ไขข้อสงสัย ‘COVID-19’ จะระบาดนานแค่ไหน?

เดวิด ฟิสแมน ศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยโตรอนโตของแคนาดา ซึ่งเขียนบทวิเคราะห์เกี่ยวกับไวรัสโคโรน่าในเมืองอู่ฮั่นให้กับสมาคมโรคติดต่อระหว่างประเทศ (International Society for Infectious Diseases) บอกกับสำนักข่าวเอเอฟพีว่า จากการประเมินข้อมูลชุดแรกที่มีอยู่ ในกรณีดีที่สุด อาจจะต้องรอจนผ่านพ้นฤดูใบไม้ผลิไปถึงฤดูร้อน เมื่อถึงเวลานั้น ไวรัสโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่ก็จะหยุดระบาด

หากประเมินช่วงฤดูกาลตามคำพูดของฟิสแมน นักวิจัยแคนาดาที่อยู่ในซีกโลกเหนือ หมายความว่า ไวรัสโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่จะระบาดทั่วโลกนานถึงปลายเดือน ก.ย. หรือหยุดระบาดอย่างเร็วที่สุดคือเดือน ส.ค.

“นี่ไม่ใช่โรคที่จะหยุดระบาดในสัปดาห์หน้าหรือเดือนหน้า” อเลสซานโดร เวสพิญานี ศาสตราจารย์มหาวิทยาลัยนอร์ทอีสเทิร์น (Northeastern University) ในเมืองบอสตัน รัฐแมสซาชูเซตส์ของสหรัฐ ระบุ ทั้งนี้ เวสพิญานีเป็นส่วนหนึ่งในคณะนักวิจัยที่จัดการเว็บไซต์สรุปข้อมูลออนไลน์เกี่ยวกับการระบาดของไวรัสอู่ฮั่น

แต่บรรดาผู้เชี่ยวชาญด้านระบาดวิทยาก็มีข้อมูลเพียงหยิบมือเกี่ยวกับไวรัสซึ่งเริ่มแพร่ระบาดในเดือน ธ.ค. ที่ผ่านมา พร้อมกับใช้แบบจำลองทางคณิตศาสตร์เพื่อคาดการณ์จำนวนผู้ติดเชื้อที่แท้จริง ณ ปัจจุบัน และเปรียบเทียบข้อมูลจากการระบาดของโรคต่าง ๆ ในอดีต

จนกระทั่งสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา เหล่านักวิจัยคาดว่า ผู้ที่ติดไวรัสโคโรน่าอู่ฮั่นจะยังไม่แพร่เชื้อไปยังบุคคลอื่นจนกว่าจะเริ่มแสดงอาการป่วย แต่ในวันอาทิตย์ (26 ม.ค.) ทางการจีนได้ออกมายืนยันข้อมูลในทางตรงกันข้าม

เจ้าหน้าที่สาธารณสุขสหรัฐ ระบุเมื่อวันจันทร์ (27 ม.ค.) ว่า ยังไม่พบหลักฐานบ่งชี้ว่าผู้ติดเชื้อที่ไม่แสดงอาการสามารถส่งต่อไวรัสไปยังบุคคลอื่นได้ แต่หากเป็นไปได้จริงก็นับเป็นความเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญในด้านรูปแบบการระบาดของไวรัสโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่

บรรดาผู้เชี่ยวชาญคาดว่า ไวรัสโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่มีระยะฟักตัวประมาณ 2 สัปดาห์ ก่อนที่ผู้รับเชื้อจะเริ่มแสดงอาการป่วย

ไม่กี่วันมานี้ ผู้เชี่ยวชาญหลายคนได้คำนวณหาตัวแปรสำคัญของการแพร่ระบาด นั่นคือค่า basic reproduction number หรือ “R0” ซึ่งหมายถึงจำนวนคนเฉลี่ยที่ผู้ป่วย 1 คนจะสามารถแพร่เชื้อให้ได้ โดยฟิสแมนระบุว่า จากการประเมินค่าเฉลี่ยแบบกลาง ๆ สำหรับไวรัสโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่ น่าจะอยู่ที่ระหว่าง 1.4-3.8

ไมมูนา มาจัมเดอร์ นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดและโรงพยาบาลเด็กบอสตันในสหรัฐ ชี้ว่า ไข้หวัดใหญ่ตามฤดูกาล (ซึ่งพบผู้ป่วยหลายล้านคนทั่วโลกในแต่ละปี) มีค่า R0 อยู่ที่ 1.3 โรคทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง หรือ “ซาร์ส” ซึ่งเคยมีผู้ติดเชื้อทั่วโลกถึง 8,000 คน และเสียชีวิต 774 คนช่วงปี 2545-2546 มีค่า R0 ระหว่าง 2-5 ขณะที่โรคหัดมีค่า R0 ระหว่าง 12-18

มาตรการกักกันโรคและคัดแยกผู้ป่วย การส่งเสริมให้ประชาชนหมั่นล้างมือและสวมใส่หน้ากากอนามัยอย่างเป็นระบบ อาจช่วยลดค่าเฉลี่ยจำนวนผู้ติดเชื้อลงได้ และหากตัวเลขนี้ลดเหลือต่ำกว่า 1 การแพร่ระบาดของไวรัสก็จะสิ้นสุดลง

อย่างไรก็ดี นักวิจัยระบุว่า มาตรการควบคุมโรคที่จีนนำมาใช้จะยังไม่เห็นผลชัดเจนภายใน 1-2 สัปดาห์ข้างหน้า ซึ่งก็ขึ้นอยู่กับวงจรชีวิตของไวรัสด้วย

“ยิ่งเราได้เรียนรู้โรคนี้มากขึ้นเท่าไหร่ ก็ยิ่งดูคล้ายโรคซาร์สมากขึ้นเท่านั้น” ฟิสแมนเผย “เราเคยควบคุมโรคซาร์สได้มาแล้ว หวังว่าครั้งนี้ก็จะทำได้เช่นกัน แต่คงต้องรออีก 2-3 สัปดาห์ถึงจะรู้ หรืออาจจะอีกหลายสัปดาห์ หลายเดือน ไม่มีใครล่วงรู้ว่านานแค่ไหน”

นับถึงเช้าวันพุธ (29 ม.ค.) จำนวนผู้ติดเชื้ออย่างเป็นทางการในจีนเพิ่มเป็นเกือบ 6,000 คนไปแล้ว และมีผู้เสียชีวิตจากไวรัสมรณะนี้กว่า 130 คน  อย่างไรก็ตาม เวสพิญานี คาดว่า ตัวเลขผู้ป่วยที่แท้จริงในจีน ซึ่งรวมถึงที่ยังไม่ถูกตรวจพบ อาจมากกว่า 25,000 คน จากการประเมินบทวิเคราะห์ของคณะนักวิจัยมหาวิทยาลัยนอร์ทอีสเทิร์น

นอกจากนี้ คณะนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยฮ่องกง (เอชเคยู) คาดการณ์ว่า จำนวนผู้ป่วยไวรัสโคโรน่าอู่ฮั่นที่แท้จริงอาจทะลุ 40,000 คน