ล้วงปม 'สัมปทานดาวเทียม' มหากาพย์ที่รอคลี่คลาย

สัปดาห์ที่ผ่านมาปมสัมปทานดาวเทียมถูกดึงขึ้นมาเป็นหนึ่งในประเด็นร้อน จากกรณีที่กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (ดีอีเอส) ได้รับไฟเขียวจากคณะรัฐมนตรี(ครม.)ให้ยื่นฟ้องต่อคณะอนุญาโตตุลาการกรณีที่มีการปลดระวางดาวเทียมไทยคม 5 ก่อนสิ้นสุดสัญญาสัมปทาน

ดีอีเอส เรียกร้องให้ บมจ.ไทยคม ดำเนินการสร้างและส่งมอบดาวเทียมทดแทนดาวเทียม ไทยคม 5 หากไม่ส่งมอบดาวเทียมทดแทนดาวเทียมไทยคม 5 ให้ใช้ราคาดาวเทียมเป็นเงิน 7,790.09 ล้านบาท พร้อมทั้งดอกเบี้ยวนอัตรา 7.5% ต่อปี ตั้งแต่วันที่ 30 ต.ค.2563 เป็นต้นไปจนกว่าจะชำระเสร็จ และค่าปรับเป็นเงิน 4.98 ล้านบาท

ปมปัญหาจากไทยคม5ชำรุด

นายอนันต์ แก้วร่วมวงศ์ ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร ไทยคม กล่าวว่า ข้อพิพาทที่เกิดขึ้นน่าจะเป็นเรื่องสุดท้ายระหว่างไทยคมกับภาครัฐ จากที่ก่อนหน้านี้มีการนำเรื่องดาวเทียมไทยคม 7 และ 8 เข้าสู่การพิจารณาของอนุญาโตตุลาการ โดยกรณีไทยคม 5 นั้น เรื่องเพิ่งเข้าสู่การรับเรื่องซึ่งคาดว่าจะเวลาอย่างน้อย 1-2 ปีในการตั้งคณะอนุญาโตตุลาการมาพิจารณา

จากกรณีที่เกิดขึ้นเพราะไทยคม แจ้งยุติการให้บริการดาวเทียมไทยคม 5 หลังจากเกิดเหตุขัดข้อง 17 ธ.ค. 2562 และผู้ผลิตแนะนำให้ปลดระวาง หลังจากเริ่มส่งขึ้นสู่วงโคจรตั้งแต่เดือนพฤษภาคม 2549 รวมแล้ว 14 ปี โดยได้ย้ายลูกค้าไปยัง ไทยคม 6 แล้วเสร็จ และปลดระวางในวันที่ 26 ก.พ. 2563 ส่วนไทยคม 5 ได้ลากไปอยู่ในวงโคจรที่ไม่มีการใช้งาน

โดยที่ผ่านมาไทยคม ได้ใช้ความพยายามอย่างเต็มที่ในการบริหารดาวเทียมเพื่อให้ลูกค้าผู้ใช้งานได้รับบริการที่ต่อเนื่อง และได้รับผลกระทบน้อยที่สุด หลังจากที่ไทยคม 5 ได้เกิดเหตุขัดข้องขึ้นเมื่อวันที่ 17 ธันวาคม 2562 ส่งผลให้มีข้อจำกัดทางเทคนิคในการตรวจสอบสถานะดาวเทียมไทยคม 5 ได้พยายามดำเนินการกู้คืนระบบที่ขัดข้องตามคำแนะนำของผู้ผลิตดาวเทียมและผู้เชี่ยวชาญหลายครั้ง แต่ไม่สามารถทำการกู้คืนระบบได้ ด้วยเหตุผลดังกล่าวผู้ผลิตจึงแนะนำให้ไทยคมดำเนินการปลดระวางดาวเทียม

จ่ายค่าต๋งกว่า13,000ล้านบ.

นายอนันต์ กล่าวอีกว่า ในการดำเนินการตามสัญญาจนถึงปัจจุบันไทยคมมีการจัดสร้างและโอนกรรมสิทธิ์ดาวเทียมให้รัฐไปแล้ว 6 ดวงมากกว่าที่กำหนดไว้ ประกอบด้วย ไทยคม 1 ไทยคม 2 ไทยคม 3 ไทยคม 4 (ไอพีสตาร์) ไทยคม 6 ไทยคม 7 และ ไทยคม 8 แต่ปัจจุบันเหลือดาวเทียมที่อยู่ใช้งานและตามสัมปทาน 2 ดวง คือ ไอพีสตาร์ และไทยคม 6 ส่วนไทยคม 5 ที่ต้องปลดระวางไปนั้นตามที่ออกแบบไว้ครบอายุในปี 2561 และเมื่อเกิดกรณีการขัดข้องของดาวเทียมไทยคม 5 เนื่องจากการใช้งานเกินกว่าอายุที่กำหนดซึ่งเป็นเหตุให้ต้องปลดระวางตามที่ระบุไว้

และจนถึงปัจจุบันได้ส่งมอบเงินรายได้ส่วนแบ่งสัญญาสัมปทานเป็นเงิน 13,792.23 ล้านบาท ขณะที่จำนวนขั้นต่ำที่กำหนดไว้ในสัญญาคือ 1,415 ล้านบาท อีกทั้ง บริษัท ยังมีส่วนสำคัญในการเสาะแสวงหาวงโคจรให้กับประเทศและช่วยดำเนินการรักษาวงโคจรดาวเทียมไม่ให้ประเทศไทยต้องเสียสิทธิตลอดมา

ทำไมไทยคมดวง7-8ถูกฟ้อง

นายอนันต์ กล่าวว่า นอกจากไทยคม 5 แล้ว บริษัทมีข้อพิพาทดาวเทียมไทยคม 7 และไทยคม 8 ซึ่งปัจจุบันเพิ่งแต่งตั้งคณะอนุญาโตตุลาการ จากที่เรื่องดังกล่าวเข้าสู่กระบวนการพิพาทมากกว่า 2 ปี โดยสาเหตุมาจากไทยการประกาศใช้ พ.ร.บ องค์การจัดสรรฯ (พ.ร.บ.กสทช.) โดยระบุว่า กิจการโทรคมนาคม และกิจการดาวเทียมสื่อสารมอบหมายให้ทาง กสทช. ออกใบอนุญาตประกอบการให้แก่ บมจ.ไทยคมและให้ก่อสร้างดาวเทียมไทยคม 7 และไทยคม 8 ขึ้น เพื่อให้บริการ

ทั้งนี้การออกใบอนุญาตจาก กสทช. เป็นการอนุญาตให้สามารถประกอบกิจการโทรคมนาคมในราชอาณาจักรไทย ไม่ใช่อนุญาตให้ใช้คลื่นความถี่ หรือใช้วงโคจร ซึ่งการใช้สิทธิในการเข้าถึงตำแหน่งวงโครจร ถือเป็นทรัพยากรของรัฐ เป็นการใช้สิทธิตามสัญญาสัมปทาน ซึ่ง ไทยคม จะต้องปฎิบัติตามเงื่อนไขสัญญาของสัมปทานเพื่อให้รัฐได้สิทธิผลประโยชน์

ทำให้ ดีอีเอสเห็นแย้งว่าไทยคม 7 และไทยคม 8 เป็นดาวเทียมภายใต้สัญญาณดำเนินกิจการดาวเทียมสื่อสารภายในประเทศ ขณะที่ไทยคมมีความเห็นต่างว่า การดำเนินการดาวทียมทั้ง 2 ดาว เป็นการดำเนินการภายใต้กรอบของการรับใบอนุญาตและไมได้กระทำการที่ขัดต่อสัญญา ซึ่งปัจจุบันคดีก็ยังไม่สิ้นสุด

เปิด 3 แนวทางจัดการดาวเทียมที่ไม่ใช้งาน

1.ปล่อยทิ้งไว้ในอวกาศ เหมือนเป็นขยะอวกาศ ในกรณีที่ตำแหน่งวงโคจรที่ดาวเทียมนั้นลอยอยู่ ไม่ส่งผลต่อดาวเทียมที่ยังใช้งานข้างเคียง

2.ส่งจรวดขึ้นทำลายโดยการยิงดาวเทียมที่ไม่ใช้งานให้แตกออก

3.ลากดาวเทียมที่ไม่ได้ใช้งานไปไว้ในสุสานวงโคจร โดยในวงโคจรนั้นมีเหล่าดาวเทียมหลายดวงที่ถูกปลดระวางอยู่