"mpox" กรมควบคุมโรคระบุ "ฝีดาษวานร" ในไทยต่างจากที่แอฟริกา 

จากกรณีที่องค์การอนามัยโลก(WHO) กำลังเชิญประชุมคณะผู้เชี่ยวชาญ เพื่อพิจารณาว่าสมควรที่จะประกาศให้การระบาดของ mpox โรคฝีดาษวานร ในรอบใหม่นี้ เป็นภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุขระหว่างประเทศ (Public Health Emergency of International Concern) หรือไม่ เพื่อจะได้เพิ่มการระดมทรัพยากรให้การช่วยเหลือประเทศที่ประสบกับการระบาดรุนแรงได้เหมาะสม

ทั้งนี้ ฝีดาษวานรแบ่งออกเป็น 2 สายพันธุ์ ได้แก่ สายพันธุ์ clade 1 (เคลท1) หรือ สายพันธุ์แอฟริกากลาง ที่มีความรุนแรง อาจถึงขั้นเสียชีวิต พบการระบาดในแอฟริกากลางและแอฟริกาตะวันออกเป็นหลัก  มีอัตราการป่วยตายสูง ยังไม่พบในประเทศไทย 

และ สายพันธุ์ clade 2 (เคลท2)  หรือ สายพันธุ์แอฟริกาตะวันตก มีความรุนแรงน้อยกว่าสายพันธุ์แอฟริกากลางมาก   เป็นสายพันธุ์ที่กำลังระบาดอยู่ในขณะนี้ทั้งในไทยและหลายประเทศทั่วโลก

เมื่อวันที่ 14 ส.ค.2567 นพ.วีรวัฒน์ มโนสุทธิ  นายแพทย์ทรงคุณวุฒิ โฆษกกรมควบคุมโรค  กล่าวว่า  สถานการณ์โรคทั่วโลก (2022-2024) ป่วยยืนยันสะสม 99,176 ราย เสียชีวิตสะสม 208 ราย

• สถานการณ์ในแอฟริกา(2022-2024) ป่วยสะสม 14,250 ราย เสียชีวิตสะสม 456 ราย
• สถานการณ์ในประเทศไทย  พบป่วยยืนยันสะสมสายพันธุ์ เคลท 2 จำนวน 827 ราย เสียชีวิตสะสม 11 ราย ตั้งแต่ม.ค.-10 ส.ค.2567  พบ140ราย พบมากในเพศชาย 97.46% และเพศหญิง 2.54%

“การระบาดฝีดาษวานร ในประเทศไทย และแอฟริกาจะแตกต่างกัน  โดยในแอฟริกาจะพบในเด็กมากกว่า และคนละสายพันธุ์กับประเทศไทย โดยไทยเป็นสายพันธุ์เคลท 2  ความรุนแรงก็แตกต่าง โดยของไทยไม่เท่าแอฟริกา อย่างไรก็ตาม จำนวนคนไข้ฝีดาษวานรในไทยน้อยกว่า ปีที่ผ่านมา เนื่องจากกรมควบคุมโรคมีการรณรงค์ให้ข้อมูลกับกลุ่มเสี่ยงมาตลอด และไทยมีระบบเฝ้าระวังสายพันธุ์ที่แอฟริกา ขณะนี้ยังไม่พบ และยังไม่จำเป็นต้องห้ามการเดินทางแต่อย่างใด” นพ.วีรวัฒน์ กล่าว

ด้าน พญ.จุไร  วงศ์สวัสดิ์  นายแพทย์ทรงคุณวุฒิ ผู้ช่วยรองอธิบดีกรมควบคุมโรค  กล่าวว่า สายพันธุ์ของฝีดาษวานรสายพันธุ์ เคลท 1 จะพบในแอฟริกา ซึ่งไทยไม่มี โดยสายพันธุ์เคลท 1 มีการปรับตัวรุนแรงขึ้น เรียกว่าสายพันธุ์ clade IB (เคลท1b)  พบในดีอาร์คองโก (DR Congo)  ตั้งแต่กันยายน 2566 ป่วยสะสม 13,791 ราย เสียชีวิต 450 ราย คิดเป็นอัตราเสียชีวิต 3.2%  พบผู้ป่วยเด็กเพิ่มขึ้นและมีผู้ป่วยเสียชีวิต 

สำหรับเชื้อสายพันธุ์นี้แพร่ระบาดจากการสัมผัสใกล้ชิด การมีเพศสัมพันธ์  ผู้อาศัยร่วมบ้าน และติดเชื้อในสถานพยาบาล ส่วนเด็กอาจติดจากผู้ปกครอง แต่สายพันธุ์ clade IB สามารถติดจากสัตว์ได้ เป็นไปได้ว่าผู้ปกครองไปคลุกคลีกับสัตว์ ล่าสัตว์ก็อาจติดเชื้อ และแพร่มายังเด็กๆ ได้  ซึ่งในประเทศไทย ยังไม่มีการแพร่ระบาดของสายพันธุ์นี้

สถานการณ์ที่เกิดขึ้นในดีอาร์ คองโก พบในเด็กมากขึ้น ต้องย้ำว่า เป็นสายพันธุ์เคลท 1 ที่พัฒนาความรุนแรงเป็น เคลท1b แต่เป็นสายพันธุ์ที่ไม่พบในไทย โดยสายพันธุ์แอฟริกาที่เกิดขึ้นมาจากสัตว์ป่า เพราะคนแอฟริกาจะออกไปทำมาหากิน จับสัตว์ป่าก็ทำให้ติดเชื้อ เมื่อไวรัสปรับตัวก็รุนแรงและแพร่เชื้อได้ จากการที่เป็นเชื้ออุบัติใหม่ของประเทศเขา ทำให้รุนแรงมากขึ้น

“ถามว่ามีโอกาสเข้ามาไทยหรือไม่นั้น ต้องบอกว่า มี แต่น้อยมาก เพราะเรามีระบบเฝ้าระวัง สามารถตรวจจับได้  โดยหากคนไทยเดินทางไปยังประเทศแถบแอฟริกา หรือพื้นที่เสี่ยงก็ต้องระมัดระวังตัวเอง หากกลับมาแล้วมีอาการไม่สบายตัวภายใน 1 สัปดาห์ต้องรีบไปพบแพทย์ และแจ้งประวัติการเดินทาง ข้อมูลต่างๆ ซึ่งทางแพทย์ในสถานพยาบาลจะมีการวินิจฉัย และจะส่งข้อมูลมายังส่วนกลาง ที่กรมควบคุมโรคตามขั้นตอนต่อไป ยังไม่ต้อง เพราะขณะนี้องค์การอนามัยโลกก็ยังไม่ได้ห้าม แต่เราต้องรักษาอนามัยส่วนบุคคลให้ดี อย่างไปเที่ยวซาฟารี ก็ต้องรักษาความสะอาด รับประทานอาหารสุก เป็นต้น” พญ.จุไร กล่าว

ผู้สื่อข่าวถามว่าอาการของสายพันธุ์ทั้งเคลท 1 และเคลท 2 แตกต่างกันหรือไม่ พญ.จุไร กล่าวว่า เริ่มต้นเหมือนติดเชื้อไวรัสทั่วไป แต่จะมีตุ่มขึ้น โดยของแอฟริกาจะแตกต่างกันตรงที่ข้อมูลเด็ก จะมีปัญหาเรื่องตา จะมีอาการรุนแรง

อนึ่ง  ข้อมูลจากเว็บไซต์กรมควบคุมโรคเผยสถานการณืโรคติดเชื้อฝีดาษวานร (Mpox)  เกี่ยวกับแต่ละจังหวัดในประเทศไทย พบว่ามี 10 จังหวัดติดเชื้อสูงสุด  คือ กรุงเทพมหานคร ยอดรวมสะสม 441 ราย  รองลงมา คือ จ.ชลบุรี 78 ราย นนทบุรี 42 ราย   สมุทรปราการ 31 ราย ภูเก็ต 31 ราย  ระยอง 25 ราย  ปทุมธานี 25 ราย   เชียงใหม่ 23 ราย สงขลา 12 ราย และขอนแก่น 12 ราย