เปิดโลกคนไม่กินเนื้อ 'กินเจ' วีแกน มังสวิรัติ เช็กลิสต์ต่างกันยังไง?

เทศกาลกินเจ 2566 เริ่มต้นขึ้นแล้วตั้งแต่วันที่ 15 ตุลาคมที่ผ่านมา และจะมีต่อเนื่องไปจนถึงวันที่ 23 ตุลาคม รวมทั้งหมด 9 วัน สำหรับผู้ที่ "กินเจ" อย่างเคร่งครัด คงรู้วิธีปฏิบัติในการถือศีลกินผักตามประเพณีกันอยู่แล้ว ไม่ว่าจะเป็นการถือศีล งดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ งดบริโภคเนื้อสัตว์ทุกชนิดและงดผักกลิ่นฉุน 5 อย่าง รวมไปถึงปฏิบัติตามข้อห้ามอื่นๆ อย่างเคร่งครัด

ส่วนใครที่อยากกินเจเพื่อสุขภาพโดยไม่เคร่งมากนัก เน้นกินผักและงดบริโภคเนื้อสัตว์ เพื่อพักระบบย่อยอาหารและช่วยล้างพิษให้ร่างกายก็สามารถทำได้เช่นกัน 

แต่รู้หรือไม่? นอกจากการ "กินเจ" แล้ว คนรุ่นใหม่บางกลุ่มที่ใส่ใจเรื่องสุขภาพ ยังมีแนวคิดรูปแบบอื่นๆ ในการลด ละ เลิก บริโภคเนื้อสัตว์แล้วหันมากินพืชผักทดแทน ไม่ว่าจะเป็นรูปแบบ "วีแกน" "มังสวิรัติ" หรือ "Plant-Based" ซึ่งวิธีการบริโภคอาหารที่ไม่มีเนื้อสัตว์ในหลายรูปแบบดังกล่าวก็มีความแตกต่างจากการกินเจแบบเคร่งครัดอยู่ไม่น้อย 

กรุงเทพธุรกิจ ได้รวบรวมความเหมือนและความแตกต่างของการกินผัก-ไม่กินเนื้อในรูปแบบต่างๆ สรุปมาให้เข้าใจง่าย ดังนี้ 

 

 

• กินเจ (ถือศีลกินผัก)

สำหรับเทศกาลกินเจ เป็นประเพณีของจีนที่สืบทอดกันมายาวนาน โดยมีการจัดเทศกาลนี้ขึ้นปีละครั้ง รวม 9 วัน ตามปฏิทินจีน จุดประสงค์หลักของการกินเจ คือ งดกินเนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์อาหารที่ได้จากสัตว์ทุกชนิด เพื่อละเว้นการเบียดเบียนสัตว์ และเพื่อเป็นการงดก่อบาป ร่วมไปกับการถือศีล ทำบุญ ให้ได้รับผลบุญและเสริมสิริมงคลตามความเชื่อทางศาสนา โดยสรุปวิธีกินเจหลักๆ ได้ดังนี้
- ไม่กินเนื้อสัตว์ทุกชนิด
- ไม่กินผลิตภัณฑ์จากสัตว์ทุกชนิด (ไข่ นม เนย โยเกิร์ต น้ำผึ้ง เจลาติน น้ำปลา ฯลฯ)
- ไม่กินผักกลิ่นฉุน 5 ชนิด ได้แก่ กระเทียม, หัวหอมใหญ่-หอมแดง-ต้นหอม, กุยช่าย, หลักเกียว (คล้ายกระเทียมโทน), ใบยาสูบ
- ไม่กินอาหารรสจัดทุกชนิด 
- ไม่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิด

นอกจากจะได้บุญตามความเชื่อทางศาสนาแล้ว ในทางวิทยาศาสตร์การกินเจปีละครั้งยังมีประโยชน์ต่อสุขภาพด้วย กล่าวคือ เป็นการส่งเสริมให้ระบบย่อยอาหารให้ทำงานได้ดีมีประสิทธิภาพ เนื่องจากสารอาหารที่มีคุณค่าในพืชผักและผลไม้ จะช่วยให้ระบบขับถ่ายและระบบย่อยอาหารเป็นปกติ และยังช่วยให้ร่างกายสามารถขับถ่ายของเสียออกได้หมด ทำให้ไม่มีสารพิษตกค้างอยู่ภายในร่างกาย จึงช่วยต่อต้านการอักเสบต่างๆ ของเซลล์ในร่างกายได้ดี

 

• วีแกน (Vegan)

ถัดมาสำหรับการกินวีแกน คือ การกินเฉพาะพืชผัก ผลไม้ และธัญพืชต่างๆ เท่านั้น นอกจากการ "งดบริโภคเนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์อาหารจากสัตว์ทุกชนิด" แล้ว ยังรวมถึงไม่ใช้ผลิตภัณฑ์สิ่งของต่างๆ ที่ได้มาจากการเบียดเบียนสัตว์ทุกรูปแบบ

จุดประสงค์ของการกินผักในรูปแบบ "วีแกน" เนื่องจากเหตุผลทางจริยธรรมเป็นหลัก พวกเขาเชื่อว่าสัตว์ควรมีสิทธิและเสรีภาพในการมีชีวิตอยู่ ไม่ควรโดนกักขัง หรือถูกนำเอาอวัยวะส่วนใดส่วนหนึ่งมาใช้งาน หรือไม่ควรถูกนำไปทดลองในห้องปฏิบัติการเพื่อสร้างผลิตภัณฑ์ใดๆ ก็ตาม เช่น งดใช้เครื่องหนังจากสัตว์ งดใช้เสื้อผ้าขนสัตว์ หมอนขนเป็ด เครื่องสำอางที่ใช้เม็ดสีจากปีกแมลง หรือมีการนำสัตว์ไปทดลอง รวมถึงไม่ใช้สารเคลือบเงาที่ผลิตจากครั่ง เป็นต้น ทั้งนี้ไม่มีเงื่อนไขเรื่องรักษาศีลหรือผักกลิ่นฉุนเข้ามาเกี่ยวข้อง

โดยสรุปแล้วคนที่เป็นวีแกนมีวิธีการกินดังนี้
- ไม่กินเนื้อสัตว์ทุกชนิด
- ไม่กินผลิตภัณฑ์จากสัตว์ทุกชนิด
- ไม่ใช้สิ่งของ เสื้อผ้า เครื่องสำอาง ที่ได้จากการเบียดเบียนสัตว์
- สามารถกินผักกลิ่นฉุน ผักอื่นๆ ผลไม้ ธัญพืช ได้ทุกชนิด
- ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ได้

 

• มังสวิรัติ (Vegetarian)

ส่วนการกินมังสวิรัตินั้น ก็มีข้อแตกต่างจากการกินเจและการกินวีแกน กล่าวคือ เป็นการกินผักและงดกินเนื้อสัตว์ด้วยเหตุผลทางด้านสุขภาพเป็นหลัก แต่ยังสามารถกินผลิตภัณฑ์จากสัตว์ได้ทุกอย่าง ไม่ว่าจะเป็น ไข่ไก่ ไข่เป็ด นม เนย โยเกิร์ต น้ำผึ้ง เจลาติน น้ำปลา ฯลฯ รวมถึงสามารถกินเครื่องเทศ อาหารรสจัดต่างๆ และกินพืชผัก ผลไม้ และธัญพืชได้ทุกชนิด 

ดังนั้น เมนูอาหารมังสวิรัติ อาจไม่ใช่เมนูที่ตรงตามนิยามของอาหารเจ เนื่องจากไม่มีเงื่อนไขของการห้ามกินผักกลิ่นฉุนและการถือศีล และก็ไม่ได้มีหลักเรื่องจริยธรรมต่อสัตว์ที่เคร่งครัดเหมือนชาววีแกน โดยสรุปวิธีการกินมังสิวิรัติ ได้แก่ 
- ไม่กินเนื้อสัตว์ทุกชนิด
- กินผลิตภัณฑ์จากสัตว์ต่างๆ ได้ทุกชนิด
- กินผักกลิ่นฉุน ผักอื่นๆ ผลไม้ ธัญพืช ได้ทุกชนิด
- ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ได้

นอกจากนี้ ยังมีรูปแบบการกินที่เรียกว่า Plant-Based ที่หลายคนอาจเข้าใจผิดว่าเป็นการงดบริโภคเนื้อสัตว์ แต่จริงๆ แล้ว ไม่ใช่! สำหรับการกินแพลนต์เบสนั้นเป็นการลดบริโภคเนื้อสัตว์ให้น้อยลง ไม่ใช่การงดเนื้อสัตว์เสียทีเดียว แต่เน้นการเลือกกินอาหารที่มีสัดส่วนของพืชผักมากกว่าเนื้อสัตว์ เน้นอาหารไขมันต่ำ กากใยสูง เพื่อประโยชน์ต่อสุขภาพมากกว่าเหตุผลทางจริยธรรม

ในปัจจุบันมีเทคโนโลยีที่ผลิตอาหารจากพืชออกมาในรูปร่างหน้าตาที่เหมือนเนื้อสัตว์เพื่อเป็นทางเลือกในการบริโภคมากขึ้นด้วย เช่น เบอร์เกอร์เนื้อจากพืช, ไส้กรอกทำจากพืช, หมูกรอบทำจากพืช ฯลฯ ซึ่งคนกินเจ วีแกน และมังสวิรัติ ต่างก็บริโภคได้เช่นกัน

-------------------------------------
อ้างอิง : Gourmet&Cuisine, Krua.co, Blockdit, Thaihealth