ป.ป.ช.ชง ครม.สอบ กทม.ซื้อรถเก็บขยะไฟฟ้า 842 คันเฉียด 4 พันล.เสี่ยงเกิดทุจริต

เมื่อวันที่ 2 ก.ค. 2567 พล.ต.อ.วัชรพล  ประสารราชกิจ ประธานกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ลงนามในหนังสือที่ ปช. 0008/0114 เมื่อวันที่ 1 ก.ค. 2567 ส่งถึงเลขาธิการคณะรัฐมนตรี เรื่องข้อเสนอแนะเพื่อป้องกันการทุจริตการดำเนินโครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยของกรุงเทพมหานคร (กทม.) 

ข้อเสนอแนะดังกล่าว ระบุว่า เนื่องจาก ป.ป.ช.ได้รับเรื่องร้องเรียนให้ตรวจสอบการดำเนินโครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยของกทม.ว่าอาจมีความไม่โปร่งใสจำนวน 4 โครงการ

1. โครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยแบบอัดขนาด 2 ตัน จำนวน 152 คัน

2.โครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยแบบอัดขนาด 5 ตันจำนวน 464 คัน

3. โครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอย แบบยกภาชนะรองรับมูลฝอยขนาด 3 ลูกบาศก์เมตร จำนวน 102 คัน และ

4. โครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยแบบยกภาชนะรองรับมูลฝอยขนาด 8 ลูกบาศก์เมตร จำนวน 124 คัน

รวมทั้งสิ้น 842 คันมูลค่าโครงการ 3,993,761,464 บาท ซึ่งได้รับการจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ 2566 เพื่อทดแทนโครงการเดิมที่เป็นรถเก็บขนมูลฝอยเครื่องยนต์ดีเซล ซึ่งจะครบกำหนดสัญญาเช่าเดิมในปี 2567 เพื่อเปลี่ยนแปลงรายละเอียดโครงการดังกล่าวเป็นการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยแบบพลังงานไฟฟ้า ระยะเวลาการเช่า ต่อเนื่อง 5 ปี

มีข้อสังเกตเพื่อให้ตรวจสอบข้อเท็จจริงว่าอาจมีการดำเนินการที่ไม่เป็นไปตามกฎหมายเกี่ยวกับระเบียบวิธีการงบประมาณของกทม. และการเปลี่ยนแปลงรายละเอียดโครงการอาจส่งผลทำให้ กทม.ต้องมีภาระค่าใช้จ่ายด้านงบฯ เพิ่มมากขึ้น ตลอดจนมีข้อกังวลเกี่ยวกับการบริหารโครงการที่ยังไม่มีความชัดเจนในหลายประเด็น อาทิ การกำหนดรายละเอียดเกี่ยวกับคุณลักษณะเฉพาะ ขอบเขตของงานเช่ารถเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้า ที่อาจส่งผลให้ได้รถ เช่าเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้าที่ไม่สามารถใช้ปฏิบัติงานได้จริง

เสี่ยงเป็นการกีดกันผู้ประกอบการรายใดรายหนึ่งให้ตกไป คุณภาพการบริหารจัดการ เรื่องจำนวนสถานีอาจประจุไฟฟ้า รวมทั้งการทดลองปฏิบัติงานรถเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้าเพื่อให้ทราบถึงสมรรถนะประสิทธิภาพและข้อจำกัดของปฏิบัติงานในพื้นที่กทม. ซึ่งอาจส่งผลต่อการจัดบริการกำจัดมูลฝอยสิ่งปฏิกูลของกทม. จึงมีเหตุอันควรสงสัยว่า มีการดำเนินการอย่างไร ในหน่วยงานของรัฐอันอาจนำไปสู่การทุจริตหรือสอบว่าอาจมีการทุจริต 

ดังนั้นคณะกรรมการป.ป.ช.จึงเห็นควรมีข้อเสนอแนะต่อกทม.และคณะรัฐมนตรีทราบพร้อมด้วยเสนอแนะแนวทางแก้ไขปัญหาเพื่อพิจารณาดำเนินการตามควรแก่กรณีเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการทุจริตหรือเกิดความเสียหายต่อประโยชน์ของรัฐและประชาชน ตามมาตรา 35 แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ 2561 ดังนี้

1. การเปลี่ยนแปลงรายละเอียดโครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยของกทม.ซึ่งได้รับการจัดสรรงบฯ ในปีงบฯ 2566 ที่จะสิ้นสุดสัญญาในปี 2567 จำนวน 4 โครงการรวม 842 คัน งบฯ รวมทั้งสิ้น 3,993,761,464 บาท โดยมีการเปลี่ยนแปลงจากการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยพลังงานดีเซลมาเป็นการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้าอาจเป็นการดำเนินการเปลี่ยนแปลงหรือแก้ไขรายละเอียดของแบบรูปและรายการ ซึ่งจะกระทบต่อวัตถุประสงค์และวงเงินงบฯ ของโครงการและอยู่ นอกเหนืออำนาจของผู้ว่าฯ กทม. ตามข้อบัญญัติกรุงเทพมหานคร เรื่อง วิธีการงบประมาณพ.ศ 2563 ข้อ 30 ระบุว่า "การเปลี่ยนแปลงหรือแก้ไขรายละเอียดของแบบรูปและรายการซึ่งไม่กระทบต่อวัตถุประสงค์และวงเงินงบประมาณให้เป็นอำนาจของผู้ว่าฯ กทม." ซึ่งกรณีนี้ถือเป็นการเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยี ที่มีความแตกต่างกัน ส่งผลให้กทม.ต้องดำเนินการบริหารจัดการที่ต่างไปจากการเช่ารถเก็บขนมูลฝอย ที่ได้ดำเนินการที่ผ่านมา รวมทั้งกทม.อาจมีภาระงบฯ แฝงที่ต้องจัดสรรเพิ่ม อาทิ การเตรียมพื้นที่สำหรับรองรับการสร้างสถานีอัดประจุไฟฟ้า ประสิทธิภาพการใช้งานของรถ การบำรุงดูแลรักษารถ การบริหารจัดการเรื่องจุดติดตั้งสถานีชาร์จไฟฟ้าและระยะเวลาในการชาร์จไฟฟ้าของรถ การบริหารทรัพยากรบุคคลและเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้อง ฯลฯ ที่อาจทำให้งบฯ การดำเนินโครงการเปลี่ยนแปลงไป และอจส่งผลต่องบฯ เพิ่มขึ้นในระยะยาว หรือในอนาคต ซึ่งกทม.จะต้องวิเคราะห์ต้นทุนและผลประโยชน์ของการเปลี่ยนแปลงการดำเนินโครงการดังกล่าว ให้เป็นไปตามขั้นตอนข้อบัญญัติกรุงเทพมหานคร เรื่อง วิธีการงบประมาณ 2563 ข้อกฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวข้อง

2.การกำหนดคุณลักษณะเฉพาะ/ ขอบเขตของงานเช่ารถเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้าทั้ง 4 โครงการ อาจเสี่ยงเป็นการกีดกันการเสนอราคาอย่างเป็นธรรม หรือการเข้าแข่งขันราคาของผู้ประกอบการรายใดรายหนึ่งให้ตกไปหรือเอื้อประโยชน์ให้กับผู้ประกอบการรายใดรายหนึ่ง เนื่องจากการกำหนดคุณลักษณะอันเป็นการเฉพาะเจาะจง เช่น กำหนดคุณสมบัติ (สเปค) ของโลหะหรือเหล็กของตัวรถ การกำหนดรายละเอียดประเภทของแกนกระบอก (Rod) การกำหนดขนาดตู้บรรทุกมูลฝอย ความยาวช่วงล้อ ฯลฯ ซึ่งการกำหนดคุณลักษณะเฉพาะ/ขอบเขตของงาน ควรเป็นรายละเอียดเพื่อให้ได้รถเช่าเก็บขนมูลฝอยที่สามารถใช้ปฏิบัติงานได้จริง และมีประสิทธิภาพ ไม่ส่งผลกระทบต่อวัตถุประสงค์และภารกิจ เก็บขนมูลฝอย อาทิ กำหนดขนาดและความจุของแบตเตอรี่ในรถแต่ละประเภท ซึ่งต้องพิจารณาตามข้อเท็จจริงโดยละเอียดว่าเพียงพอต่อการทำงานจริงทุกขั้นตอน ครอบคลุมระยะทางการวิ่ง การยก การบดอัดขยะ 

และต้องทดสอบสมรรถนะของรถขยะที่ใช้พลังงานไฟฟ้าโดยหน่วยงานที่มีความเชี่ยวชาญ เป็นผู้ตรวจในลักษณะที่เป็นฟังก์ชันสมบูรณ์ของรถเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้า และต้องคำนึงถึงข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับน้ำหนักบรรทุกจริงเมื่อปฏิบัติงาน การกำหนดรายละเอียดเกี่ยวกับตรวจสอบระบบไฟฟ้า ระบบการจัดการแบตเตอรี่ และการตรวจสอบระบบไฮดรอลิก การกำหนดอัตราการไหลของน้ำมันไฮดรอลิก เป็นต้น โดยเน้นประสิทธิภาพการใช้งาน สมรรถนะของรถและฟังก์ชันของรถเป็นสำคัญ ทั้งนี้ การกำหนดคุณลักษณะเฉพาะขอบเขตของงานเช่ารถฯ ต้องไม่ทำให้ประสิทธิภาพของรถเก็บขนมูลฝอยลดลงกว่าเดิม ไม่กระทบกับวัตถุประสงค์ของการดำเนินโครงการ เพื่อให้กทม.มีรถเก็บขนมูลฝอยสำหรับใช้ ปฏิบัติงานและเพิ่มประสิทธิภาพในการเก็บผลมูลฝอย ไม่ให้ตกค้าง ต้องดำเนินการอย่างถูกต้อง เป็นธรรม ตรวจสอบได้ไม่ให้เกิดปัญหาในการบริหารสัญญาในภายหลัง

3. กทม.ควรพิจารณาดำเนินการจัดทำแผนบริหารจัดการโครงการให้มีความชัดเจนและมีประสิทธิภาพ มีการจัดทำแผนบริหารความเสี่ยงของโครงการและประเมินผลโครงการ เนื่องจากเป็นโครงการใหม่ที่มีการใช้เทคโนโลยีเปลี่ยนแปลงไป อาทิ การบริหารจัดการเรื่องจำนวนสถานีอาจประจุไฟฟ้า ระยะเวลาการชาร์จไฟฟ้าของรถแต่ละคัน ซึ่งอาจส่งผลต่อการบริหารจัดการให้บริการสาธารณะ ของรถเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้าที่จะต้องครอบคลุมกับจำนวนรถที่เช่า และเส้นทางที่วิ่ง ประสิทธิภาพของการปฏิบัติงานของรถในสภาพที่เกิดปัญหาหรือมีข้อจำกัดเช่น เกิด น้ำท่วมหรือน้ำท่วมขังในพื้นที่กทม. ความปลอดภัยและความรับผิดของเจ้าหน้าที่กรณีเกิดอุบัติเหตุ ตลอดจนการบำรุงรักษาและประสิทธิภาพในการใช้งาน ของรถเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้าแต่ละคัน/ขนาด ซึ่งต้องมีการทดลองใช้จริงเพื่อให้ทราบถึงประสิทธิภาพและข้อขัดข้อง ตลอดจนปัญหาอุปสรรคในการดำเนินโครงการ 

ทั้งนี้หากไม่มี การกำหนดแผนบริหารจัดการโครงการให้มีความชัดเจนและมีประสิทธิภาพ ย่อมส่งผลต่อการดำเนินงานตามวัตถุประสงค์และเจตนารมณ์ของกทม. และอาจมีความเสี่ยงเกี่ยวกับการใช้จ่ายเงินงบประมาณโครงการของหน่วยงานรัฐที่ต้องเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพในการใช้จ่ายเงินงบประมาณมีความคุ้มค่าในเชิงภารกิจภาครัฐ เนื่องจากโครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยถือเป็นโครงการขนาดใหญ่ของกทมและมีวงเงินงบประมาณสูงจึงควรพิจารณาดำเนินการด้วยความละเอียดรอบคอบ เพื่อให้เป็นประโยชน์สูงสุดต่อการดำเนินงานของกทม และคำนึงถึงการได้รับบริการสาธารณะของประชาชนเป็นสำคัญ