โคตรส้มแขก บ้านคีรีวง นครศรีธรรมราช
หลายคนคงไม่รู้จักว่า "ส้มแขก" ที่ถูกปลิดขั้วมาจากต้น ซึ่งยังไม่แปรรูปมีหน้าตาเป็นเช่นไรโดยเฉพาะคนเมือง ที่นิยมบริโภคอาหารสำเร็จรูป หรือแกงถุง เพราะส่วนใหญ่มักจะเจอส้มแขกที่หั่นเป็นชิ้นบางๆ ลอยอยู่ในหม้อพะโล้ แกงส้ม หรือแกงเทโพไปแล้ว
ยิ่งมาเจอส้มแขก ที่บ้านคีรีวง ต.กำโลน อ.ลานสะกา จ.นครศรีธรรมราช ก็ยิ่งเพิ่มความสงสัยขึ้นไปอีกว่ามันคือผลไม้ชนิดใดกันแน่ เพราะแต่ละลูกมีขนาดใหญ่น้ำหนัก 1-2 กิโลกรัมเลยทีเดียว ซึ่งส้มแขก ที่นี่ มีชื่อเรียกหลากหลายทั้ง ส้มควายและส้มกันดาร เนื่องจากสภาพพื้นที่เป็นป่าเขาที่ยังคงอุดมสมบรณ์ชาวบ้านส่วนใหญ่จึงประกอบอาชีพทำสวนผลไม้หรือสวนสมรมเป็นหลัก โดยนิยมปลูกปนคละกันไปในพื้นที่เดียวกัน โดยเฉพาะมังคุดและทุเรียนเป็นผลไม้ที่เลื่องชื่อของที่นี่มาก
แต่สำหรับปีนี้มังคุดและทุเรียนให้ผลผลิตได้ไม่เต็มที่ ทำให้ชาวสวนหันมาหารายเพิ่มเติมได้ด้วยการแปรรูปส้มแขกหรือส้มกันดาร ผลไม้ประจำถิ่นอีกชนิดหนึ่งที่ปลูกปนรวมกันอยู่กับผลชนิดอื่น จากการที่ส้มแขกจะมีรสชาติเปรี้ยวจัด ทั้งผลสดและสุกจึงไม่เป็นที่นิยมรับประทานกันเหมือนผลไม้ชนิดอื่น แต่ส้มแขกมีคุณประโยชน์ทั้งเป็นยาสมุนไพร และเครื่องปรุงแต่งรสชาติของอาหารหลายชนิด ทำให้เป็นที่ต้องการของตลาดเป็นอย่างมาก โดยส้มแขกสดจะขายได้แค่ ก.ก.ละ 15 บาท แต่หากเป็นส้มแขกที่นำมาแปรรูปโดยหั่นเป็นชิ้นตากแห้งแล้ว สามารถขายได้ ก.ก.ละ 150 - 200 บาทเลยทีเดียวซึ่งส้มแขกสด 10 ลูก สามารถทำเป็นส้มแขกตากแห้งได้ 1กก. ชาวสวนสามรถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ตั้งแต่เดือนเมษายน - กันยายนทุกปี
ปัจจุบันชุมชนคีรีวง และใกล้เคียง ได้ขึ้นชื่อว่าสถานที่ที่มีอากาศดีที่สุดในประเทศไทย กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยววิถีไทยยอดนิยมของจังหวัดนครศรีธรรมมราชและภาคใต้ โดยเฉพาะในเชิงเกษตรและการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ แม้ที่นี่จะขึ้นชื่อในเรื่องรสชาติของผลไม้ที่มีความอร่อยและมีให้เลือกหลากหลาย แต่วิถีชีวิตของชาวบ้านที่นี่ก็ยังดำเนินไปตามวิถีดั้งเดิมของคนไม่ทิ้งถิ่น อีกทั้งยังเปิดโอกาสให้นักท่องเที่ยวสามารถเข้ามามีส่วนร่วมสัมผัส อย่างใกล้ชิด นอกเหนือจากเลือกซื้อผลไม้และผลิตผลทางการเกษตรติดมือกลับไปสู่โลกภายนอก