'บอร์ดเกม' เครื่องมือพัฒนาคน-เปิดมุมมองด้านจิต

บอร์ดเกมคือเกมที่ไม่ได้ให้แต่ความสนุก แต่ยังช่วยในการพัฒนาทักษะของผู้เล่นได้ และทุกวันนี้ในประเทศไทย บอร์ดเกมไม่เพียงแต่เป็นที่รู้จักในวงกว้างขึ้น แต่มีหลายกลุ่มองค์กรที่เริ่มนำมาใช้เป็นเครื่องมือในการพัฒนาคน 

อุทยานการเรียนรู้ TK park เป็นพื้นที่ของการเรียนรู้แห่งหนึ่งที่สนับสนุนให้คนรู้จักและเล่นบอร์ดเกมมาระยะหนึ่งแล้ว ล่าสุดได้จัดกิจกรรม TK Board Game Festival ซึ่งถือเป็นเทศกาลบอร์ดเกมประจำปี ที่เปิดโอกาสให้กลุ่มนักพัฒนาได้นำบอร์ดเกมมาให้ผู้สนใจได้ทดลองเล่นและแลกเปลี่ยนมุมมองระหว่างผู้พัฒนาและผู้เล่นด้วย ไม่ว่าจะเป็น บอร์ดเกม The Trust, Pizza Master และ The Little Orchestra  รวมถึงเปิดพื้นที่ให้เครือข่ายร้านบอร์ดเกมหลายแห่งนำบอร์ดเกมจากทั่วโลกมาแบ่งปันให้ผู้สนใจได้เล่นกันอย่างจุใจ อาทิ ร้านลานละเล่น บอร์ดเกม คาเฟ่, ร้าน Board Game Academy และร้าน NINIVE Games, ร้าน More Than a Game Café และร้าน Dice and Roll Board Game Cafe 

ตัวอย่างบอร์ดเกมฝีมือคนไทย อาทิ “เกมวารีพินาศ” โดย อลงกรณ์ วินัยกุลพงศ์ จากเครือข่ายพุทธิกา กล่าวว่า เกมวารีพินาศเป็นการจำลองเหตุการณ์ภัยพิบัติน้ำท่วม ทำให้ผู้เล่นเกิดการแลกเปลี่ยนในเรื่องมุมมองจิตสาธารณะ การช่วยเหลือตัวเองและการปกป้องคนอื่นในภาวะที่เกิดเหตุการณ์ดังกล่าว ระหว่างเกมทำให้เห็นความเสียสละ หรือความเห็นแก่ตัว ของคนได้ชัดเจน จุดประสงค์ของเกมคือเปิดมุมมองเรื่องจิตอาสา จิตสาธารณะ ไม่ใช่การสอนแต่เป็นการชวนคุย

หลังจากจบเกมจะมีการถอดบทเรียนถึงเหตุผลว่าในช่วงเล่นเกมทำไมแต่ละคนตัดสินใจทำสิ่งต่างๆ เพราะอะไร ทำไมถึงคิดอย่างนั้น และสิ่งที่อยู่ในเกมสามารถเชื่อมโยงกับชีวิตประจำวันได้อย่างไร ระหว่างเล่นเกมผู้เล่นจะเกิดการถกเถียงกันเองในเกม ทำให้เห็นมุมมองของกันและกัน และการที่คนต่างวัยต่างอาชีพสามารถเล่นด้วยกันได้ทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนมุมมองที่หลากหลายมากขึ้น

ด้าน ดร.จักรกฤษ เจริญสุข อาจารย์ประจำสาขาวิชาเครื่องสายสากล และดนตรีเชมเบอร์วิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยมหิดล ก็ได้แบ่งปันมุมมองเรื่องบอร์ดเกมต่อการเรียนรู้ดนตรีคลาสสิคและผู้พัฒนาเกม The Little Orchestra และเกม Chord Heroes ว่าเลือกใช้บอร์ดเกมเป็นเครื่องมือหนึ่งในการเรียนการสอนเพราะปัจจุบันเด็กอ่านหนังสือเรียนน้อยลงแต่จะเล่นมือถือมากกว่า 

“เราอยากเปลี่ยนโลกของการศึกษาทั่วประเทศ บอร์ดเกมทำให้คนได้คุย ได้รู้จักกัน ทำให้คนมีปฏิสัมพันธ์กัน เราพัฒนาเกมนี้มาใช้ที่โรงเรียนสอนดนตรีเอื้อมอารี ใช้สอนเด็กให้รู้จักเครื่องดนตรีมากขึ้น และสำหรับการ เรียนการสอนในมหาวิทยาลัยเรากำลังผลักดันให้เกิดเป็นหลักสูตรเรียนรู้ผ่านบอร์ดเกม เราเห็นว่าบอร์ดเกมเป็นแบบฝึกหัดที่ยิ่งทำซ้ำก็ยิ่งดี เด็กที่เล่นเกมนี้แล้วเริ่มพลิกแพลงคอร์ดดนตรีได้มากขึ้น รู้ว่าเครื่องดนตรีชิ้นใดนั่งอยู่ตำแหน่งไหนในวงออเคสตร้า และเพราะอะไร ทำให้เด็กรู้จักดนตรีผ่านการเล่นบอร์ดเกม ดีกว่าการที่บังคับให้เด็กไปอ่านหนังสือหรือท่องจำ”   

นอกจากนั้นอาจารย์ศิรินันท์ สุวรรณโมลี อาจารย์พิเศษจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี ก็ได้ร่วมแบ่งปันการใช้บอร์ดเกมร่วมกับการเรียนรู้ในห้องเรียนด้วย  “เราพัฒนาบอร์ดเกมเกี่ยวกับภัยพิบัติให้เด็กนักศึกษานำไปใช้กับเด็กในพื้นที่ภาคเหนือเพื่อสร้างการเตรียมความพร้อมต่อการตัดสินใจในการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าเมื่อเกิดภัยพิบัติ เพราะในเกมผู้เล่นจะได้พบสถานการณ์จำลองที่หลากหลาย นอกจากนั้นยังได้นำบอร์ดเกมสอนในห้องเรียนด้วย เช่น เกมเศรษฐกิจพอเพียงที่ทำให้ผู้เล่นฝึกรับมือกับความเสี่ยงในด้านเศรษฐศาสตร์ในสถานการณ์จำลองที่เคยเกิดขึ้นในสังคมไทยมาแล้ว 

เช่น เหตุการณ์จำลองเศรษฐกิจปี 2540 ผู้เล่นต้องหาทางเลือกที่จะเอาตัวรอดไม่ว่าจะเป็นการเปลี่ยนอาชีพ หรือการลงทุน เรามองว่าเกมกับการศึกษานั้นไปด้วยกันได้จริง ถ้าสอนเรื่องเศรษฐกิจที่มีความซับซ้อน เด็กส่วนมากไม่เข้าใจเรื่องการถูกไล่ออก เงินบาทลอยตัว การเลิกจ้าง เด็กไม่เข้าใจความรู้สึกนั้นว่าเป็นอย่างไร เราใช้การจำลองนี้เป็นกลไกทำให้เด็กเข้าใจความรู้สึกของการรับมือกับความเสี่ยงเหล่านั้นจากการเล่นบอร์ดเกม  เรามี reflection บทเรียนจากเด็กถ้าเด็กเข้าใจเกมและเล่นจนจบเกมได้นั่นคือเค้าได้เรียนรู้แล้ว อีกอย่างการนำบอร์ดเกมมาใช้ในห้องเรียนมีข้อดีตรงที่ทำให้เด็กสมัครใจที่จะวางมือถือลงแล้วมาเล่นเกมเป็นการเปิดใจเรียนรู้ด้วยตัวเองจริงๆ”

ทุกวันนี้มีผู้ปกครองจำนวนมากที่เลือกใช้บอร์ดเกมเป็นตัวช่วยในการสังเกตและเสริมพัฒนาการให้กับลูก มีคนรุ่นใหม่จำนวนมากที่หันมาแฮงเอาท์ด้วยการเล่นบอร์ดเกมเพราะช่วยสร้างปฏิสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มเพื่อนฝูงได้ดี มีตัวอย่างของสถาบันการศึกษาต่างๆ ที่พิสูจน์แล้วว่าการนำบอร์ดเกมมาใช้ในห้องเรียนสามารถช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นได้ เพราะเป็นการเรียนรู้ที่เกิดจากความเข้าใจไม่ใช่การท่องจำ และสำหรับใครที่ยังไม่รู้จัก หรือรู้จักมาบ้างแล้วแต่ยังไม่เคยทดลองเล่นบอร์ดเกมสามารถมาร่วมกิจกรรม TK Board game Club ที่อุทยานการเรียนรู้ TK park ได้ทุกวันเสาร์ที่ 2 ของทุกเดือน ซึ่งเป็นกิจกรรมที่จัดขึ้นเป็นประจำทุกเดือน