หรือขืนใจด้วยประการอื่นใดให้ผู้ อื่นบริโภค หรือใช้กัญชา กัญชง หรือสารสกัด
  และ8.ขับขี่ยานพาหนะในขณะมึนเมากัญชา กัญชง สารสกัด หรืออาหารตามกฎหมายว่าด้วยอาหารที่มีกัญชา กัญชง หรือสารสกัด เป็นวัตถุดิบหรือส่วนประกอบ