“สงกรานต์” ฉ่ำ “น้ำเมา” แก้กฎหมายใหม่ต้องเท่าทันการตลาด

สงกรานต์ เรียกได้ว่าฉ่ำเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่พ่วงมากับมหกรรมดนตรี หรือนัยหนึ่งคือ “มิวสิค มาร์เก็ตติ้ง” ซึ่งกำลังจะกลายเป็นเรื่องธรรมดาในสังคมไทย ทั้งที่ “น้ำเมา”นั้น ไม่ใช่สินค้าธรรมดา

สงกรานต์ 2567 ฉ่ำตลาดน้ำเมา

สงกรานต์ 2567 ธุรกิจเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ใช้การตลาดแบบมิวสิค มาร์เก็ตติ้ง (Music Marketing) ทั่วประเทศ กว่า 73 แห่ง และมีการประชาสัมพันธ์ผ่านช่องทางต่างๆ รวมถึงโซเชียลมีเดีย

สำนักงานเครือข่ายองค์กรงดเหล้า (สคล.) ร่วมกับอาสาสมัครเฝ้าระวังการตลาดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทั่วประเทศ ติดตามการตลาดของกลุ่มธุรกิจเครื่องดื่มแอลกอออล์รายใหญ่ 3 ราย ระหว่างวันที่  13-14 เมษายน 2567 พบการกระทำผิดพ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ.2551 ในหลายประเด็น

1.มีการใช้ตราสัญลักษณ์ (โลโก้) น้ำดื่มหรือโซดาโฆษณา แต่ที่จริงเป็นการโฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เข้าข่ายความผิดตามมาตรา 32 พ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ในการทำโฆษณาสื่อสารการตลาด

2. การขายให้บุคคลอายุต่ำกว่า 20ปี เข้าข่ายการขายให้บุคคลอายุต่ำกว่า 20ปี มีโทษจำคุกไม่เกิน 1 ปี ปรับไม่เกิน 20,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

3.ไม่สามารถจัดการดื่มและการแสดงดนตรีให้อยู่ในระยะเวลาที่กำหนดได้

4.การเร่ขาย และการขายแบบลดราคาเพื่อประโยชน์ในการส่งเสริมการขาย เข้าข่ายผิดตามมาตรา 30 พ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ.2551 เกี่ยวกับห้ามรูปแบบการขาย ซึ่งมีโทษจำคุกไม่เกิน 6 เดือนปรับไม่เกิน 1หมื่นบาทหรือทั้งจำทั้งปรับ

“เป็นห่วงในการทำตลาดของ 3 ค่ายรายใหญ่ ที่อาศัยเทศกาลประเพณีจัดกิจกรรมที่เข้าข่ายผิดกฎหมายซึ่งเป็นช่องว่างของเจ้าหน้าที่รัฐที่ต้องหลับตาสองข้าง เพื่อหวังกระตุ้นยอดขาย”นายธีระ วัชรปราณี  ผอ.สคล. กล่าว

แก้กฎหมายต้องเท่าทันการตลาด

นายธีระ กล่าวอีกว่า  จะมีการเสนอข้อมูลไปยังศูนย์อำนวยการป้องกันและลดอุบัติเหตุทางถนน (ศปถ.)เพื่อป้องกันการทำการตลาด และส่งไปยังกรรมาธิการ (กมธ.) เนื่องจากอยู่ระหว่างการพิจารณา แก้ไขพ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ให้เห็นข้อมูลและพิจารณาว่า การแก้ไขกฎหมาย  เพื่อให้เท่าทันการตลาดของรายใหญ่ ไม่ให้สามารถทำการตลาดได้อย่างง่ายขึ้น คุมการโฆษณาแฝง

“ตอนนี้กฎหมายห้ามไว้อย่างชัดเจนก็ยังเห็นการกระทำผิดได้อย่างง่ายดาย ถ้าไปแก้กฎหมายให้สามารถโฆษณา ลด แลก แจกแถมได้ ก็ยิ่งทำการตลาดได้มากขึ้น ส่งเสริมการดื่มมากขึ้น  หากแก้กฎหมายเอื้อธุรกิจเครื่องดื่มแอลกอฮอล์รายใหญ่ ทุนรายย่อยที่อยากโฆษณา ขายเสรีก็จะแพ้ทุนใหญ่”ธีระกล่าว   

นายธีระ กล่าวด้วยว่า สภาที่จะพิจารณาแก้กฎหมายต้องตระหนักและหาวิธีการเขียนกฎหมายให้สามารถควบคุมรายใหญ่ ควบคุมความเสี่ยงได้ด้วย ที่ผ่านมาได้เสนอว่า พื้นที่ที่จะมีการจัดงานต้องขออนุญาต และหน่วยงานรัฐต้องออกมาตรการควบคุม ดูแลอย่างเข้มงวด หากเกิดปัญหาต้องมีความรับผิดชอบ

ร่างพ.ร.บ.เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ใหม่

สำหรับร่างพ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ฉบับใหม่ ขณะนี้มีการเสนอ 4  ฉบับ  โดยในประเด็นการโฆษณานั้นมีความแตกต่างกัน 

• ฉบับนายเจริญ เจริญชัย กับประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้ง จำนวน 10,942 คน เป็นผู้เสนอ  ให้ขายในร้านค้า หรือสโมสรในสถานศึกษาระดับอุดมศึกษา ให้ขายผ่านเครื่องอัตโนมัติได้ และส่งเสริมการขายลด แลก แจก แถมได้ ณ จุดขาย  ยกเลิกการกำหนดเวลาขยาย เท่ากับขายได้  24 ชั่วโมง
  ยกเลิกการออกมาตรการใหม่เกี่ยวกับสถานที่ห้ามดื่ม ห้ามขาย และวิธีการห้ามมิให้ผู้ใดโฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์อันเป็นการอวดอ้างสรรพคุณอันเป็นเท็จ 
• ฉบับนายธีรภัทร์ คหะวงศ์ กับประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้ง จำนวน 92,978 คน เป็นผู้เสนอ เพิ่มการตรวจอายุของผู้ซื้อ กำหนดหน้าที่ของผู้ขาย  เพิกถอนใบอนุญาตขายสุรา ร้านค้าที่ทำผิดกฎหมาย เพิ่มสิทธิในการฟ้องเรียกค่าเสียหายทางแพ่งแกผู้เสียหายจากอุบัติเหตุ ให้ถือเป็นคดีผู้บริโภค และเปลี่ยนโทษทางอาญาเป็นโทษทางปกครอง

 โฆษณาได้ภายใต้เงื่อนไขให้ระบบการขออนุญาตก่อนการโฆษณา ลดปัญหาการใช้ดุลพินิจของเจ้าหน้าที่ ควบคุมตราเสมือน ให้ทุนสนับสนุนได้บางกรณี แต่ห้ามโฆษณา และแยกโทษคนทั่วไป ผู้ผลิต สื่อ

• ฉบับที่ นายเท่าพิภพ ลิ้มจิตรกร กับคณะเป็นผู้เสนอ ยกเลิกมาตรา 28 เรื่องวัน เวลา ห้ามขาย แปลว่าให้ขายได้ 24 ชั่วโมง ยกเลิกกรณีห้ามขายวันพระ ให้ขายผ่านเครื่องขายอัตโนมัติที่ยืนยันตัวผู้ซื้อได้ ให้ลดราคาได้ เพิ่มให้ดื่มได้ในโรงแรม ที่อยู่ในสถานศึกษา และให้ดื่มในสวนสาธารณะได้

ห้ามมิให้ผู้ประกอบการผลิตหรือจำหน่ายโฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ แสดงชื่อ หรือเครื่องหมายของเครื่องดื่มแอลกอฮอล์แก่บุคคลที่มีอายุต่ำกว่า 20 ปี

ท่าทีรัฐบาลต่อแก้พ.ร.บ.เครื่องดื่มแอลกอฮอล์

เมื่อวันที่ 12 มี.ค.2567 ครม.รับทราบผลการพิจารณาในประเด็นเกี่ยวกับมาตรการต่าง ๆ ในการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของร่างพ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ฉบับใหม่ และจะเสนอเข้าไปในขั้นตอนการพิจารณาของรัฐสภาควบคู่ไปกับร่าง พ.ร.บ.ฉบับของสธ. รวม 8 ข้อ

1.การยกเลิกประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 253 ลงวันที่ 16 พฤศจิกายน 2515 ซึ่งมีเนื้อหาสำคัญเกี่ยวกับการกำหนดเวลาการขยายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ตั้งแต่เวลา 11.00 – 14.00 น. และตั้งแต่เวลา 17.00 – 24.00 น. 

2.การอนุญาตให้ขายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในสถานประกอบการที่ได้รับใบอนุญาตประกอบกิจการโรงแรม หรือสถานบริการที่ตั้งอยู่บริเวณใกล้เคียงสถานศึกษา 

3.การอนุญาตให้ขายหรือบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในกิจกรรมที่จัดขึ้นในสถานที่ของทางราชการที่ได้รับอนุญาตจากอธิบดีกรมควบคุมโรค เพิ่มเติมจากบริเวณที่จัดไว้เป็นร้านค้าหรือสโมสร เช่น งานแสดงดนตรี ที่จัดขึ้นในสนามกีฬาของทางราชการ เป็นต้น

4.ผู้มีอำนาจในการกำหนดวันและเวลาห้ามขายเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ ซึ่งปัจจุบันพระราชบัญญัติควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ.2551 กำหนดเป็นอำนาจของรัฐมนตรีผู้รักษาการ ตามคำแนะนำของคณะกรรมการนโยบายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์แห่งชาติ (ปัจจุบัน นายกรัฐมนตรีเป็นผู้รักษาการตามพระราชบัญญัตินี้)

5.การแก้ไขผู้รักษาการตามกฎหมายจากนายกรัฐมนตรีเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข

6.การกำหนดหลักเกณฑ์เกี่ยวกับการอนุญาตให้ทำการโฆษณา ประชาสัมพันธ์ ทำการตลาดออนไลน์เกี่ยวกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ รวมทั้งกรณีที่ผู้ผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เป็นผู้สนับสนุนการจัดกิจกรรมต่าง ๆ

7.การกำหนดรายละเอียดข้อความที่ระบุบนฉลากเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ โดยต้องไม่มีข้อความในลักษณะที่เชิญชวนให้บริโภค

8.ยกเลิกการควบคุมวิธีการหรือลักษณะการขายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ มาตรา 30 แห่งพ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ.2551 เช่น การใช้เครื่องขายอัตโนมัติ การเร่ขาย การลดราคา เพื่อประโยชน์ในการส่งเสริมการขาย และการเสนอให้สิทธิในการเข้าชมการแข่งขัน การแสดง การให้บริการ การชิงรางวัล เป็นต้น