วิธีสร้างความสุขในยามยาก | บวร ปภัสราทร

เครียดมาก เครียดบ่อย สังขารเลยถดถอย เงินทองและเวลายิ่งหมดไปเร็วขึ้น ความสุขเลยดูเหมือนจะยิ่งไขว้หาได้ยากเต็มที ทีมวิจัยที่ฮาร์วาร์ดใช้เวลาวิจัยกันมาต่อเนื่องกว่า 80 ปีเกี่ยวกับการสร้างความสุขในชีวิต แล้วได้พบความจริงเกี่ยวกับความสุขของคนทั่วไปที่ยังต้องทำมาหากินเลี้ยงชีพกันอยู่ ซึ่งแตกต่างไปจากนักบวช ผู้ที่สละเส้นทางในทางโลกไปสู่ทางธรรม เพื่อแสวงหาเหตุแห่งทุกข์และหนทางดับทุกข์

งานวิจัยพบว่า ความโดดเดี่ยวว้าเหว่เป็นตัวทำลายความสุขตัวฉกาจ จะทุกข์ยากลำบากแค่ไหน ถ้าไม่โดดเดี่ยวว้าเหว่ ยังมีโอกาสที่จะพบความสุขได้เสมอ แม้จะเล็กจะน้อยก็ตาม ในยามที่ทุกอย่างรอบตัวยังดีอยู่ ไม่ควรทระนงตนเองว่าอยู่ลำพังได้ด้วยตนเอง แล้วทุ่มเทตะกายดาวหาแสงจนสูญเสียคนใกล้ชิด เพื่อนฝูง ญาติมิตร เพราะในวันที่กลายเป็นยามยาก จะโดดเดี่ยวไม่เหลือใครเลยสักคน ดูตัวอย่างคนเฒ่าคนแก่ที่โดดเดี่ยวห่างไกลลูกหลานมักมีโอกาสเจ็บป่วยรุนแรงได้มากกว่าคนที่ยังใกล้ชิดกับลูกหลาน

ถ้ายิ่งวันนี้เป็นใหญ่เป็นโตมีผู้คนรายล้อมยกย่องสรรเสริญอยู่เป็นประจำ ให้คิดล่วงหน้าไปถึงวันที่หมดอำนาจวาสนาไว้ด้วยว่า วันนั้นจะยังเหลือใครอยู่บ้างหรือไม่ เตรียมใจไว้ด้วยว่าเหลือใครไว้แค่ไม่ให้โดดเดี่ยวก็ดีแล้ว อย่าไปตั้งความหวังว่าวันนี้วันหน้าต้องเหมือนเดิม ไม่เช่นนั้นจะว้าเหว่ทั้งๆ ที่รอบตัวก็ยังมีบางคนอยู่บ้าง

ดังนั้น ในวันที่ยังมีโอกาส ขอให้พยายามสร้างความสัมพันธ์กับผู้คนรอบตัวไว้บ้าง และรักษาไว้ให้มีเพียงพอที่จะรับประกันได้ว่าในยามยากจะไม่ว่าเหว่โดดเดี่ยว ทำตัวโดดเด่นมากมายในวันนี้ จนกระทั่งถูกโดดเดี่ยวในวันหน้าเป็นหนทางที่คนฉลาดไม่พึงกระทำ

ไม่จำเป็นที่จะต้องพยายามรู้จักใครต่อใครมากมายหลายหน้า เพราะกลัวว่าจะมีไม่พอที่จะป้องกันไม่ให้ตนเองโดดเดี่ยวในวันหน้า ควรเน้นไปที่การมีความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างกันมากกว่า หาคนที่จริงใจไม่กี่คนดีกว่ารู้จักไปหมด แต่แทบไม่มีใครที่จริงใจกับเราเลย 

นอกเหนือไปจากการมีคู่ใจ มีเพื่อนสนิทแล้วเพื่อนร่วมงานที่ดีก็มีส่วนสร้างสุขให้กับเราได้ จะทำการงานที่ไหนก็ดูที่พอจะหาเพื่อนร่วมงานที่ดีไว้ด้วย จะเปลี่ยนการงานก็ขอให้แน่ใจว่าเพื่อนร่วมงานใหม่นั้นไม่ได้ด้อยไปกว่าที่เราเคยมีอยู่ นายจ้างจะแย่แค่ไหน เพื่อนร่วมงานที่ดีช่วยได้เสมอ เพราะคุณภาพที่ดีของความสัมพันธ์ที่มีต่อกันช่วยสร้างสุขได้เสมอ

ที่พึงระวังไว้ด้วยคือ เพื่อนเยอะแต่ปรับทุกข์กับใครไม่ได้สักคน แทบจะไม่ต่างไปจากการถูกโดดเดี่ยวเลย อยู่กันแบบไว้ใจอะไรกันไม่ได้เลย นั่งประชุมอยู่ด้วยกัน ปากบอกว่าลงเรือลำเดียวกัน แต่พร้อมจะเล่นงานกันตลอดเวลา หน้าอย่างหนึ่งใจอย่างหนึ่ง อยู่กันแบบคู่อริ มีผลเสียกับความสุขมากกว่าการถูกโดดเดี่ยวเสียอีก อยู่แบบไม่มีเพื่อนยังดีกว่าอยู่แบบมีศัตรูอยู่ใกล้ตัว 

ตัวอย่างหนึ่งของการไม่มีความสุขแม้จะมีคนอยู่เคียงข้างคือ คู่สามีภรรยาที่กลายเป็นอริต่อกัน แต่ต้องทนอยู่ด้วยกันเพื่อรักษาหน้าตาในสังคม หรือเพื่อเหตุจำเป็นอื่นๆ เราไม่จำเป็นต้องทนสารพัดกับใครสักคนหนึ่งเพียงเพื่อให้ไม่โดดเดี่ยว

มีคู่ใจ มีเพื่อน มีญาติที่ดีกันบ้างทะเลาะกันบ้างไม่ใช่เรื่องที่ควรวิตก ตราบเท่าที่รู้สึกว่ายังไว้วางใจกัน ขัดใจกันได้ แต่อย่าทำให้ไม่น่าไว้วางใจ งานวิจัยบอกว่า การมีความสัมพันธ์ที่ดีกับคนอื่นถึงระดับที่รู้สึกไว้วางใจได้ จะช่วยเพิ่มขีดความสามารถในการจดจำเรื่องต่างๆ ถ้าคบกับใครแล้วเจอเหตุการณ์ที่ทำให้เกิดความไว้วางใจมากขึ้นเท่าใด ย่อมเป็นธรรมดาที่อยากจะจดจำเรื่องดีๆ นั้นไว้มากเท่านั้น ส่งผลให้การจดจำเรื่องอื่นๆ ดีตามไปด้วย ความสัมพันธ์ที่ดีถึงระดับที่เกิดความไว้วางใจกันได้จึงช่วยให้เราจดจำความสุขที่เคยพบเจอได้ดีขึ้น

การยึดติดกับความสำเร็จที่ผ่านมามากเกินไปเป็นตัวทำลายความสุขอย่างถาวร เตือนตนเองเสมอว่าสำเร็จได้ก็ล้มเหลวได้เช่นกัน