อิทธิพลจีนในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เพิ่มต่อเนื่อง-สหรัฐร่วง

รายงาน “ภาพรวมมหาอำนาจเอเชีย: จีนและสหรัฐในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้” ของสถาบันโลวี กลุ่มคลังสมองออสเตรเลียพบว่า ตั้งแต่ปี 2561 สหรัฐสูญเสียอิทธิพลสี่ด้านในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ให้กับจีนอย่างต่อเนื่อง ได้แก่ ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ เครือข่ายกลาโหม อิทธิพลทางการทูต และอิทธิพลทางวัฒนธรรม

ในปีดังกล่าวจีนมีอิทธิพลนำสหรัฐในสัดส่วน 52 ต่อ 48 ครั้นถึงปี 2565 จีนนำต่อที่ 54 ต่อ 46

ในภาพรวมความแข็งแกร่งของจีนในฐานะมหาอำนาจเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อยู่ที่การทูตและความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ ส่วนสหรัฐทำได้ดีกว่าในด้านเครือข่ายกลาโหมและอิทธิพลทางวัฒนธรรม

ด้านความแข็งแกร่งทางเศรษฐกิจจีนเหนือกว่ามาก สหรัฐด้อยกว่าจีนในทุกประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ นับตั้งแต่ปี 2561 สหรัฐสูญเสียอิทธิพลมากที่สุดในมาเลเซีย ลดลง 7 จุด ตามด้วยบรูไนและอินโดนีเซีย ประเทศละ 5 จุด

อิทธิพลรัฐบาลปักกิ่งยังคงแข็งแกร่งที่สุดในกัมพูชา ลาว และเมียนมา ที่จีนยังมีอิทธิพลเหนือสหรัฐมาก ส่วนรัฐบาลวอชิงตันมีอิทธิพลมากกว่าในฟิลิปปินส์และสิงคโปร์ แม้จะนำอยู่เล็กน้อยที่ 52-48 และ 51-49 ตามลำดับเทียบกับในลาว อิทธิพลปักกิ่งนำวอชิงตันถึง 71-29

“อิทธิพลของปักกิ่งแข็งแกร่งที่สุดในลาว กัมพูชา และเมียนมา ที่มีความใกล้ชิดด้านภูมิศาสตร์และสหรัฐเข้าเกี่ยวข้องค่อนข้างน้อย ทำให้อิทธิพลจีนแซงหน้าไปได้มาก” รายงานระบุ และว่าอิทธิพลทางเศรษฐกิจของจีนในสามประเทศนี้เป็นตัวกำหนดอิทธิพลโดยรวม

ความสัมพันธ์ทางการค้าระหว่างลาวและกัมพูชากับปักกิ่ง และโครงการสายแถบและเส้นทางในประเทศเหล่านี้ เพิ่มพูนอิทธิพลของจีนแม้ความล่าช้าของโครงการบั่นทอนอิทธิพลลงบ้าง

จีนได้รับความสนใจมากขึ้นในมาเลเซียเพราะความสัมพันธ์ทางการทูตและกลาโหมที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้น เช่นเดียวกับอินโดนีเซีย

ในช่วงห้าปีจีนกับมาเลเซียเจรจาการทหารและซื้ออาวุธกันมากขึ้น รวมถึงการซื้อเรือตรวจการณ์ชายฝั่งของจีน

ขณะเดียวกันแม้สหรัฐใกล้ชิดกับฟิลิปปินส์ แต่อิทธิพลลดลงตั้งแต่ปี 2561 ส่วนใหญ่เป็นผลมาจากการค้าการลงทุนซบเซาลง

ไม่กี่เดือนก่อนฟิลิปปินส์อนุญาตให้สหรัฐเพิ่มจำนวนทหารในฐานทัพสี่แห่ง ท่ามกลางความตึงเครียดกับจีนในทะเลจีนใต้เพิ่มมากขึ้น

แต่ในด้านการค้า ความสัมพันธ์ของสหรัฐกับฟิลิปปินส์กลับอ่อนแอ ความสำคัญของสหรัฐในฐานะแหล่งส่งออกของฟิลิปปินส์ลดลง

“และตอนนี้จีนลงทุนในฟิลิปปินส์มากกว่าสหรัฐมาก สถานการณ์นี้เพิ่งมาเปลี่ยนตอนปี 2561 ตอนนั้นสหรัฐยังเป็นนักลงทุนรายใหญ่กว่าจีนมาก ถ้าความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจของสหรัฐยังคงเสื่อมถอยในอัตรานี้ต่อไปในอีกห้าปีข้างหน้า อิทธิพลโดยรวมของปักกิ่งจะแซงหน้าวอชิงตัน” ที่สหรัฐยังคงเหนือกว่าคือด้านกลาโหมและวัฒนธรรม อิทธิพลวอชิงตันด้านวัฒนธรรมอยู่ที่การเข้าถึงสื่อ เช่น สำนักข่าวอเมริกัน หนังสือพิมพ์ สถานีโทรทัศน์ที่ยังมีอยู่มากในภูมิภาคนี้

อิทธิพลของสื่อจีนยังคงต่ำกว่าสหรัฐมาก แต่จีนมีการแลกเปลี่ยนระหว่างประชาชนกับประชาชนในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มากกว่าผ่านชาวจีนโพ้นทะเลและการท่องเที่ยว