มองคำมั่นสัญญาการประชุม COP29 ณ เมืองบากู

การประชุมว่าด้วยความเปลี่ยนแปลงทางภูมิอากาศขององค์การสหประชาชาติครั้งที่ 29 (COP29) จบลงแบบนั้นไม่เป็นที่น่าแปลกใจ คอลัมน์นี้ได้คาดการณ์ไว้ก่อนแล้วเนื่องจากการประชุมครั้งที่ผ่าน ๆ มาจบลงในแนวเดียวกัน 

เมื่อมีการพิจารณาว่าประเทศก้าวหน้าควรจะใช้เงินทุนเท่าไรเพื่อบรรลุเป้าหมายของการยับยั้งมิให้โลกร้อนขึ้นเกิน 2 องศาเซลเซียสจากระดับเมื่อก่อนเริ่มการปฏิวัติอุตสาหกรรม 

 นอกจากนั้น การที่อดีตประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์และนักการเมืองในหลายประเทศที่ไม่เชื่อว่าภาวะโลกร้อนเกิดขึ้นเพราะกิจกรรมของมนุษย์ชนะการเลือกตั้งบ่งชี้ว่า สหรัฐอเมริกาและประเทศเหล่านั้นจะไม่สนับสนุนมาตรการยับยั้งภาวะโลกร้อนอย่างจริงจังต่อไป 

หากอ่านผลการประชุมแบบผ่าน ๆ จากรายงานของสื่อ อาจสรุปว่าประเทศก้าวหน้าจะเพิ่มการช่วยเหลือประเทศล้าหลัง หรือกำลังพัฒนาที่ได้รับผลกระทบร้ายแรงจากภาวะโลกร้อนให้ปรับเปลี่ยนการผลิตพลังงานและป้องกันความเสียหายจากปีละ 1 แสนล้านดอลลาร์เป็นปีละ 3 แสนล้านดอลลาร์ในอีก 10 ปีข้างหน้า ซึ่งเป็นเงินจำนวนมหาศาล 

แต่หากอ่านรายละเอียดจะรู้ว่า อะไรทำให้ตัวแทนของประเทศอินเดียสรุปว่าข้อตกลงนั้นเป็นการเล่นมายากล และผู้ร่วมประชุมหลายคนประณามว่าเป็นการดูแคลนและหักหลัง

ทั้งนี้เพราะนักเศรษฐศาสตร์คำนวณว่าถ้าจะบรรลุเป้าหมายจะต้องใช้ทุนถึงปีละ 1.3 ล้านล้านดอลลาร์ 

ยิ่งกว่านั้น ทุนจำนวน 3 แสนล้านดอลล่านั้นไม่ได้มาจากภาครัฐอย่างเดียว หากจะต้องมาจากภาคเอกชนด้วย และส่วนหนึ่งจะเป็นในรูปของเงินกู้ ไม่ใช่ให้เปล่า  ในปัจจุบัน ประเทศกำลังพัฒนาจำนวนมากแบกหนี้จนหลังแทบหักอยู่แล้ว

จากมุมมองของการปฏิบัติตามข้อตกลงที่ผ่านมา คำมั่นสัญญาที่จะช่วยจำนวน 3 แสนล้านดอลลาร์ซึ่งนับว่าน้อยอยู่แล้วอาจไม่บรรลุเป้าหมายก็ได้ ทั้งนี้เพราะคำมั่นสัญญาครั้งก่อนว่าจะช่วยปีละ 1 แสนล้านดอลลาร์ยังพลาดเป้ามาแล้ว

การประชุมครั้งนี้จัดขึ้นที่อาเซอร์ไบจาน  มันบ่งชี้ถึงการมีนัยสำคัญแฝงอยู่ กล่าวคือ รัสเซียเป็นผู้ชักใยอยู่เบื้องหลังและจะใช้อำนาจยับยั้งในองค์การสหประชาชาติหากจะไปจัดที่อื่น  ทั้งรัสเซียและอาเซอร์ไบจานส่งออกน้ำมันสูงมาก 

นอกจากนั้น พวกเขายังได้รับการสนับสนุนอย่างแข็งขันจากซาอุดีอาระเบียซึ่งส่งออกน้ำมันมากที่สุดในโลกอีกด้วย 

สิ่งที่แสดงว่าประเทศเหล่านี้มีอิทธิพลสูงมากในการประชุมได้แก่ เอกสารที่แสดงการตกลงกันไม่เอ่ยถึงการลดการเผาน้ำมัน ถ่านหินและก๊าซธรรมชาติเพื่อผลิตพลังงาน ทั้งที่มันเป็นปัจจัยนำที่ทำให้เกิดก๊าซเรือนกระจกและภาวะโลกร้อน 

ประเทศเหล่านี้ตระหนักดีว่า ปีนี้ชาวโลกจะปล่อยก๊าซเรือนกระจกออกมามากที่สุดและอุณหถูมิโลกจะร้อนที่สุดเป็นประวัติการณ์  

ในบริบทของการประชุมนี้ จีนจัดตัวเองว่าเป็นประเทศกำลังพัฒนา ยังไม่ก้าวหน้าและร่ำรวย  ฉะนั้น จีนไม่ขอให้คำมั่นสัญญาว่าจะช่วยสนับสนุนกองทุนจำนวน 3 แสนล้านดอลลาร์นั้น ทั้งที่จีนก้าวหน้าจนเป็นมหาอำนาจทางเศรษฐกิจไม่ต่างกับสหรัฐแล้วและในปัจจุบันเป็นผู้ปล่อยก๊าซเรือนกระจกมากกว่าใครในโลก

ผลของการประชุมครั้งนี้บ่งชี้หลายประเด็น เช่น พฤติกรรมของประเทศก้าวหน้าโดยเฉพาะมหาอำนาจอันประกอบด้วยนักบริโภคเกินพอดีเป็นส่วนใหญ่ไม่ต่างกับนักบริโภคที่ร่ำรวยโดยทั่วไปในสังคมโลก นั่นคือ ใจแคบ จึงไม่พร้อมจะช่วยผู้อื่นแม้การช่วยนั้นตนจะได้รับผลดีด้วยก็ตาม 

จากมุมมองของกรรมตามหลักธรรม ไม่เฉพาะผู้ก่อกรรมทำชั่วร้ายเท่านั้นที่จะรับผลร้าย หากผู้อื่นก็มักต้องรับผลร้ายด้วย  ผู้ไม่ก่อกรรมแต่ไร้อำนาจอาจโวยวายได้ แต่จะทำสักเท่าไรก็มักไร้ผล 

และทั้งประเทศและบุคคลต้องเพิ่มภูมิคุ้มกันให้แข็งแกร่งยิ่งขึ้นและพร้อมที่จะรับมือกับระดับความร้อนแบบตับแตกอันยาวนาน  ระดับน้ำทะเลที่สูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง  ลมพายยุที่พัดแรงขึ้นและเกิดบ่อยขึ้น  และความแห้งแล้งที่นานขึ้นพร้อมกับครอบคลุมพื้นที่กว้างขึ้น.